TEİ MOTOR PROJELERİ

CEVHER – Havacılık Motor Malzemeleri Geliştirilmesi Projesi.

Türbin disklerinin malzemeleri için alaşım geliştirilmesi ve üretimi
Metalik nikel ve kobalt elde edilmesi
Toz metalürjisi kapsülleme sistemi tasarımı Proje imza töreni gerçekleştirdi.


@TEI_TUSAS Proje, şirketimiz ana yükleniciliği ve
@TUBITAK_MAM ile Meta Nikel alt yükleniciliğinde gerçekleştirilecek.

@IsmailDemirSSB, @ProfHasanMandal ve çok sayıda yöneticinin yer aldığı imza törenine Genel Müdürümüz ve Yönetim Kurulu Başkanımız Prof. Dr. Mahmut F. Akşit katıldı.
https://mobile.twitter.com/TEI_TUSAS/status/1362647074135805952

TÜBİTAK'ta üretilen ilk set tek kristal türbin kanatları TEI'ye teslim edildi.
TÜBİTAK MAM tarafından tek kristal formunda üretilen ve ilk defa set halinde teslim edilen türbin kanatları, TEI'nin 5 numaralı TS1400 motorunda kullanılacak.

TÜBİTAK MAM Malzeme Enstitüsü Yüksek Sıcaklık Malzemeleri Araştırma, Geliştirme ve Onarım Mükemmeliyet Merkezi'nde düzenlenen tek kristal türbin kanadı teslim törenine, TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal ve TEI Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Mahmut Akşit ile projede görev alan araştırmacılar katıldı.

Prof. Dr. Mandal, burada yaptığı konuşmada, Malzeme Enstitüsü ve TEI'nin birlikte çalışması sonucu en kritik teknolojiler arasında yer alan tek kristal türbin kanatlarının başarıyla üretildiğini söyledi.

Tek kristal teknolojisine sahip olmanın zorluğuna işaret eden Mandal, 1400 derece sıcaklıkta, yüksek basınç altında ve korozyon ortamında çalışacak bir malzemeden bahsettiklerine dikkati çekti.

Mandal, hem soğutmalı sistemin hem de soğutmasız sistemin kendi çapında tasarımından üretimine kadar bir öğrenme sürecini kapsadığını vurgulayarak, "Dolayısıyla buradaki üretimin yanında aynı zamanda bizim burada kazandığımız yetkinlik ve yeteneğin, malzeme teknolojilerinin ülkemizin özellikle savunma sanayisindeki gelişimi ve sürdürebilirliği noktasında da bir önem arz ettiğini düşünüyorum." dedi.



"Ülkemiz için gerçekten önemli bir kazanım"
Zor koşullar altında çalışan ve bazen ithalatı mümkün olmayan türbin kanatlarını TEI ile birlikte geliştirdiklerini ve ilk setin teslimatını yaptıklarını dile getiren Mandal, şunları kaydetti:

"Bu gerçekten ülkemiz için önemli bir kazanım. Yerli ve milli üretimle ilgili hep şu söyleniyordu; 'Evet, helikopteriniz var ama bunun motoru yerli mi?' Evet, artık şu an TEI bunu yerli üretebiliyor. Evet, motor var ama motorun içindeki bileşenler yerli ve milli üretilebiliyor mu? Evet, şu an ülkemizin ilk yerli ve milli turboşaft motorunun en zor bileşeni olan türbin kanatlarını TÜBİTAK MAM tarafından üretebiliyoruz. Bu teknoloji oldukça kritik ve dünyada çok sınırlı sayıda ülke bu teknolojiye sahip. Oldukça kompleks ve zor bir tasarım, bunları yapabilmek kolay bir süreç değil. Biz bunu gerçekleştirdik. Tabii ki bu biten bir süreç değil. Mutlaka devamı da var. TÜBİTAK Malzeme Enstitüsü ve TEI imzalanan Havacılık Motor Malzemeleri Geliştirilmesi-Cevher Projesi ile artık bu ve benzer uygulamalara yönelik Nikel bazlı süperalaşımları ham maddeden başlayarak üretebilecek."

"TÜBİTAK MAM'daki arkadaşlarımız ihtiyacımız olan kanat teknolojisini kazandırdılar"
TEI Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Mahmut Akşit de Sabancı Üniversitesinde öğretim üyesi olduğu dönemde aynı zamanda EÜAÞ'ın da yönetim kurulu üyesi olduğunu söyledi.

O dönemde enerji üreten endüstriyel gaz türbinlerinin üretimini yapmak için girişimde bulunduklarını ve bu sayede söz konusu altyapıyı TÜBİTAK MAM'a kazandırdıklarını anlatan Akşit, TEI Genel Müdürlüğüne geçtikten sonra en kritik parçalardan birinin yine türbin kanadı olduğunu çünkü yüksek teknoloji içerdiği için "export control" bir ürün olduğunu kaydetti.



Akşit, kanadın kendisini satsalar bile teknolojisini, nasıl üretildiğini ve bunun gibi şeyleri paylaşmadıklarına dikkati çekerek, TÜBİTAK MAM'ın sahip olduğu altyapıyı bildikleri için kanat teknolojisini burada geliştirmeye karar verdiklerini ifade etti.

