Yerli uçak üretimi başlıyor

Ulaştırma Denizilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, İstanbul Airshow'un açılışına Dornier tipi uçak ile gelecek.

Bugün kapılarını açacak olan İstanbul Airshow'da bir sürpriz de yaşanacak. Saat 11.00'da resmi açılışı yapılacak olan fuara Bakan Arslan ve beraberindeki heyet, Ankara'dan İstanbul'a British Airways renklerine boyalı Dornier tipi uçakla gelecek.

TRJet adıyla üretilecek yerli uçağın üretimi için satın alınan Dornier markası böylece ilk kez Türk halkının dikkatine sunulmuş olacak.


Ankara Merkezli TRJET'in sahibi ABD merkezli uzay ve havacılık sistemleri Sierra Nevada Corporation'ın (SNC) Üst Yöneticisi Fatih Özmen Türk markası olan TRJET uçağının 2023 yılında gökyüzünde olacağını söyledi.


http://www.ahaber.com.tr/teknoloji/2016/10/06/fatih-ozmen-trjet-2023de-goklerde-olacak




TRJ328 Künyesi -  Medavac ( aeromedikal uçak ) / VIP / Askeri Genel Maksat / Sivil Bölgesel Uçak
-2080km (1120nm) seyir , 780km/saat seyir hızı / ER Yakıt Tankları / PW306B / 11.000m.(35000 ft) servis tavanı
-Tam Boy Kabin / Tek sınıfta 32 yolcu / VIP donanımda 4 ila 12 yolcu / Yolcu alanı 33.48 m3 alan ile nato palet standardına uygun biçinde kargo uçağı olarak konfigüre edilebilir /İki ayrı bölümde 750kg yolcu bagaj kapasitesi (bu sınıfta en yüksek değerler)
- Cam Kokpit ve tamamiyle yenilenmiş en güncel İletişim, Navigasyon ve Gözetim / Hava Trafik Yönetimi CNS/ATM yüzeyleri ./ Güvenirliği kanıtlanmış bakımı kolay ve ekonomik platform

TRP328 Künyesi - CASEVAC (yaralı tahliye) / Deniz Karakol ve SAR / Askeri Genel Maksat / Kargo / Bölgesel Sivil Uçak
-Do 328'e göre arttırılmış yük kapasitesi
-STOL kabiliyeti / Ham beton/toprak/taşlı zeminlerde ve yüksek sıcaklıkta operasyon kabiliyeti
-Tam boy kabin / Tek sınıfta 32 yolcu / 750kg yolcu bagaj kapasitesi
-Yeni nesil PW127 motor çifti / 335knot(620km/s) seyir sürati / 30.000ft servis tavanı
-Yapısal yüzeylerde arttırılmış kompozit kullanımı

Planlanan ilk uçuş tarihi: 2023


TRJet 6-9 Ekim'de AIREX 2016 Fuarı'nda

İSTANBUL (6 Ekim 2016) – Ankara merkezli havacılık şirketi TRJet 11. Uluslararası Sivil Havacılık ve Havaalanları Fuarı AIREX 2016'ya katıldı. TRJet'in ana sponsorlarından olduğu fuarda, 32 yolcu kapasiteli Dornier 328'i sergiledi ve tüm yönleriyle modernize edilen TRJ328™ ve TRP328™ uçaklarının yapımını bekleyen potansiyel alıcı havayolları ve tedarikçilerle buluştu. Fuarda,  Türk yetkililerin Ankara'dan İstanbul'daki Açılış Töreni'ne 328 Serisi yolcu uçağında getirilmesiyle, programın ilk gösteri uçuşu gerçekleştirildi.

http://www.trjet.com/tr/content/trjet-6-9-ekim%E2%80%99de-airex-2016-fuar%C4%B1%E2%80%99nda

Bu uçak özelinde yerli uçak projesi üzerine okuyabileceğiniz en iyi yorumlardan biri.

