DefenceTurk Sivil Savunma Okulu

b) Sel ve Korunma

Meteorolojik afet için bir erken uyarı birimi ivedilikle oluşturulmalıdır.
Günümüzde yağış alanları ve yağış yoğunluklarının belirlenmesinde oldukça etkili bir biçimde kullanılan Doppler Radar sistemleri ve uydu dataları ile çalışan erken uyarı birimleri teşkil edilmelidir.
Bu uyarı birimi ile koordineli olarak çalışacak il ve ilçelerde kurtarma birimleri oluşturulmalıdır.
Bölgesel radyolar herhangi bir tehlike anında halkı bilgilendirerek uygulayacakları yöntemler konusunda uyarıda bulunmalıdırlar.
Sel öngörüsü için özenli istatistikî çalışmalar yapılmalıdır.
Yerel belediyelerce dere ve nehir yataklarına yerleşim konusunda titizlik gösterilmeli buralarda yerleşimin önlenmesinin yanı sıra oluşacak engeller düzenli olarak temizlenmelidir.
Dere ve nehirlerin denizle birleştiği kanallar düzenli olarak temizlenerek açık olmaları sağlanmalıdır.
Kanal ıslahı yapılmalıdır.
Koruyucu set ve gölet yapılmalıdır.
Ormanlık alan korunmalı ve arttırılmalıdır.
Yerleşim alanları doğru bir şekilde seçilmelidir.
Doğal afetlere karşı sigorta sistemi geliştirilmelidir.
Halkın ve görevlilerin bu tür konularda eğitimi sağlanmalıdır.

PRATİK ÖNLEMLER
Evin dışında bulunuyorsanız, hemen yüksek bir yere çıkmalısınız.
Su yatağı veya çukur bölgeleri hemen terk etmelisiniz.
Sel bölgesini hemen terk etmelisiniz fakat asla suda karşıdan karşıya geçmeye çalışmamalısınız.
Sel sırasında arabanızdaysanız asla su ile kaplı yoldan gitmeye çalışmamalısınız. (Ani sellerin meydana getirdiği ölümlerin yarısı araba ile ilişkili olduğundan asla sel sularının bulunduğu bölgelerde araba kullanılmamalıdır.)
Arabanızda herhangi bir arıza oluştuysa hemen terk ederek yüksek bir yere çıkmalısınız. (Yollar akan sular tarafından doldurulacağı için eğer arabanız 60 cm yükseklikteki hareket eden suda kalmışsa su onu kaldırıp sürükleyebilecektir.)
Zamanınız varsa dışarı çıkın. Önemli şeyleri farklı bir depoya aktarın.
Sel sularından uzak durun. Çünkü tehlikeli maddeler içerirler.
Hareketli sularda yürüyüş yapmayın. Ayaklarınız zarar görebilir. Mutlaka yürümeniz gerekiyorsa, durgun sularda yürüyün ve önünüzü bir baston yardımı ile kontrol ederek yürüyün.
Elektrik kaynaklarından uzak durun, elektrik çarpabilir.
Yanınıza mutlaka bir pilli radyo alın. (radyodan alacağınız haber ve talimatlara göre hareket edebilirsiniz)
Bir miktar kuru gıda ve içecek depolayın.
İlk yardım malzemeleri ve ailenizin ihtiyaç duyabileceği veya kullandığı ilaçları bulundurun.
Sel sularının temas ettiği yiyecekleri yemeyin.
Su kaynakları sel nedeni ile kirlenmiş olabilir. Kuyulardan alınan su yetkililerce test edildikten sonra kullanılmalıdır.
Bodrum ve zemin katı sel suları ile doluysa, derece derece pompalayarak (ortalama günde 1/3 oranında) su boşaltın. Böylece hasarın önüne geçebilirsiniz. Çevrenizdeki toprak hala su altındayken bodrum/zemin katındaki su boşaltılırsa duvarlar çökebilir, döşemeler eğrilebilir.
Binaları kontrol etmek için pilli fener kullanın. Ancak binada gaz sızıntısı olduğunu düşünüyorsanız, herhangi bir türde ışık kullanmayın. Işığın kendisi bir patlamanın tehdidi olabilir.
Özellikle geceleri, selin tehlikelerini görmek güçleşeceğinden daha dikkatli olmalısınız.

