HÜRKUÞ PROJESİ

Kokpit Aero dan bir haber daha costular sanki bugun. Hürkus sanki Kopru geliyor.

SHGM'den TAI'ye önemli yetki!

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, hava aracı veya parçalarının tasarım ve üretimine ilişkin mevzuat kapsamında ilk Tasarım Organizasyonu Onayı'nı TAI'ye verdi.

SHGM'den TAI'ye önemli yetki!
"Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve Çevresel Sertifikasyonu" (Okumak için tıklayın) konusunda 20 Ağustos 2013 tarihinde yürürlüğe giren SHY-21 Yönetmeliği çerçevesinde mühendislik kabiliyeti, organizasyon yapısı, ürün geliştirme becerisi incelenerek uluslararası standartlarda gereklilikleri yerine getirdiği tespit edilen TAI, Tasarım Organizasyonu Onay Sertifikası'nı almaya hak kazandı.

Söz konusu sertifika ile TAI, küçük uçak kategorisinde hava aracı tasarım faaliyetlerini gerçekleştirebilecek ve tasarım ve üretimini gerçekleştirdiği HÜRKUÞ uçağı için ulusal tip sertifikası alabilecek.

Hep güzel resimlerde varda beceremiyorum.

http://kokpit.aero//image/data/re54-9d6d-9d1a-ffc5-0177-9612.jpg
http://kokpit.aero/shgm-tai-yetki-verdi

Hürkuş'u milli imkânlarla geliştirdi ve ürettiği 2 adet prototip uçağın uçuş testlerine başladı. Bunun üzerine Güney Kore'den 'opsiyonel' 15 uçağın alımından geçen yıl vazgeçilmişti. Hava Kuvvetleri, "Acil ihtiyacımız var" diğerek opsiyonun  kullanmasını yeniden talep etti. Güney Kore firmasıyla 4 Aralık'ta sözleşme imzalanacağı açıklandı. Ancak imza töreni son dakikada ertelendi. Erteleme kararında Hükümetin yerli uçaktan yana tavır koymasının etkili olduğu belirtildi.

Kaynak: Habertürk

Yani habertürkcüğüm bu konuda milletin göstrdiği tepkinin hiç etkisi olmadı yani!
Yalaka basın işte.

Yanii

TUSAÞ'ın HÜRKUÞ tasarım faaliyetlerindeki başarısı belgelendi!
Türkiye'nin teknoloji üssü TUSAÞ, milli uçağımız HÜRKUÞ'un tasarımında gösterdiği yüksek performans nedeniyle Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nden Türkiye'nin ilk Uçak Tasarım Organizasyonu onayını aldı.

TUSAÞ'ın HÜRKUÞ tasarım faaliyetlerindeki başarısı belgelendi!
Uçak, helikopter, insansız hava araçları ve uydu gibi hava-uzay platformlarının tasarımı, geliştirilmesi, imalatı, entegrasyonu, modernizasyonu ve satış sonrası hizmetleri alanlarında Türkiye öncüsü olan Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Þ. TUSAÞ, yine bir ilke imza attı.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nün verdiği Uçak Tasarım Organizasyonu Onayı'nın sahibi (Design Organization Approval-DOA) TUSAÞ oldu. Onay belgesi, 26 Aralık 2014 tarihinde düzenlenen törenle Sivil Havacılık Genel Müdürü Bilal Ekşi tarafından TUSAÞ'a verildi.

ZORLU DEĞERLENDİRME SÜRECİ

TUSAÞ, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nün bu alanda verdiği ilk belge olma özelliğini taşıyan Uçak Tasarım Organizasyonu Onayı'nı, milli uçağımız HÜRKUÞ'un tasarım faaliyetlerindeki yüksek performansı nedeniyle aldı. Mühendislik kabiliyeti, organizasyon yapısı, ürün geliştirme becerisi gibi alanlardaki uluslararası standartlar gözetilerek yapılan zorlu değerlendirme sürecinden başarıyla geçen TUSAÞ belge ile bu süreçteki çalışmalarının uluslararası sivil havacılık kurallarına uygunluğunu da kanıtlamış oldu.




Kaynak: www.kokpit.aerohttp://kokpit.aero/mukemmellige-shgm-onayi

Hürkuş'un son beş aylık performansı nasıl geçti?

TAI tarafından tasarlanan Hürkuş eğitim uçağı hakkında son dönemde çıkan olumsuz haberlere rağmen proje emin adımlarla ilerliyor. Hürkuş projesindeki son dönemdeki gelişmeler TAI tarafından yayınlandı.

Hürkuş'un son beş aylık performansı nasıl geçti?

