Havada motor savaşı

Dar gövdeli uçaklar dünya uçak filosunun yarısından fazlasını oluşturuyor. Üreticilerin yeni tasarım uçak motorlarıyla büyük rekabet içinde olduğu bu pazarda Airbus A320 neo ile Boeing ise 737 MAX'le lider olmak için yarışıyor.

Þu anda dünyada yaklaşık 19 bin 500 yolcu uçağı var. Bunların 12 binden fazlasını dar gövdeli uçaklar oluşturuyor. Uçak üreticileri de dar gövdeli uçak pazarında rekabet edebilmek için yeni uçak modelleri üzerinde çalışıyor veya modellerini yeniliyor. Bu konudaki en büyük rekabet iki büyük uçak üreticisi Avrupalı Airbus ve Amerikalı Boeing arasında yaşanıyor. 2010'un ortalarında Airbus'ın Kanadalı uçak üreticisi Bombardier'in C Serisi yolcu uçaklarına karşılık A320 modeli için yeni motor kullanacağı haberleri duyulmaya başladı. Airbus New Engine Options'ın (Yeni Motor Opsiyonu) kısaltmasını kullanarak yeni projesini A320 neo olarak isimlendirdi. Boeing de bu hamle karşısında 737'nin motor teknolojisini yenilemek yerine yeni bir uçak tasarlayabileceğini ima eden açıklamalar yaptı.

737 MAX İLE ATAKTA
Avrupalı üretici Airbus, Aralık 2010'da A320 ailesine yeni motorlar takacağını resmen duyurdu. Açıklamaya göre A320 neo, Boeing 737-800'den yüzde 16 daha fazla yakıt tasarrufu sağlayacak,mevcut uçaklara göre yüzde 50 daha az emisyon üretecekti. Airbus'ın atağından yaklaşık 9 ay sonra eylül başında 737-800'e göre yüzde 20 yakıt tasarruflu 737MAX serisini üreteceğini açıklayarak, rakibinin bir adımda önüne geçti.

Airbus'ın Paris Air Show'da A320 neo için yüklü miktarda sipariş alması Boeing'te sadık müşterilerin rakibe kaptırılacağı telaşına sebep oldu. Bu baskı neticesinde gecikmeli de olsa Boeing 737NG serisindeki 3 modele (Boeing 737-700/800/900'e) yeni motor takmaya ve uçakların adını da 737-7/8/9 MAX olarak değiştirmeye karar verdi. 737 MAX modelleri, eskilerine göre yüzde 20, A320 neo'ya göre ise yüzde 4 daha fazla yakıt tasarrufu sağlayacak. Firma, 737 MAX'in işletme ücretlerinin ise gelecekte üretilecek rakip uçaklara göre yüzde 7 daha az olacağını öngörüyor. 737-800'deki kanatçıklar (winglet), 737 MAX'te de bulunacak. "Geleceğin uçağı" diye anılan Boeing 787'de gürültüyü yüzde 60 düşürmek için kullanılan teknolojiler 737 MAX'te de bulunacak. MAX'lerin kabin içi de 787 Dreamliner'dan esinlendi. Sky Interior konsepti ile 737 MAX daha ferah bir kabine sahip olacak. Pencereleri büyüyen, baş üstü dolapları genişleyen yeni tasarımda özel aydınlatma ile yolcular yorulmadan uçacak. Aslında Boeing, Sky Interior konseptini 737-800 ve 737-900ER uçaklarına uygulamaya başladı. 737 MAX, şu an için sadece tek motor seçeneği sunuyor. CFM International Leap-X motorlarıyla donatılacak uçak, anons edilir edilmez 5 ayrı havayolundan 496 sipariş aldı. Bu siparişlerden 100'ü American Airlines tarafından verildi. Uçağın ilk teslimatının ise 2017'de yapılması planlanıyor.




AIRBUS'TA NEO DÖNEM
Airbus, A320 neo'larda iki motor seçeneği sunuyor. Havayolları CFM International'ın Leap-X ile Pratt&Whitney'nin PurePower PW1100G motorları arasında seçim yapabiliyor. Yeni motor seçeneği A321, A320 ve A319 uçakları için geçerli olacak. Bu motorlar sayesinde, A320 neo, şu anki Boeing 737-800'e göre koltuk başına yakıttan yüzde 16 tasarruf ederken, ekstra 950 km menzili veya 2 ton daha çok kargo kapasitesi olacak. Uçak yeni motorlarla daha sessiz olacak.