c) Çığ ve Korunma

ÇIĞ ÖNCESİNDE



Öncelikle çığ bölgelerine yeni yerleşim birimleri kurulmamalı.
Çığ ve sel yataklarında var olan yapılar derhal kaldırılmalı.
Mevcut yapılar, çığ bölgesinden kaldırılana kadar sigortalanmalı.
Yamaçlardaki orman ve bitki örtüsü çığ düşmesini azaltır. Bu nedenle, çığ vadilerinde ağaç ve bitki örtüsünün ortadan kaldırılması, ormanın tahrip edilmesi çığ tehlikesini artırır. O halde, ormanlar tahrip edilip çığ güzergâhı yaratılmamalı.
Çığı oluşturan arazi ve hava şartları öğrenilmeli.
Hava, yol durumu ve çığ tehlikesi hakkında düzenli olarak bilgi veren kaynaklardan yararlanılmalı.
Kar yağan aylarda, hava ve yol durumu raporları dikkatlice izlenmeli.
Çığ güvenliği ile ilgili bilgi edinilmeli.
Önlem alınmalı ve herhangi bir kuşku durumunda tehlikeli bölgeyi derhal terk edebilecek şekilde hazırlık yapılmalı.
Çığ oluşmadan önce yapılması gereken en önemli uygulama boşaltma planının yapılmış olmasıdır. Bu planda şu konular yer almalıdır:


Boşaltılacak alandaki tüm tehlikeli patikaların tanımlanmış iyi bir çizimi,
Boşaltma sırasında emirleri verecek ve bunları uygulayacak kişilerin isimlerinin listesi,
Boşaltma sırasında izlenecek iletişim ve alarm işlemlerinin belirlenmesi,
Acil kaçış yolları, toplanma alanları, park yerleri ve etkilenen insanların geçici olarak iskân edileceği yerlerin saptanması ve her an kullanıma hazır halde bulundurulması,

Boşaltılan alanlardaki güvenliği sağlayacak ve diğer problemleri çözecek şekilde bazı yasaklamaların ve kuralların konulması. Yakındaki yollarda çığ uyarı işaretleri, yolları çığ olma durumunda kapatacak elle veya otomatik olarak çalışan engellerin kurulması şarttır. Tehlikeli yamaçlardan sürekli uzak durmak en akılcı yoldur. Çığ olan veya olma ihtimali bulunan yamaçlarda ağaç kesimine son vermek ve bunu yasal yollarla sağlamak. Daha önce çığ olduğu bilinen yerlere, av veya herhangi bir amaçla gitmemeleri için uyarmak gereklidir.

ÇIĞA YAKALANIRSANIZ
Eğer Dışarıda Bulunuyorsanız:


