TEİ MOTOR PROJELERİ

MMU Geliştirilmesi Projesi Sözleşmesi, SSB ile 05 Ağustos 2016 tarihinde imzalandı.

Bu imza atıldığı an eş zamanlı motor projesine başlasaydık , şu anda TF-35000 motoru ne seviyede olurdu çok merak ediyorum..
En azından elimizde MMU için iyi-kötü prototip bir motor olur muydu?

Yoksa o tarihteki bilgi birikimimiz bu aşamaya gelmek için yeterli değil miydi? Birileri bu gerçeği görüp motor konusunu ileri bir zamana mı bıraktı? Kapalı kapılar adında ne konuşuldu acaba?

Bunu yerli motor çalışmalarına 1.5 sene önce 2021-2022 arasında başladık diyen yetkililerin açıklamalarına dayanarak soruyorum...

Turbofan bir motor yapacak ekibi toplamakla ya da "Biz bu motoru kendimiz yapabilir miyiz diye fizibilite çalışması yaparak mı geçirdik acaba? " geçirildi bu 5 yıllık süre acaba?

İlk olarak seri uçak motoru olarak 1995'de EJ200'de de kullanılan ve bulucusu Arthur Schäf­fler olan Bliskler aslında artık, ya dövme (forging) ya da 3D olarak üretiliyorlar ya da, daha yeni metot olarak PECM (Precise Elelectro Chemical Machining) hassas elektro kimyasal işleme metotları ile, bliskler makine parçaları ve freze bıçakları değmeden elektro kimyasal yöntemlerle üretilmektedir.

Burda 3D olarak üretiliyor derken kastınız tozların elektron ışınları ya da lazer enerjisi kullanımıyla ergitilerek şekillendirilmesi mi oluyor Sayın Yaşar.

Sn Serkan bende birkaç soru sorayım hafızamız tazelensin

3.nesil kristal bıçak teknolojisini Tübitak bilgem ne zaman elde etti

Tei Amerika'dan gelen 3 d yazıcılar ile katmanlı üretim teknolojisi ile blisk üretimine ne zaman başladık.

ABD den 50 bin tonluk press istediğimizde ne cevap verdi(daha doğrusu vermedi),ve neyi üretebiliyor bu press

Yada bu soruyu sn.selcuk koçak cevaplar yada hatırlıyor olabilir.sn.mahmut Akşit ne zaman f110 ge 129 ün sıcak yanma odalarını yapabiliriz dedi.

Kısaca motor yapabilcek metalürji,ekipman ve bilgi birikimine ne zaman ulaştık.


Sizinde dediğiniz gibi sn.serkan 1976 biz 2016 da ne kadar yetkindik

Bu konularda bilgili arkadaşları bizi aydınlatmaya davet ediyorum.

Kısaca biz neden 2016 gibi başlamadık motor çalışmasına

Rr ve ivicenkho progress harici yardımcısız çalışmaya diye ek not düşeyim ondan sonra yardım ile neler yapılırdı ,Rr yi nasıl elimizden kaçırdık oralarada deyinelim

Burda 3D olarak üretiliyor derken kastınız tozların elektron ışınları ya da lazer enerjisi kullanımıyla ergitilerek şekillendirilmesi mi oluyor Sayın Yaşar.

Evet, öyle oluyor.

Ha bu arada Sayın Yaşar, @HDS bildiklerini karıştırmamış olabilir. Kaba kesimi yan sanayide yapılmış titanyum parçaların üzerine, elektro kimyasal yöntemle titanyum kaplanıyor olabilir. Belki bu yöntem ölçekli üretime daha uygundur.

İlk olarak seri uçak motoru olarak 1995'de EJ200'de de kullanılan ve bulucusu Arthur Schäf­fler olan Bliskler aslında artık, ya dövme (forging) ya da 3D olarak üretiliyorlar ya da, daha yeni metot olarak PECM (Precise Elelectro Chemical Machining) hassas elektro kimyasal işleme metotları ile, bliskler makine parçaları ve freze bıçakları değmeden elektro kimyasal yöntemlerle üretilmektedir.

Burda 3D olarak üretiliyor derken kastınız tozların elektron ışınları ya da lazer enerjisi kullanımıyla ergitilerek şekillendirilmesi mi oluyor Sayın Yaşar.

Evet. (Fanlar ve kompresör bıçakları titanyum.)

Burda 3D olarak üretiliyor derken kastınız tozların elektron ışınları ya da lazer enerjisi kullanımıyla ergitilerek şekillendirilmesi mi oluyor Sayın Yaşar.

Evet, öyle oluyor.

