Sikorsky 'X2' Teknolojisi

Skorsky firmasının,Genel Maksat Helikopteri projesinde kendi helikopterlerinin seçilmesi durumunda teknolojisini TAİ'ye aktarmayı önerdiği yeni nesil X2 projesi nedir ne değildir bir öğrenelim.Bu projeye katılımın bize neler kazandıracağını daha net olarak görmekte fayda var.


Helikopterler için daha yüksek hızlara ulaşabilmek yapılarından dolayı her zaman bir sorun olarak kalmıştır. Helikopterin ileri hareketi özellikle yüksek hızlarda önde giden palin hava hızını artırırken aynı anda geride kalan palin hava hızını azaltır. Böylece bir pal kaldırma kuvveti artıkça yüksek hız riskine girerken diğer pal ise stol olmak üzeredir. Bu sorunu çözmek ümidi ile Sikorsky Aircraft ters istikametlerde dönen iki ana rotora ve kuyruk tarafında itici bir pal düzeneğine sahip bir helikopter sistemi üzerinde testler yapmaktadır. Bu sistem Sikorsky Aircraft tarafından 'X2' teknolojisi adı ile anılan bir dizi gelişim paketi içerisinde yer almaktadır ve şu anki helikopter hızının iki katı hızına ulaşılması amaçlanmaktadır.
'X2' teknolojisi ile donatılmış bir helikopterin seyrüsefer hızı saatte 465 km olarak tasarlanır iken azami ulaşabileceği hız ise 540 km olarak öngörülmektedir.



Bu teknolojinin saldırı helikopterlerinden sivil taşımacılığa kadar her alandaki helikopter modeline uygulanması planlanmaktadır. Bu nedenle şu an üzerinde çalışılan 9.1 metrelik test platformu 'X2' teknolojisi ile üretilecek herhangi bir helikopter tipini temsil etmemektedir. Sikorsky'nin 'X2' teknolojisi bugüne kadar uygulamaları yapılan helikopter tiplerinin ortak bir karma teknolojisi olarak ortaya çıkarken geleceğin döner kanat hava araçlarının tasarımları hakkında ilginç modeller üretmektedir. 'X2' teknolojisinin ilk modeli olan XH-59A gelişmiş pal tasarımlı helikopteri Sikorsky tarafından yapılmış ABD ordusu, NASA ve Sikorsky tarafından finanse edilmiştir. 1971'de başlayan çalışma ile 2 adet hava aracı 2 yıl içerisinde hazır hale getirilmiştir. 1973-1977 yılları arasında yapılan testler esnasında Sikorsky pilotları 445 km'lik bir hıza 2 adet yardımcı turbojet motor ile ulaşmayı başarmışlardır.
Bu dönem içerisinde arzu edilen hıza ulaşılmış ise de, yüksek titreşim, mekaniki uçuş kontrol düzenekleri ve güç yönetimindeki eksikliklerin gelişen teknoloji paralelinde çözüme kavuşturulması gerekmekteydi. Bu kapsam dahilinde zaman içerisinde uygulamaları planlanan veya uygulanan Comanche gelişmiş hafif saldırı helikopteri (2004 yılında iptal edilmiştir), daha öncesinde Shadow programı, ve 'fly by wire' sistemi ile donatılmış olan ( elektiriki uçuş kontrol sistemi ) S76 modelleri 'X2' teknolojisinin uçuş kontrol sistemleri için referans oluşturmuşlardır. Titreşimin kontrol altına alınması konusunda ise UH-60M modeli üzerindeki çalışmalar kısmen etkili olmuştur. Koaksiyel rotor dizaynı ( çift ana rotor ) sistemi konusunda ise Sikorsky tarafından geliştirilen dikey kalkış ve iniş yapabilen insansız hava aracı Cypher programı referans oluşturmuştur.