Çığ başladığında, çığın büyüklüğüne, hızına, patikanın genişliğine, çevredeki araçlara ve daha güvenli yerlere bağlı olarak o alandan çok hızlı bir şekilde ayrılmaya karar vermek.
Çığın daha yavaş, yüksekliğinin az olduğu kenar kısımlarına ulaşmaya çalışmak.
Ses ve ses kaynakları ile insanları uyarmaya çalışmak.
Kayak yapıyorsanız, kayak takımını çıkarıp atarak, sabit ağaç, kaya veya başka bir cisme tutunmaya çalışmak.
Kırılmış ağaç ve kaya parçalarından korunmaya çalışmak.
Yerden destek alarak yüzme hareketi yaparak akan karın üstünde kalmaya çalışmak.
Ağzı sıkıca kapatmak, mümkünse kafa kar altında kaldığı anda uzun süre nefesi tutmaya çalışmak.
Akış sırasında bacaklar ve kollar birbirine yapıştırılarak oturma pozisyonu almak, çığ durmadan kısa süre önce bacaklar ile yeri sertçe iterek (zemin sert ise) kalkmaya çalışmak.
Çığ durmadan önce mutlaka bir el yüzün önünde, diğer eli baştan yukarıda tutmak ve kar altındaki zaman boyunca hayati önem taşıyacak olan nefes alınan boşluğu (hava kesesi) genişletmek ve başı sağa sola çevirmeye çalışmak.
Karda ses iletimi az olmasına rağmen eğer yüzeye yakın olduğunuzu hissediyorsanız ya da bu varsayımı ihmal etmemek için bağırmak faydalı olabilir.
Araştırmalara göre, sırt çantası taşıyanların çığın topuğu civarında yüzeyde kalma şansları taşımayanlardan daha fazladır.
Çığa maruz bölgelerde yaşanıyor ise üzerimizde metal bulundurmak uygun olacaktır. Çünkü metal parçası detektörle aramayı kolaylaştıracaktır.
Çığa maruz bölgelerde çalışma yapanlar yanlarında taşıyacakları en az 15- 20 metre uzunluğunda (tercihen kırmızı renkli) hafif ve sağlam ip bulundurmalı, çığ sırasında kendisine bağlı olmayan ucu serbest bırakmak suretiyle yerinin belirlenmesini sağlayacaktır.
Çığa maruz bölgelerde çalışma yapanlar, çığ sırasında yerinin belirlenmesini sağlamak için kendiliğinden şişebilen balon taşınması yararlı olacaktır.

Eğer Bir Aracın İçinde Bulunuyorsanız:


Aracın kapı ve pencereleri kapatılmalıdır.
Motoru durdurup, ışıklar söndürülmeli
Araçtaki oksijen miktarını korumak için sigara içmemeli, kibrit yakmamalı
Telsiz varsa çağrı yapılmalı ve alıcı konumunda sürekli açık tutulmalı
Dışarı ses ve ışık verecek herhangi bir alet faydalı olabilir
Araçta çubuk vb. alet var ise kar içine yukarı doğru batırıp kurtarma ekiplerinin çubuğu görmelerini ümit etme şansı olabilir
Çığa maruz bölgelerde çalışma yapanlar araçlarında temiz hava tüplü maske ile kendiliğinden şişebilen balon bulundurmaları yerinde olur.
Son olarak da aracı çevreleyen karı kazımak, yaşam alanını genişletmek açısından yararlıdır. Ancak kişi kendini güvende hissetmiyor ise araç içinde beklemek daha emniyetlidir.
Araçta yukarıda belirtilen davranışları yerine getirebilmek için gerekli olan araç-gereç ve malzemelerin bulundurulması gerekir.

ÇIĞDAN SONRA
Çığ olduktan sonra en kısa zamanda ilgili kişi ve kurumlara haber verilerek yardımın kısa sürede ulaşması sağlanır. Bunlar Valilik bünyesindeki kurumlar (Sivil Savunma Arama Kurtarma Ekipleri, 112 Acil Yardım, Polis, İtfaiye, Jandarma vb.) ve bölgeye en yakın Askeri Birliklerdir.

Kaya Düşmesi ve Korunma

Tabiat olayları ve zamanla, kayaların çürümesi veya desteksiz kalması sonucu meydana gelir.

Konuyla ilgili Afet İşleri Genel Müdürlüğünün yürüttüğü çalışmalar aşağıdaki gibidir;

Islah edilecek kayaların krokisi çizilerek işaretlenir,
Kayaların büyüklüğü ve adetleri m3 olarak belirlenir,
Açılabilecek kanal boyları ve arazi klâs durumu tespit edilir,
Kanalların elle veya araçla açılıp açılamayacağı (ulaşım olmayan yerlerde kanallar elle açılır),
Yolun olup olmadığı, ulaşımın hangi şartlarda yapılacağı,
Çelik perdelere nerelerde ve ne uzunlukta ihtiyaç olduğu,
Hangi alet ve ekipmanların kullanılacağı,
Islah işinin ne kadar zamanda bitirilebileceği tespit edilerek kaya ıslahı ve önlemleri ile ilgili bir rapor hazırlanır.
Þayet düşebilecek kayalar çok tehlikeli ve hiçbir önlem metodu ile ıslahı yapılamayacaksa, yapılacak tek iş, o mahallin yasak alan ilan edilmesi ve tehlike altında kalan evlerin daha uygun bir yere nakledilmesidir.