Ha bu arada Sayın Yaşar, @HDS bildiklerini karıştırmamış olabilir. Kaba kesimi yan sanayide yapılmış titanyum parçaların üzerine, elektro kimyasal yöntemle titanyum kaplanıyor olabilir. Belki bu yöntem ölçekli üretime daha uygundur.

Titanyum ya da nikel alaşım bloğunu alıp, oyarak (yani frezeleyerek) ve daha sonra elektro kimyasal metotlarla aşındırarak tek parça blisk yapılıyor diyor videoda o arkadaş.
Karıştırmış. Nikel süper alaşımlar türbin tarafında kullanılıyor. Bu alaşımlar frezelenmeye uygun değiller zaten. Titanyum ise fanlarda ve kompresörlerde kullanılıyor.
Motor çapı küçükse ve de bıçaklarda orantılı olarak küçük olacaksa; artık modern üretim yönteminde, yekpare silindirik blok PECM yöntemiyle elektrokimyasal olarak aşındırılarak blisk kompresör diski elde ediliyor. Çünkü çöpe atılan titanyum fazla olmadığından maliyetini kurtarıyor.
Ancak fanlarda ve büyük kompresör bıçaklarında; gene PECM yöntemiyle bireysel bıçaklar blisk olmaya hazır olarak tek tek imal ediliyor ve Linear-Friction-Welding yöntemiyle disk üzerine kaynak yapılarak blisk yekpare hale getiriliyor.

Türbin kademesinde ise LP türbinlerindeki nikel süper alaşımlarda elektrokimyasal yöntemlerle blisk hale getirilecek şekilde aşındırılarak tek bıçak halinde üretiliyor. Bilahare bunlarda LFW sistemiyle disk üzerine kaynak yapılarak yekpare blisk elde edilebiliyor.

En maliyet etkin ve hata oranı düşük üretim yöntemi bu şu anda.

Not
PECM yöntemi ekleme değil aşındırma yöntemi.

Yaşar bey linkedin de görebilirsiniz o kişi GE Aerospace de uçak motoru tedarikçisinde 8 sene baş mühendislik yaptı yalnız

 Arkadaşlar saf Titanyum iki parça bir biri ile birleştirilirse bir zaman sonra tek parça haline geliyor yani Titanyum elementinin böyle bir garip atomik yapısı var o nedenle alaşım kullanılıyor.

Sayın Yaşar;  "Bence" frezeleme ile son şekline yakın işlemden geçiriliyor ve son hali elektrokimyasal yöntemlerle veriliyor. Eğer sizin dediğiniz gibi ise bu üretim yöntemini biraz daha açıklayabilirseniz sevinirim çünki şahsım adına kafamda canlandıramıyorum.

Ayrıca Akşit hoca, pres kalitesinde eklemeli imalat yöntemi kullanıyoruz demişti, peki seri imalat nasıl olacak ? Çünkü eldeki en büyük pres bile 7000 tonluk.

Pres değil de dövme demişti sanki

Sn Serkan bende birkaç soru sorayım hafızamız tazelensin

3.nesil kristal bıçak teknolojisini Tübitak bilgem ne zaman elde etti

Tei Amerika'dan gelen 3 d yazıcılar ile katmanlı üretim teknolojisi ile blisk üretimine ne zaman başladık.

ABD den 50 bin tonluk press istediğimizde ne cevap verdi(daha doğrusu vermedi),ve neyi üretebiliyor bu press

Yada bu soruyu sn.selcuk koçak cevaplar yada hatırlıyor olabilir.sn.mahmut Akşit ne zaman f110 ge 129 ün sıcak yanma odalarını yapabiliriz dedi.

Kısaca motor yapabilcek metalürji,ekipman ve bilgi birikimine ne zaman ulaştık.


Sizinde dediğiniz gibi sn.serkan 1976 biz 2016 da ne kadar yetkinden.

Bu konularda bilgili arkadaşları bizi aydınlatmaya davet ediyorum.

Kısaca biz neden 2016 gibi başlamadık motor çalışmasına

Rr ve ivicenkho progress harici yardımcısız çalışmaya diye ek not düşeyim ondan sonra yardım ile neler yapılırdı ,Rr yi nasıl elimizden kaçırdık oralarada deyinelim

en kötü yanım arşivci olamamam. ondan dolayı dinlediklerim okuduklarımı ilettiğimde bunu nerden öğrendin diyenlere cevap için en baştan arama tarama çalışması yapmak zorunda kalıyorum. yukarda mahmut akşit sorularınıza toptan cevap veriyor. nerde ne yaptıkları hangi teknolojilere ulaştıkları dövme yada döküme göre hangi yüzdelik dilimlerde dayanıklılığa ulaştıklarını anlatıyor. iyi dinleyin
diğer sorularınızla ilgili buldukça kaynakları paylaşacağım