TEİ MOTOR PROJELERİ

Kaan ağırlığı açıklanmadı diye biliyorum...
Arda Mevlütoğlu da öyle yazmıştı galiba...

f 22 de gövde içi ve motor etrafında özel soğutma sistemleri ve extra yalıtım var.ağır olması normal. bizde benzer birşey yapacağımız için bizimkide yakında f 22 ağırlığına ulaşır. 5. nesil sistemlerdeki en iyi ısı izine sahip uçak f 22 olsa bile yinede 60 km den rus uçaklarına kızıl ötesi görüntü verebiliyor. heleki  motordan çıkan egzos izini sittin sene saklayamazsınız. o kadar soğutucu o kadar dış hava kanalı ile soğuk hava basıyorlar egzosa ama yinede yakalanabiliyor işte.bence biz bu ısı izini çok kafaya takıp ta uçağa gereksiz ekstra yük yüklememeliyiz. 10 km yukarda -40 derece havada 800 derece egzos gazı resmen oluşturduğu kontrast etki yüzünden ben buradayım diye havai fişek atan çılgın gençlere benzer. o yüzden bizimkiler burunu hem eots hem ırst benzeri sistem koymayı planlıyor. yakalayacaksam bari ilk ben yakalayım diyorlar.

Kaanin motoru 2028 ortaya cikacak

2028 dolar 100 lira olur

Ana problem HP türbin hava girişinde. Burada çok yüksek ısı var. Bu ısıya dayanacak metal yok hiçbir yerde. İçi soğutma kanallarıyla dolu tek kristal bıçaklardan oluşuyor bu türbin. LP türbinindeki ısı düşük olduğundan burada kullanılan bıçaklar çoğu zaman tek kristal olmak zorunda değil. Directionally Solidified DS (yönledirilerek sertleştirilmiş - kristal katmanlı) bıçaklar kullanılabiliyor.


F110 max fan çapı 119.5cm
F119 max fan çapı 113cm
F135 max fan çapı 117cm (hatta HP fanı girişi 109cm)

https://www.tei.com.tr/tr/projeler/teknoloji/atom

https://www.tei.com.tr/tr/projeler/teknoloji/kristal

Sıcak bölgelerde kullanılacak yüksek ergime sıcaklığına sahip nikel bazlı süperalaşımlara sahip gibiyiz.Ayrıca 3.nesil tek kristal türbin kanatları üretilebiliyor ülkemizde (ki 26k lbf kuru itkili F119 motorları için yeterli olmuştu).Sayın Yaşar'ın verdiği bilgilere göre F110 motorlarının seçilmesinden mütevellit KAAN'da yerli motor için yeterli çap provizyonu da bırakılmış durumda.Fazla optimist görünmek istemem ama sanki çorba yapıcak her türlü malzeme var gibi gözüküyor.Sayın F. Akşit'in bir röpörtajından TF10k motorunu MMU motorunda uygulanacak teknolojiler için bir testbed gibi kullanmak istediği şeklinde bir ibare hatırlıyorum.Aklıma direk Gökbey helikopteri geldi mesela.Yıllarca pek önemli görmediğim Gökbey projesinde 5 tonluk bir helikopter için Transmisyon (ya da gearbox mı denir) geliştirme kabiliyeti elde ettik ve ordan elde ettiğimiz tecrübe ile Gökbey'in 2 katı ağırlıktaki Atak2'inin Transmisyonunu kısa bir sürede geliştirdik.Bu durum TF10k da MMU motoru için gerekli olan teknolojileri olması gerektiği gibi demonstre edebilirsek projenin iyi gideceğiyle ilgili büyük bir umut veriyor bana...

Kaanin motoru 2028 ortaya cikacak

2028 dolar 100 lira olur

Iyi, japonyayı yakalamış oluruz.