Dünyada ve Ülkemizde Bölgesel Yolcu Uçakları

Remzi Barlas/TAI Manager with UAS Expertise

Bugünlerde gündemde ABD'de yerleşik sahibi Türk asıllı SNC şirketinin üretim haklarını Dornier firmasından satın aldığı Do-328 uçağının ülkemizde "milli" olarak üretimi bulunuyor. İlk uçuşunu bundan 24 yıl önce yapmış bu 30 kişilik uçağın iyi tasarım özelliklerine rağmen geçmişte büyük bir ticari başarısı olduğunu söylemek zor. Bunda en önemli faktörler ürünün lansmanının küçük bölgesel uçaklarda jet motora geçiş dönemine denk gelmesi ve ilerleyen zamanlarda da koltuk kapasitesinin çapraz rotalar için yetersiz kalması olmuştur. Orijinali turboprop (pervaneli) olan bu uçağın jet motorlu versiyonu ise pervaneli versiyona göre optimize edilmiş aerodinamik yapısı sebebiyle rakiplerine oranla iyi bir performans sergileyemediği ve hava yolcu taşımacılığında en önemli parametre olan doğrudan işletme maliyetlerinde rekabet edemediği söylenebilir.

Basından takip edebildiğimiz kadarıyla ülkemizde bu uçağın hem turboprop hem de jet motorlu olan versiyonlarından üretilmesi planlanıyor ve ortada bir 50 adetlik üretim rakamı var. Bunun kaçının jet motorlu olacağı henüz bilinmiyor.  Kısa/orta vadede bu uçakların üretilirken "milli bölgesel uçak" hayalleri gecikmeden gerçeklenirken, daha uzun vadede ise muhtemelen Do-328 uçağının uzatılmış (stretch) gövdesine  ancak yine muhtemelen yeni kanat ve kuyruk takımına sahip olacak 60-70 kişilik uçağının geliştirilmesi hedefleniyor. Bu kapasitede uçağın kavramsal tasarımının Dornier tarafından yapıldığı ancak hayata geçirilmediği biliniyor.

Bu projelerde üretimden kalkmış sistem veya malzemenin güncel olanlarıyla değiştirilmesi, buna mukabil sivil havacılık otoriteleri nezdinde uçuşa elverişliliğin devamlılığının da sağlanması gibi zor konular da var.

Son yıllarda dünyada giderek artan yolcu trafiği ve büyük havaalanlarına uğramadan şehirler arası çapraz rotaların yolcu yükleri analiz edildiğinde koştuk kapasitesinin orta sınıf B737 veya A319 gibi uçaklara yaklaştığını gözlemliyoruz. Embraer ve Bombardier gibi bölgesel yolcu uçağı sektöründe lider şirketlerin yanısıra bu alanda yeni ortaya çıkma çabasında olan Çin, Japon ve Rus menşeili projelerde de koltuk kapasiteleri 80-100 ve hatta üzerinde geziniyor. Türkiye'de THYnin de içinde olduğu kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan analizlerin de bu doğrultuda sonuçlar verdiği biliniyor.

Embraer firmasının yeni yapmış olduğu bir araştırmada yolcuların "ucuz bilet" beklentilerinin ancak daha yüksek yolcu kapasitesine sahip uçaklarca karşılanabileceği örneklerle belirtiliyor. İlgilenenler bu çalışmaya aşağıdaki adresten ulaşabilirler:

http://airinsight.com/2015/06/04/embraers-new-metrics/#.VXdmkNoaySN

Hal böyleyken üretilecek 50 adet 30 kişiik uçağın da ucuz bilet imkanı tanımaya ağı ya da devlet havayolumuz tarafından sübvansiyonla işletileceği beklenebilir. Bu uçakların bir kısmının askeri özel görev uçağı olarak da kullanılacağı söyleniyor, değerlendirmemiz tabii bu uçakları kapsamıyor.

