HÜRJET Jet Eğitim Uçağı Projesi

   Ege deki durum, Yunanistan ın seçim tarihine kadar ve ABD yönetiminin son noktayı koyacağı tarihe kadar yükselmeye devam edecektir.
   Bir sistemin temin edilme süreci-eğitim ve tam kapasite kullanıma erişebilme süresi vb düşünülünce en iyi alternatif ek F16 alımı ve modernizasyon gibi duruyor. Ancak artık onun da beklenmemesinin önemli olduğunu düşünüyorum.
   İngilizleri RR motor konusunda ikna etmek istiyorsak win-win yapmalıyız. 2. el Typhoon burada manivela olabilir. Mevcutların derhal Türkiye ye sevk edilmesi, İngiltere nin desteğiyle (gerekirse radarın doğrudan alımı) bu uçakların modernize edilmesinin maalesef en doğru yol olduğunu değerlendiriyorum. Halihazırda Özgür projesi ve diğer projelerle elde edilen yetenekler, bu modernizasyonda kullanılabilir. Radarı da doğrudan temin edersek güzel ve hızlı bir çözüm sağlayabiliriz. Bu durumda da İngilizler le RR yi bir paket içerisinde ikna edebiliriz gibi.
   Acilen günümüz hava hava muharebesine uygun muharip uçağa ihtiyacımız var. Ek F16 daha çok su götürür. T70 helikopter projesine yıllar önce başlandı daha yeni bir noktaya gelebildik.

Akşit hocaya göre motor işi bitti, çocuk oyuncağı

Dünyaya bakınca nasıl oluyor o iş, özellikle Çin ve Rusya'ya, bu kadar kolay mı diyor insan.

Tamam tecrübemiz var, lisans altında üretiyoruz da, yine de soru işareti. Bu motorların Avrupa'dan, Amerika'dan v.b. yerlerden gelen parçaları yok mu? Bu parçaları üretebilme kabiliyetimiz var mı?

Akşit hocaya göre motor işi bitti, çocuk oyuncağı

Dünyaya bakınca nasıl oluyor o iş, özellikle Çin ve Rusya'ya, bu kadar kolay mı diyor insan.

Tamam tecrübemiz var, lisans altında üretiyoruz da, yine de soru işareti. Bu motorların Avrupa'dan, Amerika'dan v.b. yerlerden gelen parçaları yok mu? Bu parçaları üretebilme kabiliyetimiz var mı?

Prof Akşit, kendi borazanını öttürmeyi sevmesine rağmen, bugüne kadar yaparım dediğini yapan birisi. Bu işin içinde, ve ben bunu yaparım diyorsa yapacaktır da.
Ama neden bu işi daha önce vermediler TEİ'ye? Daha yeni açıklanıyor; TRMotor ve TEİ, MMU motorunu yapacak diye.
Birincisi, TEİ demek uzun nefesli iş demek. Ama kalıcı ve ileriye dönük sağlam iş demek.
Ancak bizim rantçı takım, çabuk köşeyi dönelim. Bir an önce işin kaymağını yiyelim derdinde.
İkincisi TEİ'nin ürettiği motordan kaymak yemek zor. Oysa dışarıdan alınan motorda çoook kaymak var.
Bu rant işi, bu tip savunma ihalelerinin bir parçası olmuş bizim bürokrasi sistemi içerisinde. Kurtulmak zor. Bu dinamiklerle savaşan bir savunma sanayimiz var maalesef.
TEİ'nin bu motoru yapabileceğinden emin olmasa Prof Akşit, biz F22'nin motor gücünde bir motoru üretebilecek durumdayız demez. Tabii bu motorun birçok parçası var hala bizim "yan sanayimiz" tarafından üretilmeyen. Bunların da üretim noktalarını sağlama alıp "eko sistemimizi" oluşturmamız lazım. O zaman ancak seri üretime geçebiliriz. Þu anda TS-1400 motorunda bu noktaya gelmiş durumdayız (hatta bazı parçalar daha da ağır olmasına rağmen dışarıdan ambargo ile karşılaşabilir endişesiyle içeride yapılıyor).
MMU motoru üretim kabiliyeti açısından o kadar iyi durumda ki TEİ, 5inci nesil uçakların motorlarına bugün takılmakta olan gelişmiş teknoloji parçaların üretimini bile yapmakta.
Prof Akşit'in sözünü ettiği 35000lbf'lik motorda ve şu anda üretmekte oldukları TF6000'de Blisk Fan teknolojisi gibi ve 3D ürünü bir çok parça mevcut olacak.
Dışarıdan gelecek olan parçaların bir çoğunun çok serbest bir şekilde temin edilebileceği üzerinde durmuştu Sn Akşit. Mutlaka alınması güçlükle karşılanacak parçalar içeride üretilecektir.