HÜRKUÞ projesi'nde EASA tip sertifikasyonu sürecinde uçuş testlerine mevcut plan dahilinde devam ediliyor. Uçuş test sürecinin 2015 yılı sonuna kadar sürmesi öngörülüyor. Bu dönemde yapılacak uçuşlarda; sistem fonksiyon testleri, hava veri sistemi kalibrasyonu, kararlılık ve kontrol testleri, yapısal yük testleri, iniş takımı acil durum açılma, düşük süratli uçuş, detaylı stall ve aerodinamik konfigürasyon testleri, spin testleri, kararlılık ve kontrol testleri, performans testleri, aerobatik ve operasyon testleri, yüksek hız ve çırpınma testleri ve yük testlerinin yapılması planlanıyor.

1 no'lu prototiple Kasım 2014′e kadar gerçekleştirilen toplam 106 saatlik 98 uçuşta, 15.500 feet irtifada 4.4g çekildi ve 295 knot hıza ulaşıldı. EASA tip sertifikası alımı için gereken çok sayıda test başarıyla tamamlandı. 30 bin feet irtifada ise uçuş testleri başladı.

Son dönemde proje ile ilgili başlıca gelişmeler ise söyle sıralandı:



13 Ağustos 2014 tarihinde HÜRKUÞ, çift pilot ile ilk uçuşunu gerçekleştirdi. Uçuş, ön kokpitte Murat Özpala arka kokpitte ise Ercan Çelik'in idaresinde başarı ile tamamlandı. HÜRKUÞ Projesi kapsamında gerçekleştirilen uçuşla birlikte, çift pilotlu uçuş testlerine geçildi.

19 Ağustos 2014 tarihinde, bugüne kadar Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM)' nden sadece Geliştirme ve Sertifikasyon uçuş amacı ile sınırlı şekilde alınmış olan ilk prototip TC-VCH uçağının uçuş izni kapsamı, aşağıda sıralanan uçuş amaçlarını da içerecek şekilde genişletildi.

TC-VCH uçağının uçuş amaçları şu şekilde sıralandı:

1. Geliştirme ve Mevzuata ya da sertifikasyon şartnamelerine uyum gösterimi,

2. Tasarım kuruluşları ya da üretim kuruluşları mürettebat eğitimleri,

3. Hava aracının müşteri kabulü için uçuşu,

4. Hava aracının teslimi ya da ihraç edilmesi,

5. Hava aracının otorite kabulü için uçuşu,

6. Pazar Araştırması (müşteri mürettebat eğitimi dâhil),

7. Fuar ya da hava gösterisi,

8. Hava aracının bakım, uçuşa elverişlilik gözden geçirmesi ya da depoya çekilmesi için bir bölgeye uçurulması,

9. Hava aracının çevresel gereksinimlere uyum gösterilmeden geçerli uçuşa elverişlilik gereksinimlerini karşıladığını göstermek için uçuşu.

5 Eylül 2014 tarihinde TC-VCI uçağı da yukarıda belirtilen kapsamdaki uçuş iznine sahip oldu ve Tescil Sertifikası yayınlandı.



10 Eylül 2014 tarihinde, Proje kapsamında üretilen TC-VCI kuyruk numaralı 2 no'lu prototip uçağın uçuş testleri başladı. 8.500 feet irtifa ve 140 knot hızla gerçekleşen ilk uçuş, saat 07.47'de başlayarak 08.03'te başarıyla tamamlandı.  Kasım 2014′e kadar gerçekleştirilen uçuşlarda 25.000 ft. irtifa ve 234 knot hıza çıkıldı.



25 Eylül 2014 tarihinde HÜRKUÞ uçuş yaparak, 25-28 Eylül 2014 tarihleri arasında İstanbul Atatürk Havalimanı Genel Havacılık Apronu'nda düzenlenen "İstanbul Air Show" fuarında yerini aldı.
29 Ekim 2014 tarihinde

HÜRKUÞ, Ankara AKM'de gerçekleşen resmi Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında ilk kez uçuş gerçekleştirdi.

26 Aralık 2014 tarihinde Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) hava aracı ve/veya parçalarının tasarım ve üretimine ilişkin mevzuat kapsamında ilk Tasarım Organizasyonu Onay'ını TUSAÞ'a verdi. Söz konusu sertifika ile TUSAÞ, küçük uçak kategorisinde hava aracı tasarım faaliyetlerini gerçekleştirebilecek ve tasarım ve üretimini gerçekleştirdiği HÜRKUÞ uçağı için ulusal tip sertifikası alabilecek.