Do-328 uçağının bir zamanlar en büyük rakibi olan Embraer firmasının Emb-120 uçağının dünyadaki en büyük işleticisi olan ABD SkyWest havayolları geçtiğimiz ay Emb-120 filosunu emekliye ayıracağını duyurdu. Bu havayolunda hizmete girdiği 1987'den beri 100'e yakın Emb-120 uçağı ile 4 milyona yakın sayıda uçuşa imza atılmış. Bu başarı hikayesinin videosuna aşağıdaki linkten ulaşılabilir:

SkyWest firması bugün operasyonlarında 70-80 kişilik jet motorlu uçaklara yoğunlaşmış durumda. Bundan iki yıl önce Embraer firmasına 80 kişilik E-175 modelinden 100ü kesin olmak üzere 200 adetlik sipariş vermiş.

Yolcu uçağı sektörü barındırdığı yüksek geliştirme maliyetleri ve piyasadaki düşük fiyatlı bilet beklentileri sebebiyle zorlu bir sektör. Geliştirme maliyetlerinin uçak satışlarıyla amortismınana ancak  350-400 adet gibi satış rakamlarıyla ulaşılabiliyor.

Do-328 modelinin lisans bedeli elbette yeni uçak geliştirmeye oranla çok düşük, dolayısıyla 50 gibi üretim rakamlar hala uçak satış fiyatları açısından makul olabilir. Ancak düşük koltuk kapasitesine bağlı olarak işletme maliyetlerinin bilet fiyatlarını yukarı taşıma veya rekabet ortamında sübvansiyona zorlanan işletmecinin zarar etme potansiyeli var.

İleriye dönük hedeflenen 70 kişilik uçağın ise küresel anlamda rekabet edebilecek ve yukarıda belirtilen asgari satış rakamlarına ulaşabilecek bir ürün olması gerekiyor. Basında detayları verilen lansmandan 70 kişilk uçağın Do-328 altyapısı üzerinden geliştirileceği anlaşılıyor. Bu uçağın teknoloji, performans ve koltuk kapasitesi olarak, 2023 ve sonrasında yeni oyuncularla birlikte giderek kızışan bölgesel uçak piyasasında rekabet edebilir bir yer bulup bulamayacağını ise zaman gösterecek.

https://www.linkedin.com/pulse/d%C3%BCnyada-ve-%C3%BClkemizde-b%C3%B6lgesel-yolcu-u%C3%A7aklar%C4%B1-remzi-barlas?trk=prof-post

http://www.kokpit.aero/snc-sirketi-de-projeden-vazgecti

Yerli uçak projesi bitti mi, devam mı ediyor?
Savunma Sanayi Müsteşarlığı ile ABD merkezli Sierra Nevada Corparation (SNC) şirketinin öncülüğünde ve Türk savunma sanayii şirketlerinin de katkısıyla üretilmesi planlanan Türkiye'nin yerli bölgesel uçak projesi TRJet ilk açıklandığında toplumda büyük bir heyecan yaratmıştı. 27 Mayıs 2015 tarihinde Dönemin başbakanı Ahmet Davutoğlu tarafından büyük bir organizasyon eşliğinde tanıtılan TRJet için kullanılan "Yerli ve milli uçağımız 2023'te gökyüzünde" sloganı uzun süre konuşulmuştu.

YERLİ PROJEDE ORTAK ÇOK GÜÇLÜYDÜ AMA...