Sn Bürküt,
Paylaşımınız çok güzel olmuş. +1 Faydalı bilgiler içeriyor. Biraz daha ek yaparsak;
Directionally Solidified (SD) Bıçak dökümü tek kristal dökümün bir yerde ilk kademesi. DS bıçaklarda metal, kristal katmanlardan oluşuyor ve yüksek ısı değerlerinde çalışabiliyor. Çok iyi soğutma kanalı çalışmasıyla, bıçak yüzey ısısı düşük tutulabiliyor. Sovyet ve Rus motorlarında yaygın bu bıçaklar.
Ancak modern motorların yüksek ısılarında genleşen ve merkezkaç kuvvetle dönen bıçakların katmanları, birbiri üzerinde kayarak uzuyor ve formu bozuluyor ve 'creep' dediğimiz olay sonucunda metal yorgunluğuyla parçalanabiliyor. O bakımdan tekbir kristal olarak dökümü yapıldığında bu uzama belli ölçüde engellenebiliyor.

Hem SD hem de tek kristal bıçakların yüzeyleri seramik bir katmanla kaplanarak yüksek ısılara dirençleri arttırılıyor. Ayrıca soğutma kanalları açılıp fanların içeri verdiği soğuk havanın bir kısmı bu kanallardan geçirilerek bıçakların ısısı düşük tutulmaya çalışılıyor. (Tabii bu yapılırken türbin hava giriş ısısını düşürmemek te lazım)

En son olarak, şu anda sadece GE-XA100 motorunda kullanılan Ceramic Matrix Composite parçalar ile bıçaklar hem ısıya daha dayanıklı oluyor hem de yüzey ısıları daha düşük seviyelerde tutulabiliniyor.

Jet motoru esas olarak,  etki-tepki sistemi olduğundan, ne kadar çok enerjiyi ne kadar hızlı ve çabuk nozülden atarsanız, o kadar çok itki elde edersiniz. Yüksek ısı yüksek enerji demektir. Yanma odasındaki havanın ısısı ne kadar yüksek olursa o kadar çok enerjiyi dışarı atacağınızdan o kadar çok itki elde edersiniz. Ama bu ısıya dayanacak türbin bıçaklarınızın da olması şart tabii.

Nikel süper alaşımların içerisine esoterik ve bulunması zor bazı metal parçacıklar katılarak alaşımların ısıya dayanıklılıkları arttırılıyor. Bu şekilde 7 neci nesile kadar tek kristal bıçaklar üretilmiş. Japonların IHI-X9 motoru 5inci nesil tek kristal bıçaklarla üretilmiş. Ancak şu anda üretilen modern motorların hemen hepsi 3üncü nesilden daha yüksek nesil tek kristal bıçak kullanmıyor. Ekonomik açldan bu nesil optimum yolu veriyor.

Bu açıdan bakıldığında bizim 3üncü nesil bıçaklar işimizi fazlasıyla görecekler demektir. GE, RR ve P&W yapımı modern motorların yapımında kullanılan blisk fan üretimi teknolojisine sahip olmamız da bizim için büyük avantajdır. Katmanlı üretimle imal edilen yanma odaları üretebilen TEİ teknik açıdan istenilen 26000lbf motoru yapabilecek konumdadır. Burada zamana karşı bir yarışın olması işi biraz çetrefilleştiriyor.

Sn yaşar ....

Ws15 ile batı motorlarını kıyaslarken malzeme kalitesi olarak kıyaslamadım


Sadece tasarımsal özellik olarak kıyasladım

İkiside yüksekbasınç tribün sayısını 9 dan 6 ya indirmiş..

Yani pw ile ws15 yada amerikalılar ile çinliler aynı methodu benimsemiş.

Birde zamanında çinliler İsrail den F15 motoru aşırma yada teslim edilmesi sözkonusu.

Ayrıca sadece motor anlamında değil tüm ABD'ye ait teknoloji enstitülerinde ve üniversitelerinde ayrıca özel şirketlerinde gizli bir çin işgali var...