TS1400 ve hatta PD170  motorlarının  üretime hazır hale gelmesi için gereken zamanlara baktığımda, ,  bunları konuşmak bile tuhafıma gidiyor açıkçası.
benim motor konusunda yazasım yok açıkçası;  ama şunu anlayamıyorum.
jet motoru dediğimiz şeyin neredeyse yarım asırdan fazla bir geçmişi var.
mesela ben bu gün bir firma kursam,  TF motor üretmek istesem,  patent haklarının süresi dolmuş  hiçbir motor yok mu?
bir motor bulup,  bunun çizimlerini  öğrenip,  hatta bu motor fabrikasında çalışmış birkaç tane usta bulup getirsem,  motorun sağını solunu elden geçirip  az daha güncel bir motora çevirmem mümkün müdür?
patent süresi 50 yıl olsa, 1970 ve öncesi üretilen motorlarla ilgili bir çalışma yapsak,  en azından insansız jet gibi daha düşük profilli  işlerde  daha hızlı yol alınabilir mi?

TS1400 ve hatta PD170  motorlarının  üretime hazır hale gelmesi için gereken zamanlara baktığımda, ,  bunları konuşmak bile tuhafıma gidiyor açıkçası.
benim motor konusunda yazasım yok açıkçası;  ama şunu anlayamıyorum.
jet motoru dediğimiz şeyin neredeyse yarım asırdan fazla bir geçmişi var.
mesela ben bu gün bir firma kursam,  TF motor üretmek istesem,  patent haklarının süresi dolmuş  hiçbir motor yok mu?
bir motor bulup,  bunun çizimlerini  öğrenip,  hatta bu motor fabrikasında çalışmış birkaç tane usta bulup getirsem,  motorun sağını solunu elden geçirip  az daha güncel bir motora çevirmem mümkün müdür?
patent süresi 50 yıl olsa, 1970 ve öncesi üretilen motorlarla ilgili bir çalışma yapsak,  en azından insansız jet gibi daha düşük profilli  işlerde  daha hızlı yol alınabilir mi?

Sn Korsan,
Bu söylediklerinizin hiçbirisi olamaz.
Jet motorunu ilk seri üretim olarak 1943'de önce İngilizler ve hemen akabinde ABD üretmiştir.
Rolls Royce, Sir Frank Whittle'ın 1941'de geliştirdiği motorun üzerinden ürettiği bir motor ile Gloster uçağında ile ilk defa seri üretim bir motoru kullanmıştır.
Küçük maket uçaklarda kullanılan türbojet motorlar dahi teknolojik olarak üretimi oldukça zor aygıtlardır. Ama motor çapı büyüdükçe ve istenilen güç miktarı arttıkça jet motoru imalatı hiperbolik olarak zorlaşır.
Dediğiniz mümkün olsaydı; herkes sanayide Mercedes motorunu yapardı. Onu bıraktım; bu dediğiniz mümkün olsa biz şimdiye Altay tankının motorunu yapardık.
Bırakın yeni teknoloji jet motorlarını - ki eski teknoloji motorlarla aralarında uçurum var - Sovyet dönemi, eski teknoloji kullanan jet motorlarını bile yapmada sıkıntılarımız var. Ukrayna'dan bu konuda medet umuyoruz şimdi. Bir çok konuda Batı'nın her türlü üst teknoloji üretim merkezi haline gelmiş Çin dahi bu konuda sıkıntı yaşıyor. Onlar bile Ukrayna'nın peşinden koşuyor.
Motorun içindeki en ufak bir parçaya gömülü öyle hassas teknolojiler yatıyor ki, bunu tam uygulayamazsanız, motor, ateşlediğinizde dağılıyor.
Öyle sizin kafanızdan geçen gibi kolay değil bu işler.

TS1400 ve hatta PD170  motorlarının  üretime hazır hale gelmesi için gereken zamanlara baktığımda, ,  bunları konuşmak bile tuhafıma gidiyor açıkçası.

Tuhaf gelmesin. İlk defa yapılan işler olduğu için ekosistemi kurmak çok zahmetlidir. Hele de ambargolar nedeniyle tam bağımsızlık isteniyorsa. Çok basit görülen PD-170 motorunu mesela, tüm o bağımsız ekosistemiyle hazır edip seri üretime geçirmek, devasa bir başarı aslında.

O kadar ki, aklı başında hiç bir hükumet, riskler çok fazla ama kısa vadeli kazançlar alabildiğine düşükken, buna yatırım yapmaz. Biz mecbur olduğumuz için bu işe soyunduk. Biraz da deli cesaretiyle alakalı bir şey yani. 