'X2' teknolojisiyle entegre olan hava aracının hover ve dikey iniş yapabileceği, düşük hızlarda manevra kabiliyetine sahip olacağı ve hover pozisyonundan ileri uçuşa geçişinin helikopter sistemine benzer şekilde sorunsuz olacağı öngörülmektedir. Yüksek hızlı hava aracı konfigürasyonlarında 1 veya daha fazla sayıda olabilecek itici pal düzeneği entegre edilmiş yardımcı güş ünitesinin bir parçası olacaktır. Böylece yüksek hızlara ulaşmak için hava aracının uçuş esnasında tekrar konfigüre edilmesi gerekmeyecektir ( V-22 Osprey 'de olduğu gibi).
Bugün için helikopter hızı 280-320 km/saat arasında değişmektedir ve bu hız 10 yıl önceki hız limitinden çok farklı değildir. Çünkü kullanılan rotor sistemi temel anlamda fazla bir değişiklik göstermemiştir. Daha önce yapılmış olan daha hızlı helikopter denemeleri helikopter hover performanslarında bozulmalar ile sonuçlanmıştır. Bunun gibi aynı amaç ile sabit kanatlı veya dikey kalkış iniş yapabilen hava araçları üzerinde yapılan denemelerde bu tip hava araçlarının hover kapasitelerinin helikopterlere oranla daha düşük olduğu görülmüştür.
Sikorsky bir anlamda bu sorunu aşmak amacı ile koaksiyel (çift ana rotor) bir ana rotor sistemini kullanmayı seçmiş ve bunu 'X2' terimi ile ifade etmiştir. Bu teknoloji kapsamında üretilmesi öngörülen hava araçlarında yeni rotor pal tasarımı, gelişmiş uçuş kontrol sistemleri, efektif güç dağıtımı ile daha fazla yük taşıma kabiliyeti, sorunsuz olarak ana rotor gücünün arka kısımdaki itici pal düzeneğine transfer edilmesi ve aktif sarsıntı kontrol sistemleri ile teçhiz edilmesi planlanmaktadır.



1.Yüksek kaldırma/sürüklenme oranlı paller
2.Birleşik rotor/itici/motor kontrol sistemi
3.Aktif sarsıntı kontrolu                                   
4.Fly-By-Wire
5.Rotor hız kontrolu
6.Düşük hub sürüklenmesi

Kaynak:
http://www.heliturk.com/urun-sistem/3039.html

skorsky doğru yolu bulmuş   helal olsun bir helikopterin 350 km üzerine çıkması fizik kurallarına aykırı görünüyordu demekki değilmiş
karahavacılıkta  duvar üzerinde bir çizim görmüştüm  yine bir skorsky helikoptere aitti  yanlarda iki küçük kanat ve kanat altında 2 küçük jet motoru vardı ve hızın 650 km ye ulaşabileceği yazıyordu  tabi 2 küçük motor fazladan yük demek oluyordu ayrıca yakıt sorunu başka bir problemdi  şimdi ise ana motordan alınan enerji ile bu sistem sorunsuz çalışır  hem ana pervanenin kaldırma gücünden hiçbirşey kaybetmeden hızlanmak kolaylaşır hemde dikine yapılan manevralarda helikoptere 360 derece ters dönme (takla atma) kabiliyeti kazandırır.

Skorsky'nin X2 atağına Avrupalılardan bir yanıt gelmişe benziyor.Eurocopter firması X3 adlı yüksek hızlı melez konsept helikopterini tanıttı.Eurocopter çözümünde ana rotorun altından yanlara doğru uzayan iki adet yatay kanat üzerine yerleştirilmiş pervaneler ile hızın artırılması sağlanıyor.Helikopter bu şekilde 400 km hıza ulaşabiliyormuş.Helikopterde dikkat çeken bir hususta kuyruk rotorunun yerine yatay bir stabilizer kullanılmış olması.Fransada bir askeri üs üzerinde üç hafta boyunca test uçuşları yapılan helikoptere ait ilk görüntüler Pazartesi günü yayınlandı.İşte o helikopter.



Diğer fotoğraflar için: http://www.eurocopter.com/site/en/ref/Photos_1100.html#/content/RUB_1100/



http://www.eurocopter.com/site/en/ref/X3-Event_1099.html

ana motor haricinde 2 adet yan motor eklenmiş  buda ciddi yakıt sıkıntısı getirir  ayrı bir sorun ise yan motorlardan 1 tanesi bozulsa helikopter döne döne çakılır kısacası skorskynin sistemi çok daha iyi gibi görünüyor

ayrı bir sorun ise yan motorlardan 1 tanesi bozulsa helikopter döne döne çakılır

Yan motoların her ikisi de aynı yönde, ana motorun gövdeyi döndürmeye çalışan momentini karşılayacak şekilde olması gerekir ki  helikopter olduğu yerde dönmesin. Motorlardan birinin durması bunu değiştirmez. Sağlam olan motor da tek başına momenti karşılar. Sadece helikopterin hızı azalır.

X2 teknolojisi sayesinde Avatar filmindekine benzer helikopter modelleri ortaya çıkmaya başlıyor.

Son resimdeki sistem bizim T129 ların gövdesine uygulanabilirmi?