Rus Tankları Neden Bu Kadar Kolay İmha Oluyor?

Son dönemde özellikle Suriye, Libya, Karabağ ve Ukrayna'daki muharebe sahalarında, çok sayıda Rus orijinli ana muharebe tankının (AMT) imha edilmesi dikkat çekmektedir. Bu yazıda, bu durumun olası nedenlerine değineceğiz.

Özellikle 2011 yılında patlak veren Suriye İç Savaşı ile beraberinde Libya, Karabağ ve Ukrayna'da yaşanan savaşlar, birçok modern askeri ekipmanın sahaya sürülmesine olanak sağlamıştır. Bahsi geçen savaşların tamamında, Rus/Sovyet orijinli; T-55, T-62, T-72, T-80 ve T-90 tankları aktif olarak kullanılmıştır.



Türkiye'nin Esad Rejimi'ne karşı Suriye'de gerçekleştirdiği Bahar Kalkanı Harekatı, Azerbaycan ile Ermenistan arasında yaşanan 2. Karabağ Savaşı, Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti ile Libya Ulusal Ordusu arasında yaşanan 2. Libya İç Savaşı ile son olarak Rusya-Ukrayna Savaşı'nda, bahsi geçen tipteki çok sayıda tankın imha edilmesi dikkat çekmiştir.

Bu dört muharebede imha edilen Rus üretimi tank sayısının, 1000 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Özellikle Suriye, Libya ve Karabağ'daki tankların tamamına yakını, Türk yapımı SİHA'lar tarafından imha edilmiştir.

Ukrayna Tarafından Kullanılan Tanksavarlar



Rusya-Ukrayna Savaşı ise modern tanksavar mühimmatlarının adeta gövde gösterisi yaptığı bir muharebe olmaktadır. Batı ülkeleri tarafından Ukrayna'ya; Javelin, NLAW, AT-4, Panzerfaust 3, M141 SMAW-D, M72 ECLAW/LAW, Carl-Gustav, MILAN 2, APILAS ve Alcotán-100 gibi birçok anti-tank silahı sevk edilmiştir.

Bunlara ilaveten Ukrayna Ordusu envanterinde bulunan RPG-7, RPG-22, RPG-26, Stugna-P, Corsar, Skif ve MAM-L (Bayraktar TB2 tarafından) gibi mühimmatlar da Rus tanklarına karşı aktif olarak kullanılmıştır. Yine Ukrayna topçu birlikleri, oldukça isabetli atışları ile Rus tanklarından oluşan birçok sütunu imha etmiştir.

Þu ana kadar Ukrayna'da imha edildiği açık kaynaklarca (Oryx) doğrulanan Rus tankı sayısı, 671'dir. Bahsi geçen 671 adet tankın çok büyük bir kısmını, T-72'ler oluşturmaktadır. Buna ilaveten, Rus Ordusu'nun halihazırda kullanımdaki en modern tanklarından olan T-90M serisinin de ilk kayıplarını Ukrayna'da verdiği bilinmektedir. Ukrayna Ordusu ise imha ettiği Rus tankı sayısını, 1220 adet olarak açıklamıştır.


                                        Ukrayna'da imha edilen T-90M

Rus Tanklarının Tasarımsal Dezavantajları

Muharebe ortamının vazgeçilmez platformları olan ana muharebe tanklarının imha edilmesi, özellikle modern anti-tank mühimmatlarının da sıkça kullanıldığı günümüz muharebe sahasında oldukça olası bir durumdur. Ancak Rus tanklarının, bazı tasarımsal dezavantajları sebebiyle çok daha kolay bir şekilde imha edildikleri gözlemlenmektedir. Dikkat çekmek istediğim nokta, tankların etkisiz hale getirilmesi değil; mürettebatıyla birlikte tamamen imha edilmesi durumudur.

Bu durumun en temel sebebi ise T serisi tankların mühimmat depolarının, taretin hemen altında ve ilave zırh korumasından mahrum bir şekilde konumlandırılmış olmasıdır.



Bu sebepten ötürü başarılı bir tanksavar saldırısı esnasında tankın içerisindeki mühimmatlar kolaylıkla infilak edebilmekte ve jack-in-the-box etkisi adı verilen olaydan ötürü de tankın tareti, şasesinden ayrılmaktadır. Ukrayna'daki savaşta, jack-in-the-box etkisiyle metrelerce havaya yükselen taretler görülmüştür.