Akşit hocaya göre motor işi bitti, çocuk oyuncağı

Dünyaya bakınca nasıl oluyor o iş, özellikle Çin ve Rusya'ya, bu kadar kolay mı diyor insan.

Tamam tecrübemiz var, lisans altında üretiyoruz da, yine de soru işareti. Bu motorların Avrupa'dan, Amerika'dan v.b. yerlerden gelen parçaları yok mu? Bu parçaları üretebilme kabiliyetimiz var mı?

Türkiye batı teknolojisine ulaşan, lisans altında da olsa o teknolojileri üretmiş bir ülke. Üretmediğimiz motorlarda yine elimizde var. Yani elimizde ABD'nin bu işi nasıl yaptığına dair bilgiler var. Çin'in yahut Rusların böyle bir şansı var mı? Çinliler gidip Rusların kıytırık motorlarından devşirdiği motorları kullandı yıllarca batı teknolojisinden uzak şekilde ve hala motor konusunda sıkıntı yaşıyorlar çünkü NATO teknolojisine sahip değiller. O nedenle kendinizi bu kadar çok küçük, diğerlerini de gözünüzde bir dev bellemeyin. Rusya dediğin ülke nükleer gücünü çıkart kağıttan kaplanmış. Çin'in de farklı olduğunu sanmıyorum. Çin'in en büyük avantajı niceliğe sahip olması ama nitelikte ne kadar iyi bu tartışılır.

Akşit hocaya göre motor işi bitti, çocuk oyuncağı

Dünyaya bakınca nasıl oluyor o iş, özellikle Çin ve Rusya'ya, bu kadar kolay mı diyor insan.

Tamam tecrübemiz var, lisans altında üretiyoruz da, yine de soru işareti. Bu motorların Avrupa'dan, Amerika'dan v.b. yerlerden gelen parçaları yok mu? Bu parçaları üretebilme kabiliyetimiz var mı?

Türkiye batı teknolojisine ulaşan, lisans altında da olsa o teknolojileri üretmiş bir ülke. Üretmediğimiz motorlarda yine elimizde var. Yani elimizde ABD'nin bu işi nasıl yaptığına dair bilgiler var. Çin'in yahut Rusların böyle bir şansı var mı? Çinliler gidip Rusların kıytırık motorlarından devşirdiği motorları kullandı yıllarca batı teknolojisinden uzak şekilde ve hala motor konusunda sıkıntı yaşıyorlar çünkü NATO teknolojisine sahip değiller. O nedenle kendinizi bu kadar çok küçük, diğerlerini de gözünüzde bir dev bellemeyin. Rusya dediğin ülke nükleer gücünü çıkart kağıttan kaplanmış. Çin'in de farklı olduğunu sanmıyorum. Çin'in en büyük avantajı niceliğe sahip olması ama nitelikte ne kadar iyi bu tartışılır.

Çin, son 20 yıl içerisinde, jet motoru konusunda bir çok firmayla ortak üretim yapmak için anlaşmalar yapmıştır.
2009 yılında Fransız hükümeti, arkasında GE ve Safran olan CFM firmasını kullanarak 5 milyar dolarlık yolcu uçağı jet motoru üretimi anlaşması yaptı Çin'le. Sonunda bu JV yarıda kaldı.

https://www.traveldailymedia.com/france-to-supply-chinese-aircraft-engines/

RR, bu sene Çin'le yaptığı JV anlaşmasıyla yolcu uçağı motorlarının bakım, tamir ve elden geçirme işlemlerini yürütecek. Ancak RR projeyi yavaşlatmış durumda. Askıya alabileceği düşünülüyor.

https://www.china-briefing.com/news/air-china-rolls-royce-announce-aircraft-engine-maintenance-jv/

Ukrayna Çin'e gaz türbinleri ve jet motorları satarak bir ölçüde Çin'in jet motor endüstrisine yardım etmiştir. Sadece JL10 hafif saldırı/eğitim uçağı için bugüne kadar 600 motorlu anlaşma yapılmış.

https://vpk.name/en/479237_new-contract-of-jsc-motor-sich-for-the-supply-of-ai-322-engines-to-china.html

Tüm bunlara rağmen Çin, asıl istediği jet motoru teknolojisine tam erişebilmiş değil.

Yasar bey,
yani öyle bir anlatmışsınız ki,  51.  bölgenin varlığına da,  motor teknolojisinin  düşen  ufolardan öğrenildiğine de yemin  edebilecek noktaya geldim ben.
Altay işinde,  benim görüşüm,  gerçekleri  kabullenmeyen yaklaşım nedeniyle  üretim başlayamadı.