Türkiye'nin bölgesel uçağı üretmek için yola çıktığı, Eren ve Fatih Özmen'in sahibi olduğu SNC'nin dünya çapında tanınan, askeri ve havacılık teknolojilerinde söz sahibi güçlü bir ortak olması, yerli ve milli uçağın yapılacağına olan inancı güçlendirmişti. Dünya çapında 3 bin 500'den fazla çalışanı olan SNC, uzay sistemleri, ticari yörünge taşımacılığı, mikro uydu konularında uzmanlaşmış bir şirketti. SNC aynı zamanda astronotları yerküre alçak yörüngesine uçuracak ticari personel taşıma yeteneğini geliştirecek NASA tarafından seçilen üç firmadan biriydi. SNC, bölgesel uçak pazarında kendisini kanıtlamış ve birçok ülke tarafından kullanılan Alman Dornier 328 uçağının tüm lisans haklarını satın almış, yerli uçağı da bu model üzerine inşa etmeyi planlamıştı. Dornier 328 modernize edilecek, uçağın TRJET 328 ve TRJET 628 olmak üzere hem pervaneli hem de jet modelleri imal edilecekti.



YERLİ UÇAK PROJESİ BİTTİ Mİ, DEVAM MI EDİYOR?

Sıfırdan bir uçak tasarlamak ve üretmenin hem zaman hem de maliyeti gözönüne alındığında hazır bir uçak modeli üzerinde ilerlemek çok mantıklıydı. Böylece uçağın üretim programı için uzun yıllar beklemeye gerek kalmayacaktı. Yerli uçağın ilk modeli olan TRJ328'in ilk uçuşunu 2019 yılında yapması bekleniyordu. Ancak seçim öncesi yoğun bir medya kampanyası ile tanıtılan projede gelinen nokta tam bir hayal kırıklığı oldu. Projenin sessiz sedasız sona erdiği iddia edildi. İddia edildiği diyoruz çünkü bu konuda projenin ortaklarından yapılan açıklama kafaları daha da karıştırdı.

SSM: TRJET'İN YERİNE MİLLİ PROJELERE AĞIRLIK VERECEĞİZ

Herkesi umutlandıran yerli uçak projesinin neden sona erdiği, bugüne kadar ne tür çalışmalar yapıldığı, çıkan maliyet, gelin son nokta hakkında cevap bekleyen birçok soru var. Projenin büyük ortağı Savunma Sanayi MüsteşarlIğı'ndan kamuoyuna bu konuda tatmin edici bir açıklama yapılmadı. Kamuoyu, uzun süre konuşulan, toplumun merakla beklediği yerli uçak konusunda SSM'den üst düzey bir yetkilinin açıklama yapmasını bekledi ancak bu yapılmadı sadece TRJET'in yerine daha millî projelere ağırlık verileceği gibi muğlak bir ifade kullanıldı. SSM'nin açıklamasından uçağın üretimi konusunda SNC şirketi ile "millilik" noktasında bir anlaşmazlık yaşandığı anlaşılıyordu.



SNC: RESMİ MAKAMLARDAN İPTAL BİLDİRİMİ ALMADIK!

Projenin diğer ortağı SNC'den ise yerli uçak projesinden vazgeçildiği iddialarını yalanlayan bir açıklama yapıldı. SNC ve TRJet'in yönetim kurulu başkanı Eren Özmen yaptığı açıklamada resmi makamlardan bugüne kadar herhangi bir iptal bildirimi almadıklarını belirterek, "Bölgesel Uçak Projesi hepimizi aşan bir projedir. Bu küresel yatırım, Türkiye ekonomisini dünyada güçlendirecek ve Türk gençliğine yeni olanaklar sağlayacak mega bir yatırımdır. Amacımız TRJet başarılı olunca, onu halka açarak, TRJet'i halkın şirketi yapmaktır. Fatih ve benim için TRJet her zaman Türk gençliğine armağan edilecek kutsal bir mirası temsil etmiştir" ifadelerini kullanmıştı.



