İran F-14 Savaş Uçaklarını Modernize Etmiş

07.01.1974 tarihinde imzalanan 300 milyon dolarlık sözleşme ile başlayan Persian King (İran Kralı) projesi; 30 adet F-14A-GR Tomcat uçağı, geniş bir yedek parça ve yedek motor stoğu ile 424 adet AIM-54A Phoenix uzun menzilli havadan havaya füzenin teslimini kapsıyordu. Aynı yıl Haziran ayında imzalanan ikinci sözleşme ile 50 adet daha F-14A-GR Tomcat ve 290 adet AIM-54A Phoenix füzesi daha sipariş verildi. Persian King projesinin toplam mali boyutu 2 milyar doları bulacak ve ABD tarihinin en büyük savunma ihracatlarından biri haline gelecekti.



Þah döneminde alınmış uçaklar, İslam devriminden 3-4 yıl sonra çok ciddi şekilde yedek parça sıkıntısı çekmeye başladı. F-14'ler kısa sürede idame edilemez platformlar haline geldi. Nitekim İran İslam devrimiyle yaşanan bir çok alandaki değişikliğin orduyu da etkilemesi şaşırtıcı da değildi.

İlk yıllarda F-14'ler, ABD yardımıyla uçurulmaya çalışıldı. Ara dönem boyunca parça akışı bir şekilde sağlandı fakat özellikle devrimin sertleşmesiyle birlikte F-14'lere parça akışı durdu. Uçakların yalnızca yüzde onu harbe hazır durumdaydı.

F-14'ler, İran tarafından Irak savaşında hem ön planda hem de arka planda kullanıldılar. Fakat savaşın getirdiği ağır koşullar, F-14'ler üzerinde çok ciddi yıpranmaya sebep olmuştur. Nitekim İran, eldeki envanterin neredeyse yarısını yedek parça olarak kullanmıştır.



İran – Irak savaşı boyunca İran'ın, ABD'den yedek parça ve AIM-54 Phoenix Hava Hava Füzesi aldığı iddia edildi. Nitekim birçok askeri uzman da bu savaşta ABD'nin iki tarafa da silah sattığını öne sürer. Savaşın ileriki safhalarında operasyonel F-14 sayısı, belirli nedenlerden ötürü arttı. İlk neden; Lübnan'da yaşanan rehine krizinde İran, ABD'ye yardım etmesinden ötürü belli başlı yedek parça stoku elde etmiştir. İkinci olarak da bazı kaynaklar, F-14'ler için İran'ın Filistin konusunda bazı liderleri İsrail'e teslim ettiği, bunun karşılığında ise parça tedariki yaptığını belirtir. Üçüncü olarak savaş sonrası Körfez Harekatı esnasında ABD'nin İran'a F-14 parçası tedariki yaptığı bilinmektedir.

Yedek parça stoğunun İran-Irak savaşı ve Körfez savaşından sonra 2005-2010'lı yıllarda da arttırılmaya çalışıldığı görülmüştür. ABD istihbaratı tarafından birkaç kişi bu konuda yakalanıp tutuklanmıştır. Parça akışının durması, Tomcat'lerin parçalanmasının sebebinin bu olduğu da oldukça aşikardır. Ve yine görülmektedir ki Doğu Bloğu tarafından İran'a gizli bir uçak ambargosu devam ediyordu. İran ısrarla 40 yaşındaki F-14'lerini uçurmaya çalışıyordu.

Biz bu iddialar eşliğinde hem İran F-14'lerine hem de F-14'lere takılan değişik füzelere bakalım.


Fakur-90

F-14'lerin kritik silahı AIM-54 füzeleri, 1986 yılında tükenmiştir. İranlı mühendisler, MIM-23 Hawk Yerden Havaya Füze (SAM) Sistemkerini, AIM-23C Sejil (Pişmiş Kil) olarak F-14'lere entegre ettiler. Nitekim ileride de bahsedeceğiz, AIM-54 füzelerinin klonları da üretilip F-14'lere takıldı.

İran'ın F-14'lerinin dezavantajı, teknolojik olarak pek fazla modernizasyona tabii tutulamamasıydı. ABD Donanmasındaki F-14'lerin B ve D modelleri üretilip A modelleri de modernize edilirken, İran F-14'leri bu modernizasyon programlarını alamadı. Yani İran F-14'leri hala analog aviyoniklere sahipti. Nitekim bazı kaynaklarda, Rusya yardımıyla F-14'lerin aviyoniklerinin modernizasyona tabi tutulduğu da yazıyor. Bu iddiaları en güçlendirecek şey ise İran F-14'lerinin Rus yapımı füzelerle görülmesiydi. İlk olarak R-27 füzeleri, F-14'lere entegre edildi fakat AWG-9 radarı ile pek iyi performans gösteremediklerinden füzeler depolara kaldırıldı. Entegre edilen diğer Rus füzesi olan R-73 ise F-14'lerde iyi performans gösterdi.


R-73

İran'ın F-14'lere Overhaul yapması ve AIM-54 füzesini kopyalaması da üzerinde durulması gereken noktalardan birisi. İran ellerindeki F-14'lerin hepsini kısıtlı imkanlarda da olsa bir şekilde overhaul yaparak kullanmaya çalıştı. Tabi ki yapılan modernizasyonların içerikleri hiçbir ülke tarafından bilinmiyor. Buna ek olarak önce Hawk füzesinden geliştirilen AIM-23 füzesinin envantere alındı ve sonrasında da Fakur-90 olarak adlandırılan AIM-54 klonunu envantere katıldı.

2010 yılında başlatılan modernizasyon kapsamında ise F-14A'lar, F-14AM seviyesine çıkarılmıştır. Kamuflaj olarak ise Minör II kamuflajı tercih edilmiştir.

İran'ın elinde 30-40 adet F-14'ün uçar halde olduğu tahmin ediliyor. F-14'ler son olarak Suriye'deki IÞİD hedeflerine düzenlenen bombardıman uçuşlarına eskort etmişti.

https://www.savunmasanayist.com/hawk-r-27-ve-r-73-tasiyan-iran-f-14leri/