Uçak motorlarında kullanılan kanatçıkların daha küçük olmasına rağmen daha yüksek teknoloji ve daha çok zorluk içeren bir proses olduğunu vurgulayan Akşit, "Çok şükür TÜBİTAK MAM Malzeme Enstitüsü'ndeki arkadaşlarımız bunu da alınlarının akıyla başardılar ve ihtiyacımız olan kanat teknolojisini bize kazandırdılar." dedi.

"İlk defa tam set olarak bir arada görmek nasip oldu"
Akşit, teslim alınanların TÜBİTAK'ın ürettiği ilk türbin kanatları olmadığını, daha önce TAI'ye teslim ettikleri motorda bu kanatların kullanıldığını fakat o dönemde tören yapamadıklarını söyledi.

Daha önceki türbin kanatlarını tamamladıkça peyderpey aldıklarını belirten Akşit, şunları ifade etti:

"Burada gördüğünüz tam bir motorluk set. Hem birinci kademe tek kristal ama içerden soğutmalı kanatlar ki bu çok daha zor hem de ikinci kademe yine tek kristal ama içeriden soğutma kanatları olmayan kanat tipi. Bunu bizim 5 numaralı motorumuzda kullanmayı hedefliyoruz. Daha önceki TAI'ye verdiğimiz motorlardakiler teslim edilmişti. Bu 5 numaralı motorumuzun tam seti. İlk defa tam set olarak bir arada görmek nasip oldu."

Akşit, 4 numaralı motoru ürettiklerini ve testlerinin devam ettiğini belirterek, "5 Aralık'ta ilk milli helikopter motorumuz TS1400'ü teslim etmiştik. Bu kanatlar da 5 numaralı TS1400 motorumuza inşallah monte edilecek. Gökbey helikopterinde çalışacak inşallah bunlar." diye konuştu.

Bir motordaki en kritik parçalar sıralandığında ilk sırada birinci kademe kanatların geldiğine işaret eden Akşit, "Sonra belki yanma odası gelebilir, sonra ikinci kademe kanatlar gelir sıcaklık ve teknolojinin zorluğu olarak. Kompresör tarafı da çok zordur ama en zoru birinci kademe tek kristal kanatlardır. En kritik parça. Bunu yapamazsanız motoru çalıştıramazsın demeyeyim, çalıştırsanız da güç üretemezsiniz. Yüksek sıcaklığa çıkamazsınız." ifadelerini kullandı.

Akşit, tek kristal türbin kanatlarının motorlardaki işlevine ilişkin şunları söyledi:

"Bütün jet motorları diğer fosil yakıtlı motorlar gibi ısınan havanın genleşmesiyle çalışıyor. Havayı nasıl ısıtıyoruz? Yakıtı içine koyup kibriti çakarak havanın ısınmasını, genleşmesini sağlıyoruz. Bu olayı gerçekleştirmek için de kompresörden havayı alıp sıkıştırmamız gerekiyor. Eğer havayı sıkıştırmazsak yüksek basınca, yanma olayı çok yavaş olur ve aynı motordan çok daha düşük güç elde ederiz. Birim zamanda elde ettiğimiz güç azalır. O yüzden yüksek basınca ulaştırıyoruz. Daha verimli yansın, birim zamanda motordan daha fazla çıktı alalım diye. Böyle olunca da arkadan fırlayan gazı direkt itkide kullanmak yerine oradaki enerjinin bir kısmını bu sıcak kanatlara çarptırarak dönme hareketine çeviriyoruz, o da kompresördeki havayı emip sıkıştırma işini destekliyor. Bu kanatlar olmasa motorun çalışması mümkün değil. Yani kompresörü bu kanatlar ciddi bir güç harcayarak çalıştırıyorlar."

Konuşmaların ardından Mandal, Akşit'e ilk set türbin kanatlarının teslimini yaptı.

Mandal ve Akşit daha sonra Yüksek Sıcaklık Malzemeleri Araştırma Geliştirme ve Onarım Mükemmeliyet Merkezi'nde incelemelerde bulundu.
AA
https://mobile.twitter.com/kimlikci_954/status/1363053790631444483

Ismail Demir @IsmailDemirSSB
Çalışma arkadaşlarımızla birlikte Eskişehir'de
@TEI_TUSAS ev sahipliğinde, @TUSAS_TR
'nin yöneticileri ve teknik ekibinin de yer aldığı verimli bir toplantı gerçekleştirdik.

Görüşmede, ortaya çıkacak ürünlerin daha verimli kullanılması hakkında fikir alışverişinde bulunduk.

Ayrıca TEI PD-170 motorumuzun test çalışmasını yerinden takip ettik. Ürünlerimizde yerli üretim motor kullanımını artırarak devam ettirmeyi hedefliyoruz. Emeği geçen tüm çalışanlarımıza teşekkür ediyorum.





https://mobile.twitter.com/IsmailDemirSSB/status/1371871913488875525

TEI ilk defa PD180ST motorunu test etti. Bu motor PD170 motorunun daha hafif bir versiyonu olacak.

https://defenceturkey.com/en/content/president-of-defense-industries-ismail-demir-visits-tei-4424
https://mobile.twitter.com/kimlikci_954/status/1372883209424404487

109 adet üretilecek T70 Genel Maksat Helikopteri için, %60 yerlilik oranıyla toplamda 236 adet T700-TEI-701D turbo şaft motoru üretilecek.