EREN ÖZMEN ÖZGEÇMİÞİNDE TRJET'TEN HİÇ BAHSETMEDİ

Bu yıl 30 Ocak'ta Kaliforniya'da her yıl havacılığın yaşayan efsanelerinin ödüllendirildiği törende Eren Özmen özel bir şerefle onurlandırıldı. "Yılın Havacılık Girişimcisi" ödülünün adı "Eren Özmen Yılın Havacılık Girişimcisi Ödülü" olarak değiştirildi. Törende, hem aktör hem de pilon olan Harrison Ford ve John Travolta gibi isimler de Eren Özmen'i yanlız bırakmadı. Bu törenle ilgili medyaya servis edilen Eren Özmen'in özgeçmişi, bizim gibi TRJet projesini yakından takip edenlerin hemen dikkatini çekti. Zira o özgeçmişte Eren Özmen'in eşi Fatih Özmen ile birlikte SNC şirketini satın almasından NASA için tasarladıkları Dream Chaser aracına, Reno Nevada Üniversitesi'nde kurdukları Özdoğan Girişimcilik Merkezinden aldıkları "Yılım Havacılık Girişimcisi Ödülü'ne kadar pek çok bilgi yer aldı. Ancak nedense Özmen'in "her zaman Türk gençliğine arman edilecek kutsal bir miras olarak tanımladığı" TRJet projesinden tek satır bile bahsedilmedi. Bu da Amerikalı ortakların da artık yerli uçaktan ümidini kestiği şeklinde yorumlandı.


Başka bir haber. Okumak isteyen için;

http://www.kokpit.aero/yerli-ucak-projesi-sona-erdi


______

Yerli ve Milli Montaj animasyon uçağımız erken çakılmadımı?
Fiyatını bile belirlemiştik.
http://www.kokpit.aero/yerli-ucagin-fiyati-20-milyon-dolar
https://mobile.twitter.com/kokpitaero/status/677765360477708288

TAI, 5 yıl içerisinde yerli yolcu uçağı çalışmalarına başlıyor

TAI Genel Müdürü Temel Kotil, yeni nesil teknoloji termoplastik malzemeden yolcu uçağı üretmeyi hedeflediklerini ve bunun en heyecanlı projeleri olduğunu vurguladı. Kotil, "Ana yatırım planına alındı. Þimdilik küçük küçük çalışıyoruz" dedi ve 5 yıl sonra yerli uçağın tasarımına başlanacağını, 10 yıllık süreçte de biteceğini söyledi. Yerli savaş uçağı bir diğer adıyla Milli Muharip Uçak (MMU) hakkında da bilgi veren Kotil, "3 bin mühendis tümüyle bu proje için çalışacak. 2029'da teslim ediyoruz. 2031'de de bütün işlemlerini bitiriyoruz" dedi



Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TAI) Genel Müdürü Temel Kotil, yerli yolcu uçağıyla ilgili çalışmalara çalışmalara başladıklarını söyleyerek, kurumu 10 yılda havacılık endüstrisi içerisinde 10 milyar dolar ciroyla ilk 10'a sokmayı planladıklarını belirtti.

Hürriyet'ten Eray Görgülü'nün haberine göre termoplastikten yapacakları 100 kişilik yolcu uçağıyla ilgili yatırım kararının yönetim kurulundan çıktığını açıklayan Kotil, "Ana yatırım planına alındı. Þimdilik küçük küçük çalışıyoruz" dedi. Kotil, savunma sektöründe olduklarını ancak sivil bir ayakları da bulunduğunu dile getirdi.

Henüz yolcu uçağı yapmıyoruz ama 5 yıl içerisinde savunmaya dönük olan uçakların mühendislik tasarımını, mimari çalışmasını tamamlıyoruz. Bittikten sonra elimize yaklaşık 2 bin mühendis kalıyor. İşte o zaman biz de kendi yolcu uçağımızı tasarlayacağız. TAI Genel Müdürü Temel Kotil

BÜYÜK BİR PAZAR BULABİLİRİZ

Kotil, dünyada 70 kişilik uçakla 120 kişilik uçak arasında bir fırsat pazarı olduğunu belirterek "Þu anda hem Airbus'ta hem de Boeing'de yeni nesil uçak arayışı sürüyor. Sektörde 100 koltuklu yeni bir uçağa ihtiyaç var. Bu uçak kompozit yapılacak." dedi.