Mahallinde yapılacak işler:


Þantiye kurulması,
Mülki amirlerin haberdar edilmesi,
Afetzedelerle toplantı yapılması,
Koruyucu kanalların açılması ve çelik perdelerin kurulması,
Tehlikeli kayaların tespiti ve bunların ıslahı için uygulanacak yöntemlerin (el aletleri veya patlayıcı madde ile) kararlaştırılması gibi hususları kapsar.

Toprak Kayması ve Korunma

Heyelan Belirtileri Þunlardır:

Arazide daha önce olmayan, kaynak suların, suya doygun alanların ve su sızıntılarının oluşması,
Arazide veya yollarda çatlakların, yarıkların veya açılmaların oluşması,
Bina temelleri altında çatlama, yarılma veya ayrılmalarla, bina döşemelerinde ve duvarlarda sürekli genişleyen çatlakların oluşması,
Yeraltı su borularında sızıntıların ve kanalizasyon kanallarında kırılma ve çatlakların oluşması,
Telefon direklerinde, çitlerde ve ağaçlarda yamaç aşağı eğilme ve yatmaların gözlemlenmesi,
Tel veya ahşap çitlerde yer değiştirmelerin görülmesi,
Daha önce o bölgede heyelan meydana gelmiş olması.
Özellikle sürekli veya sağanak yağışların meydana geldiği aylarda, arazide ve evlerde bu belirtiler görüldüğünde, evler hızla boşaltılmalı ve hemen yetkililere haber verilmelidir.
Heyelanlar genellikle yavaş gelişen doğal afetlerdir. Ancak çok dik yamaçların üzerine inşa edilen ve yamaçların altındaki evler ani gelişen heyelanlara maruz kalabilir.

Kapalı Alandaysanız:

Binadan çıkmak ve heyelan bölgesinden uzaklaşmak için yeterli vaktiniz yoksa içeride kalın
Sağlam eşyaların altında ÇÖMEL-KAPAN-TUTUN hareketini uygulayın.
Kaçamıyorsanız

Toprak kaymasının veya çamur akıntısının geldiği yolun üzerinde durmayın.
Tehlike anında heyelan veya çamur akıntısının yolundan uzak durarak hemen mümkün olduğu kadar yükseklere doğru uzaklasın ve toprak kayması olduğunu çevrenizdeki insanlara söyleyin.
Çamur ve moloz akmasından kaçabilecek zamanınız veya etrafınızda arkasına saklanabileceğiniz sağlam bir şey yoksa olduğunuz yerde ÇÖMEL-KAPAN-TUTUN hareketi ile mutlaka başınızı ve boynunuzu koruyun.
Heyelanın başladığını fark ettiğinizde eğer mümkünse çevrenizde yaşayan insanları, komşularınızı toprak kaymasına karşı uyarın.

Sonrasında

Her şeyden önce güvencede olduğunuzdan emin olun. Gerekiyorsa tehlikeli bölgeden uzaklaşarak kendinizi güvenceye alın.
Yakınınızda bulunan elektrik, gaz ve su kaynaklarını hemen kapatın Çevrenizde gaz kaçağı olmadığından emin olana kadar bulunduğunuz yeri kibrit veya diğer yanıcı maddelerle aydınlatmaya çalışmayın.
Çevrenizi kontrol edin. Yaralı veya yardıma muhtaç kişiler var mı? Yangın ve yeni bir çamur akıntısı gibi bir tehlike yoksa onları yerlerinden oynatmayın.
Telefonları mümkün olduğunca kullanmayın.
Tehlikeli duvarlar, çatılar ve bacalara karşı çevrenizdekileri uyarın ve bunların etrafında dolaşmayın.
Radyo ve televizyon gibi kitle iletişim araçlarıyla size yapılacak uyarıları dinleyin ve söylenenleri uygulayın.
Cadde ve sokakların acil yardım araçları için boş bırakın.
Eşya almak için zarar görmüş binalara girmeyin.