9 AYDA 1270 SİPARİÞ
Airbus, yeni uçakların kanat uçlarına da "Sharklet" ismini verdiği kıvrık kanatçık monte ederek motorların verimini destekleyecek. Havayollarından büyük ilgi gören A320 neo Virgin America'nın 60 adetlik ilk siparişinden sonra, 2011 Paris Air Show'da tam 667 adet sipariş aldı. Þu an ise A320 neo'nun sipariş sayısı 1270'e ulaştı. Bugünün motorlarıyla kıyaslandığında işletme masraflarını yüzde 20 düşürmesi beklenen motorlarıyla A320 neo, ilk teslimat için 2016'da hazır olacak. Airbus önümüzdeki 15 yılda 4 bin adet A320 neo teslim etmeyi hedefliyor.

PRATT&WHİTNEY PW1100G
PW1100G motor, bir tip dişli turbo fan. Pratt&Whitney, yeni teknolojisini ilk kez bu uçakların motorlarında kullanacak. Motorda dişli turbofan dışında yakıt tüketimini azaltacak bir diğer artı, değişken alan püskürtücüsü. Pratt&Whitney, şu an tek koridorlu uçaklarda kullanılan motorlara göre 1100G'nin yüzde 10-15 daha yakıt tasarruflu olduğunu iddia ediyor. 2013'te üretilmeye başlanacak motor A320 neo, Bombardier C Series, Rus Sukhoi'nin üretimini yaptığı Irkut MS-21 ve Mitsubishi Regional Jet'de kullanılacak.



CFM INTERNATIONAL LEAP-X
CFM International Leap-X, yüksek by-pass'lı turbofan bir motor. 15.876 kg itiş gücü olacak motorun birçok parçası kompozitten yapılacak. Bu da motoru daha sağlam ve daha hafif hale getirecek. Motorun fan çapı, yaklaşık 170 santimetre olacak. Daha büyük ve daha hafif bir fanla çalışan motor daha fazla yakıt tasarrufu sağlayacak. Kompresör haznesinde kanatçıklı bir disk fan, ikinci nesil çift yuvarlak bir ön ateşleme hücresi, 11:1 by-pass oranı gibi yakıt tüketimini azaltmaya yönelik yenilikler var. Motor A320 neo ve 737 MAX dışında Çinli uçak üreticisi Comac'in C919 modelinde de kullanılacak.




CFM Leap-X
Tip: Çift bobinli, yüksek baypaslı turbofan
Kompresör: Tek devirli fan, 4 devirli düşük basınç kompresörü, 8 devirli yüksek basınç kompresörü
Yanma odası: Dairesel
Türbin: Tek devirli yüksek basınçlı türbin, 4 devirli düşük basınçlı türbin
Maksimum itiş: 15875kg/n
Çap: 170cm (yaklaşık)
Bütün basınç oranı: 40:1
By-pass oranı: 10:1

PW 1100G
Tip: Turbofan 1215G, 1217G, 1521G, 1524G
Kompresör: Aksiyal akış, tek devirli dişli fan, 2-3 devirli düşük güçlü, 8 devirli yüksek güçlü
Yanma odası: Dairesel
Türbin: Aksiyal 2 devirli yüksek güçlü, 3 devirli düşük güçlü
Maksimum itiş: 10432kg/n
Çap: 142,2–185,4 cm

THY ZAYIF HOSTESLERİ DE UYARDI!
Türk Hava Yolları (THY) Kabin Hizmetleri Başkanlığı 6 ayda bir kabin memurlarını kontrolden geçiriyor. Boy ve kilo arasındaki farkın yukarı doğru 6'nın üstüne çıkması, aşağı doğru ise 20 altına inmesi halinde personel uyarılıyor. Mesela 1.70 cm boyundaki bir hostes; 50 kilonun altına inerse şişmanlaması için, 76 kilonun üzerine çıkarsa zayıflaması için uyarılıyor. Bahsedilen ölçülere 6 ay içinde dönemeyenlerin iş akdi sona eriyor. Her iki durum da personel verimliliği açısından problem teşkil edeceğinden uyarılar yapılıyor. Bu sebeple de işe alırken boy için alt sınır 1.60 santimetre, üst sınırın 1.75 santimetre olmasına ve kilonun bu oranlar içinde kalmasına dikkat ediliyor. Çalışma esnasındaki değişikliklere bu sebeple dikkat ediliyor. Demek ki THY kilo meselesini çift taraflı işletiyor. Geçen yıl da zayıflığı sebebiyle bir hostes uyarılmış. Bu durumda, 'THY kilo aşımı olan hostesleri zayıflaması için uyardı' haberlerine bir ilave daha yapmak gerekiyor.

http://ekonomi.haberturk.com/airport/haber/670418-havada-motor-savasi