Kompozit uçakların termosetten yapıldığını söyleyen Kotil, yeni kompozit teknolojisi termoplastiğin daha kullanışlı, hafif ve daha ekonomik olduğunu ancak henüz bu malzemeden uçak bulunmadığını ve gelişme aşamasında olduğunu vurguladı. Kotil, Airbus ve Boeing'in bu malzeme üzerinde çalıştığının altını çizdi ve yerli yolcu uçağı için de TAI'nin çalışma takvimini açıklayarak şu ifadeleri kullandı.

"5 yıl sonra yerli uçağımızın tasarımına başlıyoruz, 10 yıllık süreçte de biter. Termoplastikten yapacağımız 100 kişilik uçağın koltuk-kilometre gideri, daha da küçük olursa, çünkü bu durumda az yolcuyla küçük havalimanlarına gidip gelebiliyorsunuz, bu durumda büyük bir pazar bulabiliriz. TAI'nin en heyecanlı projesi şu anda yerli yolcu uçağı"


ÜÇÜNCÜ BÜYÜK OYUNCU

Bu yıl 2 milyar dolar ciroyu hedeflediklerini geçen yıl 1.47 milyar dolar konsolide ciroları bulunduğunu söyleyen Kotil, hedeflerinin 10 yılda bu şirketi 10 milyar dolar ciroya getirmek olduğunu vurguladı.

Kotil, "Çünkü, şirketler yılda 10 milyar dolar ciro yaptığı zaman havacılık endüstrisinde ilk 10'a girer. Mühendis sayımız da 10 bini geçiyor bu dönemde. Þu an 7 bine yakın toplam çalışanımız var. Hedef 22 bin kişilik, yılda 10 milyar dolar ciro yapan bir şirket olmak. Bu da bizi Avrupa'da en azından üçüncü büyük oyuncu yapar" dedi.



Bu hedefe ulaşmak için daha çok yetenekli mühendise ihtiyaçları olduğunu kaydeden Kotil, YÖK'le, 16 üniversiteyle bir protokole imza attıklarını dile getirdi.

"Üniversite, öğrencisini işe alacak, yani SGK'sını ödeyecek, benle yaptığı protokolle de öğrencisi bizde çalışacak. Üniversite, öğrencinin SGK'sını öderse çok tutmuyor, çünkü devlet öğrencinin sağlık giderlerini karşılıyor. Dolayısıyla, ben bu kişiyi işe almadan işe almış oluyorum. Þu anda 600 stajyer mühendisimiz, 200 de stajyer teknisyenimiz var. Öğrenciyken yetiştiriyoruz" diyen Kotil, genç mühendislerin, 5-10 yıl TAI gibi bir yerde çalıştığı zaman, kendi başına üretebilecek kapasiteye geldiğini söyledi.

http://www.haberturk.com/son-dakika-yerli-yolcu-ucagi-geliyor-1988113-ekonomi

Bişeyler zamanında yapılsadı keşke. Bakın şimdi 400 uçak, yaklaşık 40 milyar dolarlık bir sipariş vericek dubai havayolları. Biz alırdık o siparişi. Ahh ahh. Eskiler, hadi uçak yapamadınız, bari uçak motoru yapsaydınız, elimizin altında hazır bir şey olurdu.

100 koltuklu yerli yolcu uçağı...



TUSAÞ Genel Müdürü Temel Kotil, dünyada 70-120 koltuklu yolcu uçağı pazarında boşluk olduğuna dikkat çekerek 100 koltuklu bir bölgesel uçak için çalışma yaptıklarını açıkladı.
Temel Kotil, "Kendi yolcu uçağımızı tasarlayacağız. Uluslararası sektörde 70 kişilik uçakla 120 kişilik uçak arasında bir fırsat pazarı var" dedi.