Haftada 1 motor üretilebilecek kapasiteye ulaşıldı. 33 adet motorun seri imalatı gerçekleşmiş durumda.
#itusavtek @itusavtek1 @TEI_TUSAS
https://mobile.twitter.com/kimlikci_954/status/1375096826211237888

Hürjet'te kullanılması planlanan F-404 parçalarını da mı TEİ üretiyormuş...?
Bu da bizim için avantaj...

TEI'den Yeni İnsansız Hava Aracı Motoru: TEI-PD222ST  @TEI_TUSAS

https://mobile.twitter.com/M5Dergi

TEİ'nin yeni TJ400 motorunun görüntüsünü atmışlardı.Temel Kotil CNN Türk'te yaptığı açıklamada Aksungur'un üzerinden Göksungur'u fırlattık demişti.Bizimkilerde Azerbaycan Karabağ savaşında İsrail'in Harop ve Harpy kamikaze ihalarının başarılarını görüp kamikaze İHA mı yapıyorlar.TJ400 buna gayet uygun duruyor.1500-1600 KN itme gücü bulunan bir jet motoru.TJ300'ün 300-350 kilogramlık orta menzilli gemisavar füzesinde kullanacağımızı düşünürsek ayrıca İsmail Demir'in MamT yi tanıttığı zaman yakın zamanda diğer ürünlerimizi görüceksiniz demişti.Acaba bu TJ400 250-350 kilogram arasında ağırlığa sahip 100-200 km menzile sahip kamikaze İHA motoru olabilir mi?

Bu arada bu foruma yeni katılmış olup ilk yazımda bu konu üzerine oldu.İyi forumlar.

TEİ'nin yeni TJ400 motorunun görüntüsünü atmışlardı.Temel Kotil CNN Türk'te yaptığı açıklamada Aksungur'un üzerinden Göksungur'u fırlattık demişti.Bizimkilerde Azerbaycan Karabağ savaşında İsrail'in Harop ve Harpy kamikaze ihalarının başarılarını görüp kamikaze İHA mı yapıyorlar.TJ400 buna gayet uygun duruyor.1500-1600 KN itme gücü bulunan bir jet motoru.TJ300'ün 300-350 kilogramlık orta menzilli gemisavar füzesinde kullanacağımızı düşünürsek ayrıca İsmail Demir'in MamT yi tanıttığı zaman yakın zamanda diğer ürünlerimizi görüceksiniz demişti.Acaba bu TJ400 250-350 kilogram arasında ağırlığa sahip 100-200 km menzile sahip kamikaze İHA motoru olabilir mi?

Bu arada bu foruma yeni katılmış olup ilk yazımda bu konu üzerine oldu.İyi forumlar.

Hoş geldiniz Sn AeroSpaceEngineering,
Sn Kotil'in, o röportajda konudan konuya atlamasının dışında, soru soranlar, Kotil'in yanıt vermesine fırsat vermeden başka sorularda yönelttiklerinden konular biraz karışmıştı.
Tüm röportajları inceledikten sonra benim anladığım:
1. Þimşek hedef uçağı, çok rahat ürettiklerinin farkına varmaları ile ve de bu uçağın Sihalardan yüksek irtifada bırakıldığında 200+ km menzillere ulaşacağı anlaşıldığından kamikaze bomba bir silah olarakta kullanılabileceği düşünülmüş olmalı.
2. Bunun dışında ellerindeki TJ serisi motorlardan birini kullanarak, yine Aksungur'dan bırakılacak bir süpersonik mini Siha planlanmış olacak. Böylece bu uçak yerden kalkmak için fazladan yakıt harcamayacağı gibi 250km ilk hızla uçuşuna başlayarak yüksek hız ve menzillere ulaşacaktır. Aksungur'dan 750kg lık bir Sihayı bırakmak mümkün. (Hele PD222 takılırsa bu yük ya da tavan irtifa daha da artar).
3. Bu süpersonik Siha, aslında mini bir süpersonik insansız uçak modeli olabilir. Yani İleride full-size kullanılacak bir insansız jet uçağının küçültülmüş mini modeli de olabilir. TFX'den önce Hürjet'ten sonra insansız bir süpersonik uçak görebiliriz!
TJ300'ü biliyorsunuz, TEİ, eksenel akışlı bir türbojet olarak, türbofan bir motordan önceki deneme motor, olarak üretmişti.
TJ90 motoru Þimşek hedef uçağı uçuruyor.
TJ300 mini Atmaca (300-400kg lık) füzeyi uçuracak bir motor.
TJ400 bu durumda daha güçlü ve süpersonik bir platform için geliştirilmiş olabilir.
Þu anda ancak fikir yürütebiliyoruz. IDEF'de bazı sorulara yanıt bulacağız.