Blow-Out Panellerin Önemi

Esasında tank içerisindeki mühimmatın infilak etmesi için illaki doğrudan vurulması gerekmemektedir. Anti-tank mühimmatı tankı nereden delerse delsin, tankın içerisinde basınç ve ısı ortaya çıkarmaktadır. Rus tanklarında blow-out panelleri bulunmadığı için bu basınç ve ısı, tahliye edilememektedir. İşte tam da bu sebepten ötürü ammo cook-off diye tabir edilen tank içerisindeki mühimmatın infilak etmesi durumu meydana gelmekte ve tank, imha olmaktadır.



Batı'da üretilen tanklarının birçoğunda ise mühimmat deposu, bustle rack diye tabir edilen kule geri çıkıntısı içerisinde özel olarak zırhlandırılmış bir yapı içerisinde bulunmaktadır. Ayrıca tanklar, blow-out panellerine sahiptirler. Bu paneller, tankın mühimmat deposunda meydana gelen bir patlama esnasında ortaya çıkan basıncı ve ısıyı önemli ölçüde tahliye etmektedirler. Bu sayede Batı tankları, jack-in-the-box etkisine maruz kalmaları durumuyla Rus tanklarına kıyasla çok daha az karşılaşılmaktadırlar.

T serisi tankların tasarımı, Sovyet döneminde yapılmıştır. Mühimmat depolarının ise bu şekilde konumlandırılmasının temel sebebi, hedef küçültme ve gelen mühimmatı sektirme şansının arttırılması amacıyla tank taretlerinin küçük ve kavisli yapıda olmasıdır. Ancak günümüz muharebe koşullarında bu durum, eskisi kadar önemli bir avantaj sağlamamaktadır. Çünkü modern tanksavar mühimmatları, gelişmiş güdüm sistemlerine sahiptirler. Bu durum da tankın silueti ne kadar minimal olursa olsun, tanksavarlar tarafından yüksek isabetle vurulmalarına neden olmaktadır. Özellikle Javelin ve UMTAS/OMTAS gibi modern tanksavar füzeleri, hedefi en zayıf noktaları olan üstten vurma yeteneğine sahiptirler.



Özetle mühimmat depolarının tasarımları ve modern tanksavar mühimmatlarının gelişmiş özellikleri, Rus tanklarının bu kadar kolay şekilde imha edilmesinin temel sebebidir. Bu durum, Ukrayna'da bir kez daha kanıtlanmıştır.

Bu sebepten ötürü Rusya, en modern tankı olan T-14 Armata ile birlikte mühimmat deposu konumlandırmasında değişikliğe gitmiştir. T-14 Armata'nın mühimmat deposu, tıpkı Batı tanklarında benzer bir şekilde bustle-rack içerisinde konumlandırılmıştır. Ancak T-14 Armata, henüz seri üretime geçememiştir.

Rusya'nın Mevcut Tank Envanteri

Pek çok kaynakta, Rus Ordusu'nun 2.700'ü aktif ve geri kalanı stok olmak üzere yaklaşık 10.000 adet ana muharebe tankına sahip olduğu belirtilmektedir. Elde edilen veriler; Rus Ordusu'nun son birkaç yıl içerisinde Suriye ve Ukrayna'da aktif tank sayısının yaklaşık %37'sini, toplam tank sayısının ise yaklaşık %10'unu kaybettiğini ortaya koymaktadır.



Rus tankları her ne kadar 'hızlı ve ucuz üretim' mimarisiyle tasarlanmış olsalar da Rusya'nın mevcut koşullarda, bu 1000 adetlik tank açığını ne kadarlık bir süre zarfında kapatabileceği bir soru işaretidir. Bu soru işaretindeki temel sebep, Rusya'nın T-14 Armata ve Su-57 gibi modern askeri platformlarda yaşamış olduğu seri üretim problemidir.

Son olarak; Dünya'nın en büyük ordularından birisine sahip olan Rusya'nın, Ukrayna'da yaşadığı kayıplar iyi analiz edilmelidir. Rusya-Ukrayna Savaşı, insansız platformların (SİHA, füze, dron vb.) ezici etkilerinin bir kez daha kanıtlanmasına olanak sağlamıştır.

                                                                                                                                                                                                                                       Anıl ÞAHİN


https://www.savunmasanayist.com/rus-tanklari-neden-bu-kadar-kolay-imha-oluyor/