M5 Dergisi'nin haberine göreAirbus ve Boeing'de yeni nesil uçak arayışlarına dikkat çeken Kotil, "Kompozit uçaklar, termosetten yapılıyor. İki tip kompozit var: Termoplastik ve termoset. Termoset olan bugüne kadar gelen kompozit teknolojisi, termoplastik ise yeni kompozit teknolojisi. Termoplastik teknolojisi daha kullanışlı, hafif ve daha ekonomik. Termoplastik malzemeden uçak yok henüz. Bu teknoloji gelişiyor. Boeing de Airbus da biz de şu anda herkes termoplastik üzerinde çalışıyor. 5 yıl sonra yerli uçağımızın tasarımına başlıyoruz, 10 yıllık süreçte de biter" diye konuştu.

http://www.hurriyet.com.tr/gundem/mujdeyi-boyle-acikladi-100-koltuklu-yerli-yolcu-ucagi-40953467

Bu uçağa girişilmeden önce, bazı kritik parça ve bölümlerinin üretim ve geliştirme kabiliyetinin kazanılması için bir kaç yabancı uçak üreticisi ile anlaşıp onlara bu parçaların üretiminde görev alınması güzel olmazmıydı.


Tamamiyle atıyorum, airbus'ın bir modeline kokpit üretip, boeing'e kuyruk üretip, bombardier'e kanat üretip bir yandan da projeye devam  edip bu tecrübeleri yeni uçakta birleştirmek daha güvenli bir yol olmazmıydı ?


Aslında Thy burda bir katalizör görevi görebilir. Keza diğer yerli ve belkide dost ülke hava yollarıda(projeden ufak pay ortaklıkları veya ürtim sonrası düşük fiyatlı uçak satışı vaadiyle belki).

Nasıl mı ?

Thy toplu ve büyük alım projeleri yapmak yerine aldığı uçakları daha bölerek ve farklı firmalardan parça parça alıp diğer yerli ve dost havayollarıda bu alımlarda da uçağın makul seviyedeki bir komponentini tai'de üretilmesi şartı koyabilirse kısa sürede tai bir yolcu uçağını oluşturacak bir çok komponenti üretim ve belki tasarım kabiliyeti kazanacak.

Farklı farklı firmalardan alım ve toplu almamadan kaynaklanacak maliyet fazlalığınıda devlet ve tai'nin sübvanse etmesi lazım. Zaten bir süre sonra eğer gerekirse bu uçaklar ucuzdan elden çıkarılabilir.


Maliyetli olsa da parayla kazanamayacağımız derecede tecrübe kazanabiliriz.

Böyle herşeyi birden yapmaya başlamak ne kadar doğru orası da muamma. Yani personel sayısı belli iken 6-7 büyük proje biraz ağır olmaz mı Airbus'ın bile bu kadar iş yükü yoktur.

Bu uçağa girişilmeden önce, bazı kritik parça ve bölümlerinin üretim ve geliştirme kabiliyetinin kazanılması için bir kaç yabancı uçak üreticisi ile anlaşıp onlara bu parçaların üretiminde görev alınması güzel olmazmıydı.

Tamamiyle atıyorum, airbus'ın bir modeline kokpit üretip, boeing'e kuyruk üretip, bombardier'e kanat üretip bir yandan da projeye devam  edip bu tecrübeleri yeni uçakta birleştirmek daha güvenli bir yol olmazmıydı ?

TAI bunu neredeyse kurulduğundan beri yapıyor zaten. Boeing'in yolcu uçaklarına, F-35'e, A400M uçaklarına, S-70 helikopterlerine vs senelerdir epey parça üretimi gerçekleştirdi.