Yada ABD'nin çin'e borçlanması karşılığında yada çin'in aldığı tahvil senetlerine karşılık ABD'nin çin'e verdiği imtiyaz.kısaca gizli çin işgali ve ABD buna ses çıkarmıyor...

Kısaca Çin'de malzeme mühendisliği olarak olmasada tasarlama ve dizayn olarak batı motorları özellikle de ABD motorları konusunda tasarım bilgilerine ulaşmış olabilir ...

Sonuçta sanayi casusluğu konusunda çinliler baya ciddi iş yapıyor...

İşin özü ws15 ABD motoru kopyası çıkarsa hiç şaşırmayalım...

Daha doğrusu çinliler nasıl bu kadar güçlü motor yapabildi şaşkınım.

J20 Ler ws15 ile uçmaya başladı...

Sn Denizci16,
WS15 esas olarak AL31FN motorunu baz alıp inşa edilmiş bir motor. Son satın aldıkları ihraç modeli SU-35S uçaklarındaki motorların yapısal teknolojisine belli ölçüde ulaşmalarına Ruslar izin vermişlerdi.
Rus motorlarının yanma odaları Batlı ve ABD motorlarına oranla daha kısa. Bu bazı teknik handikapları atlamakta kolaylık sağlıyor olsa da motorun gelişmesinde sıkıntı yaratıyor. Rus motorlarının dumanlı çalışmasının da nedeni bu. Daha 2018'de bir gösteride WS15 patlamıştı. Haziran 2022'de ilk defa J20'ye taktılar bu motoru. Ama tek bir tanesi takıldı. Öbür motor, daha önce kullandıkları Rus bazlı motordu. TVC'li tasarlamasına rağmen hala "Thrust Vector Control" yok motorlarda. Kendilerinin verdiği bilgiye göre 500 saat olan motor ömrünü 1500 saate kadar uzatmışlardı bu sene başı itibariyle. En son Haziran 2023'de ilk defa çift WS15 takılı olarak uçtu bu uçak. Yani motora güven duymaya başlamışlar biraz olsun.
Rus motorları da daha son yıllara kadar 2000 saatin üzerine pek çıkamıyorlardı. Safran ile Rus şirketleri arasındaki sivil uçak motoru yapımı JV oluşumu sonucunda, materyal teknolojilerinde ulaştıkları seviyeyle motor ömürlerini 4-5000 saatlerin üzerine çekmişlerdi.
Unutmayın, Çinliler daha geçen seneye kadar deli gibi Motor Sich'i satın almaya uğraşıyorlardı. Motor Sich'in elindeki motor teknolojisi Sovyet döneminden kalma olmasına rağmen Çinliler bu şirketin peşindelerdi.

Evet WS15 ile J20 uçağı, f119'lu F22'ye yaklaşmış durumda. 23000lbf civarı kuru itki aldıklarını söylüyorlar. Bu uçağa supercruise yaptırabilecek bir itki bu. WS15'de LP ve HP kompresör kademelerinde Blisk teknolojisi olduğunu zannetmiyorum. F119'da var. Kademe sayısını benzetmek işin sadece başı. Hem materyal teknolojisi hem de parça geometrisi ve tasarımı önemli. Bizim GE ile olan organik bağımızın meyvelerini topluyoruz MMU motorunda. Çinlilerin Teknolojik olarak daha bayağı bir yol almaları gerek. 2006'dan beri çalışıyorlardı bu motorun üzerinde.
https://breakingdefense.com/2023/07/china-j20-fighter-engine-ws15/

TF-10000 prototipi bir ortaya çıksın hele sonra ak koyun kara koyun belli olur... 3.nesil tek kristal türbin , %25 çekme direnci arttırılmış vs belli olur... Bilim ve fizik yasaları affetmez...

o F110 ya gelecek;  ya gelecek.
üç filo  kadar.