Kaynak: www.kokpit.aero
http://kokpit.aero/hurkus-test-ucus-suruyor

SHGM Twitter hesabından yayınlanan görüntüler.

TAI'de HURKUÞ'un Nihai yapısal testindeyiz.Turkiye'de ilk defa bu test yapılıyor.



Uygulanan yük % 110 ulaştı. Kanattaki deflection 15 cm ulaştı.



Uygulanan yük % 131 ulaştı. Deflection yaklasik 18cm ulaştı. Resimde kanat gozukmektedir.



Uygulanan yük % 150 ulaşarak sertifikasyon gerekliliklerini sağladı.  Hayırlı olsun.Simdi kırılma testi için % 175 çıkıliyor.

Yorulma ve kırılma testleri

Türk Havacılık ve Uzay Sanayi TAI, son yıllarda ağırlığını özgün tasarımlara verdi. İnsansız uçak Anka, taarruz helikopteri T-129, Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılmaya başlandı. Sırada eğitim uçağı Hürkuş var.

İlk uçuşunu iki yıl önce yapan uçak, testlerinin önemli bölümü geride kaldı. Hedef, yılsonuna kadar Avrupa Havacılık Otoritesi EASA'dan sertifika alınması.

Eğer bu gerçekleştirilirse, ilk defa Türkiye'de imal edilen bir uçak EASA  sürecini tamamlamış olacak. Arkasından geliştirilen özgün helikopter projesi de bu izden devam edecek. EASA sertifikası almış bir hava aracı geliştirme kabiliyeti, TAI'nin gelecekteki projelerinin daha iyi yürümesini sağlayacak.

Sonrasında ise tasarımın askeri eğitim modeli geliştirilecek. Hürkuş B olarak adlandırılan uçak, Türk Hava Kuvvetleri'ne teslimatı 2018'den itibaren teslim edilecek. TAI ile SSM arasındaki anlaşma, 15 kesin siparişi içeriyor.

UÇUÞ TEST BÖLÜMÜNÜN BİR GÜNÜ

Kokpit.aero olarak Hürkuş'un 184'üncü uçuş testine katılıyoruz (*1). TAI'nin test uçuş operasyonunun bulunduğu bölümdeyiz. Hürkuş'un bugüne kadar iki test uçağı toplam 205 saat uçtu.

Testi, birçoğumuzun SoloTürk'ün kurucusu olarak tanıdığı Murat Keleş yapacak. Tecrübeli pilot, üç yıldır TAI'de. Hürkuş'un ilk uçuşunu yapan Murat Özpala yani iki Murat, test uçuşlarına dönüşümlü olarak çıkıyor.

Her uçuş öncesinde ve sonrasında test mühendisleri ve pilot bir araya geliyor. Çalışma sahası, test yüksekliği ve diğer detaylar belirleniyor. Yapılacak hareketler tartışılıyor. Bugün uçağın kumanda yüzeyleri test edilecek. Toplantının ardından Murat Keleş, uçuş teçhizatını giyiyor ve kaskını alıyor.

Test pilotlarının giyinme bölümünde farklı kasklar dikkat çekiyor. Murat Keleş'in yeni boyattığı kasktan biri 'dumy' olarak adlandırılan, otomobillerin çarpma testlerinde kullanılan mankenlerden esinlenmiş. Portakal renkte boyaması ve kenarlarında ölçüm için işaretleri dikkat çekiyor. Murat Keleş uzun yıllardır kullandığı SoloTürk kaskını da yanından ayırmıyor.

Murat Özpala'nın kırmızı tasarımlı kaskı adeta uçakla bütünleşmiş durumda. Kaskın arkasında ise bilgiler yer alıyor.

Test, iki numaralı, TC-VCI tescilli Hürkuş uçağı ile gerçekleştirilecek. Henüz boyanmayan uçağın üzerindeki tüm kapaklar açık. Denemeler sürdüğü için uçağa her gün bir şeyler ekleniyor veya çıkartılıyor. Amaç; en iyiyi bulabilmek. İşte bu eklerden biri de winglet olarak adlandırılan kıvrık kanat uçları.

Murat Keleş, Hürkuş'un dış kontrolünü yapılıyor. Gövde ve kanatlar üzerinde tam 1200 noktayı kontrol eden uçuş bilgi kayıt sistemi var.

1600 beygir gücündeki PT6 motoru çalışıyor. Ardından da Hürkuş taksi yaparak kalkış için Akıncı Üssü'nün pistine ilerliyor...