Archangel99  doğru noktalara deyinmiş kanımca.
bizim  kapasitemizi değerlendirirken sürekli Rus ve Çin sanayisini karşılaştırmak  en doğru sonuca ulaştırmayabilir.
nitekim,  Çin'i  baz alırsak,  PD170,  TJ300,  TS1400   ve tahminen 2023  içinde ilk ateşlemesi yapılacak olan TF6000 işlerini  nasıl anlayabiliriz?
demek  Çin'den farklı olduğumuz bir şey var bizim.

ha,  mesela niye TF20000 değil?
niye TF10000  değil?
yıllardır TS1400  motorunun bilmem neresine  bir şey yapınca Hürkuş ve hatta çok ağır insansız uçakları bile uçurabileceği söyleniyor,  madem böyle,  yapılsın da AESA taşıyan  insansız hava araçları bu motorla uçsun işte.
sinyal egemenliğimiz için radar taşıyan insansız uçaklar çok önemli,  elimizde dört tane  Barış Kartalı var ve gerisinin  de  olmayacağı kesin gibi.
bu durumda,  radar taşıyacak insansız uçaklar ve bunları uçuracak yerli motorlar  bizim açımızdan stratejik bir ürün  oluyor.

ben  Ukrayna motorlu iha  tesliminin  devam edip etmediğini merak ediyordum ya,  onu  bulamadım;  ama şu  haber de gözden kaçmamalı.

"Akıncı için acil durum senaryosu
Akıncı TİHA'ya motor üreten Ukrayna'daki fabrikanın vurulmasından sonra olası tedarik sorununa karşı acil durum senaryosu hazır. TEI Yönetim Kurulu Başkanı M.Faruk Akşit, "1570 beygire çıkardığımız helikopter motorumuzu turbopropa çevirip Akıncı'ya verebiliriz" dedi. Bir ihtimal ise her iki kanada 225 beygirlik çift motor takılması. Ancak bu, dizayndaki değişiklik nedeniyle zaman ve maliyet gerektiriyor.
Abone Ol Google News
Kıymet Sezer   31 Mayıs 2022, 00:00  Yeni Þafak"

https://www.yenisafak.com/gundem/akinci-icin-acil-durum-senaryosu-3832362


bence,  Ukrayna motor teknolojisini transfer etmeyecekse,  Ukrayna motorlarından kendi kararımızla vaz geçip,  bu iki öneriyi de işleme almak yerinde olacaktır.
Hürjet içinse,  ileride bir gün,  Textron Scorpion  dengi bir uçağa  dönüşmesi için  şartlar olgunlaşabilir.


MMU  için yerli motor konusundaysa,  içinde RR  geçmeyen haberleri okumamayı tercih ediyorum.

Sn Korsan 2,
Yazımda 51inci bölgeyle bağlantılı bir nokta yoktu aslında. Ben sadece sizin motor konusundaki zorluğu basite indirgemenizin yanlış olacağını anlatmaya çalışmıştım.
Ancak bütün bu zorluklara rağmen Türkiye savaş jeti motorunu yapabilir mi? Evet yapar.
Ama bunu yapabilecek tek adres var. O da TEİ. Zaten şu anda tasarımı tamamlanmış ve prototip üretimi başlanmış TF6000 türbofan motoru ile bunu ispat etmek üzere. Bu motoru önümüzdeki yılın başında ateşleyecekler. Sonra motorun testleri başlayacak. Arkasından uçuracağı uçağa entegrasyon testleri derken önümüzde en az 4 yıl var. 2026 sonu 27 başı motoru KE'de görebiliriz. TAI'nin Hürjet'i çift motorlu yapmaması iyi olmadı. Oysa bu motor Hürjet için mükemmel olurdu. Toplam 20000lbf itki veren bir güç gurubu olarak Hürjeti hem eğitim hem de hafif saldırı uçağı olarak rahatça kullanmamızı sağlardı.
TR Motor ve TEİ'nin tasarım çalışmalarını sonuçlandırmaya doğru yaklaştıkları MMU motorunun ise 2028-29 gibi hazır olması beklenebilir.
Etrafımızda oluşan sıkıntılı ortamda hava kuvvetlerimizin elini güçlendirecek bir kaç filo 4++ nesil uçağın acil temini için RR alternatifi en akıllı yol şu anda. Adamlar 18 ayda Orpheus prototip motorunu üretip ortaya koyarak ne kadar kısa sürede motor yapabileceklerini ispatladılar. MMU nun motorunu RR'a yaptırma yolunu bu sene seçersek 2026'da MMU özgün motoru ile uçabilir.