Hocam bekli haklısınız. Amma şöyle bir durum var. Thy envanterinde gani Airbus ve Boeing var. Amerikanın tavrı ortada fransada en son bizim için bm'i topladı. F-35 projesindeki kadar net bir ambargo olmasa da çok canımızı yakabilirler. O yüzden bir an önce Tai embraerleşme yolunda ilerlemeli.


Amma velakin diğer taraftan kotil biraz medyayı gaza getiriyor gibi. Keza piyasada 70-120 uçak arasında şu an embraer e-jet serisi ile piyasayı sirkulase etmiş durumda kaldı ki yeni e-jet e2 serisi ile de yine iddialı geliyorlar. Diğer tarafta da gayet iddialı bir isim var oda bombarder'i satın almış Airbus ve A220'si yine üst sınıftan baskı yapan a319 larıda var. Boeing 717 yi dışarda tutsak bile çok büyük bir yarış var sınıfta. Kaldı ki boeing'inde embraerle işbirliği yapacağı söyleniyor.

Tai bu iki boeing ve airbus devi arasında ne yapar bilinmez ? Ama ben sırf thy yurtiçi uçuşları ve diğer yerli firmalar tai'ye dönseler bile projenin kendini kurtarabileceğini düşünüyorum. Keza diğer müslüman ufak havayolları ve türki devletler var. Qatar desteği var mesela. Diğer yandan Thy gibi bir firmanın bu uçakları kullanacak olması ve tfx ile aynı senelerde uçacak olması gerekli reklam yapılırsa tai'ye güven sağlar.

Bence bizim için en güzel senaryo şu olur. Embraer boeing ile işbirliğine giderse ister istemez kaliteyi daha da arttıracak ama buna mukabil fiyat baremide 50 milyonlardan a220 gibi 80-90 milyona çıkacak.  Biz eğer 40-50 m euro civarlarına 70 ve 120 koltuk kapasiteli iki uçak çıkartırsak ve bunlar thy ve yerli hava yolları ile qatar tarafından kullanılırsa mesela a-319 ve a320 lerin yerine işte o zaman güzel satış rakamlarına ulaşırız. Çünkü 50 lik tai nin kayda değer uçağını almak varken embraer'e 90 m çakmayacak yani 1 uçak yerine 2 uçağı seçecek irili ufaklı bir çok hava yolu var. Heleki ilişkiler iyi olur abd'nin bazı garian uçuran havayollarından toplu bir alım olursa sağlam para kazanırız.

Zaman içinde bu proje tutarsa yapılacak gövdeler ve uçaklar büyür kanısındayım keza embraer'in altında thy gibi bir katalizör olsaydı ki thy tek başına brezilya'nın nerdeyse tüm havayollarına eşit Türkiye ise toplamda nerdeyse 2 katları filoya sahip.

Unutmayalım bu piyasada embraer 16 senede ortalama 70 milyar euroluk uçak sattı. Yedek parça bakım girmiyorum.

Bu uçağa girişilmeden önce, bazı kritik parça ve bölümlerinin üretim ve geliştirme kabiliyetinin kazanılması için bir kaç yabancı uçak üreticisi ile anlaşıp onlara bu parçaların üretiminde görev alınması güzel olmazmıydı.

Tamamiyle atıyorum, airbus'ın bir modeline kokpit üretip, boeing'e kuyruk üretip, bombardier'e kanat üretip bir yandan da projeye devam  edip bu tecrübeleri yeni uçakta birleştirmek daha güvenli bir yol olmazmıydı ?

TAI bunu neredeyse kurulduğundan beri yapıyor zaten. Boeing'in yolcu uçaklarına, F-35'e, A400M uçaklarına, S-70 helikopterlerine vs senelerdir epey parça üretimi gerçekleştirdi.

Hocam tabikide bunu biliyorum. Bahsettiğim bunu daha yaygın kapsamlı ve üretim kabiliyetimiz olmayan kritik parçalar için sistemli bir doktrin olarak uygulamak.