TELEMETRİ MERKEZİ

Biz de telemetri merkezine geçiyoruz. Burası uçağın motorundan gövde sistemlerine, kumandalarından kokpitin verilerine kadar tüm sistemi kontrol eden, Hürkuş'un yerdeki sinir merkezi. Masada oturan mühendisler, sorumlu oldukları bölgedeki noktaları dikkatle izliyor. Herhangi bir sorun yaşandığında test pilotuyla temasa geçiyor.

Kalkıştan sonra Hürkuş 12 bin feet yani yaklaşık 4 bin metreye çıkıyor. Saatteki hızı ise 545 kilometre... Ankara'nın ilçesi Polatlı yakınlarında günün sortisindeki testler birer birer yapılıyor.

Mühendislik ekibi uçağı dikkatle takip ederken, kuyruğa yerleştirilen kamera, testi kayıt altına alıyor. Uçağa binen yük, kumandalara etkisi gibi faktörler dikkatle takip ediliyor.

Bu test uçuşu yaklaşık bir saat beş dakika sürüyor. Ardından alçalan uçak, TAI tesislerinin bulunduğu Akıncı Üssüne iniyor. Test ekibiyle birlikte Uçak Grup Başkanı Özcan Ertem, Test Pilotu Murat Özpala ve Uçuş Test Telemetri ve Veri Değerlendirme Þefi Serdar Cora Murat Keleş'i karşılıyor...
NEDEN WINGLET TAKILDI?

Hürkuş, ilk uçuşunu winglet yani kıvrık kanat uçsuz yapmıştı. Sonrasında, iki prototipe de winglet eklendi. Uçak Grup Başkanı Özcan Ertem, wingleti şöyle anlatıyor:

"Uçak üzerinde farklı tasarımlar deniyoruz. Biri de winglet. İki prototipe de winglet taktık. Biliyorsunuz, winglet sivil uçaklarda menzili uzatıyor, yakıt sarfiyatını azaltıyor. Amacımız eğitim modelinde uçağın anormal durumdan çıkışını öğrenci pilotlar için kolaylaştırmak. Performans verilerine göre buna devam edeceğiz veya iptal edeceğiz"

Önümüzdeki günler Hürkuş için hareketli geçecek. Uçak, kuyruğuna takılacak paraşüt ile spin yani anormal durum testlerine başlayacak. Tüm hava araçları için yapılan bu testlerde uçağa gerekirse acil durumlarda kullanılmak için paraşüt takılacak.

Murat Özpala ise bu uçuşların çok kritik olacağına dikkat çekiyor:

"Uçağın sertifikasyon aşamasında en önemli ve en tehlikeli testlerden biri de spin. Bunu için özel bir aparat tasarlandı. Önümüzdeki günlerde uçağa takılacak. Hürkuş'la anormal duruma gireceğiz. Uçak kaç knot süratte yıkılıyor, hangi açıyla spine giriyor gibi bir çok parametre ölçülecek. Sonuçları EASA ile paylaşacağız. Paraşütün kuyruğa konulma nedeni ise acil durumda kullanılarak uçağın stabil hale getirilmesi"

Tüm hava araçları hizmetteki risklerin en aza indirilmesi için zorlu testlerden geçer. Limitler zorlanır. Test pilotları bazen hayatlarını tehlikeye atar. Bunun tek amacı vardır. O da risklerin önceden görülmesidir. Alınacak önlemler, uçağın veya helikopter uzun yıllar emniyetle uçmasını sağlayacaktır...


http://kokpit.aero/hurkus-ucus-testleri

Hürkuş'un yeni boyası

TAI tarafından tasarlanan Hürkuş eğitim uçağının ikinci prototipi, özel boyamayla Çiğli'de meraklılarıyla buluştu. Uçak gösteri uçuşu da yapacak.

Fabrikadan çıktıktan sonra uzun süre 'green' olarak adlandırılan koruma boyasıyla testler yapan ikinci prototip TC-VCI, yeni boyamasıyla Çiğli'de sergileniyor.

Test Pilotu Murat Özpala gösteri uçuşu yaparak Hürkuş'un performansını gelecekte uçacağı Çiğli Üssü'ne gösterecek. Uçak, siyah, beyaz, sarı ve kırmızı renklerin hakim olduğu bir boyamaya sahip. Murat Dorkip tarafından tasarlanan boyamada. her iki tarafta da kartal başı yer alıyor.


http://kokpit.aero/hurkus-yeni-boyama-izmir
Yakismis mi ne ...
Halen testleri devam eden projede yıl sonunda EASA sertifikasyonunu alınması öngörülüyor.

Savunma ve Havacılık Dergisi'nin facebook hesabından bir foto.