Dağlık ve sismik bölgelerde sıkça meydana gelen bir yer olayıdır. Ülkemizde, dağlık ve sismik böl­gelerin çoğunluğu nedeniyle her yıl bu olaylara sık sık rastlanmaktadır.

Erozyon (aşınma), kar ve yağmur suları da toprak kaymasına neden olabilmektedir.

Bu konuda alınacak ivedi önlemlerin başında, yerleşim yerlerinin tehlikeli bölgelerden emin bölgelere nakli gelmektedir. Ayrıca erozyon bölgeleri tespit ve ıslah edilmeli, uygun inşaat teknikleri geliştirilmelidir.

Kuraklık ve Korunma

Günümüzde en çok karşılaştığımız ve ileride de sıkça karşılaştığımız en büyük afetlerden biri olan kuraklık   



KURAKLIKLA İLGİLİ ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
Kuraklık, normalin altında yağış, düşük toprak nemi, sıcak kuru hava gibi birçok faktörün bileşiminin bir sonucudur. Bunun için sıcaklık, yağış, yüzey akışı, toprak nemi gibi ana iklimsel ve yağışsal değişkenler düzenli olarak izlenmeli ve normal değerlerden olan sapmalarının yükselmeleri gözlenmelidir. Kuraklık verileri formüle edilip sınırları tanımlandığında kuraklığın izlenmesi ve araştırılmasına fayda sağlayacaktır.

Bunun yanı sıra kuraklık riski göz önüne alınarak bütün sektörlerde planlama yapılmalıdır. (Tarım ve Köy işleri Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, DSİ. Orman ve Çevre Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, İller Bankası Genel Müdürlüğü, Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü, GAP İdaresi Başkanlığı); kuraklıkla ilgili olarak yazılı ve görsel basın aracılığı ile halkımız bilgilendirilmelidir.


Ülke genelinde "kuraklık risklerine karşı bilgilendirme" kampanyaları düzenlenmelidir. Yazlık ekimler için bir ülke planlaması yapılarak, uygun ürün deseni planlamalarının yapılması ve çiftçilerin bu konuda bilinçlendirilmesi sağlanmalıdır. Ülkemizde sulama politikalarını belirleyecek yasa tasarısı hazırlanmalıdır. Suyun verimli ve ekonomik kullanımını sağlayacak, kısıntılı sulamadan sulama randımanını yükseltecek sistem ve metotlarla ilgili projeler uygulamaya konulmalıdır.

Hortum ve Korunma



Hortum Çarpmasından Önce Yapılacak Þeyler:


Hortum tehlikesini tanımlayan terimleri öğrenin.
"Hortum gözlemi" hortumun şiddeti ve şimşekli veya fırtınalı veya her ikisinin de olabileceği anlamına gelir. Bölgenizdeki radyo ve TV raporlarını dinlemede olun. Gökyüzünü gözleyin.
"Hortum uyarısı" hortumun görüldüğünü bildirir. Derhal sığınağa giriniz.
Eğer dönen, baca biçimli bir bulut görürseniz, hemen telefonla polis, jandarma, itfaiye'ye haber verin.
Okullar, kamu binaları ve alışveriş merkezleri gibi kamu tesisle­rindeki belirli sığınak alanlarının yerlerini öğrenin.
Hortum mevsiminde olağanüstü durum malzemelerini hazırda bulundurun.
Hortum uyarısı verildiğinde evinizdeki herkesin nereye gideceğini ve ne yapacağını bildiğinden emin olun.
Eğer bir hortum olasılığı yüksek bölgede müstakil bir evde yaşıyorsanız, evinizin alt katındaki bir tuvalet ya da fırtına hücresi veya bodrum gibi bir iç odayı sığınak olarak takviye edin.
Evde bulunan eşyaların ve sahip olduğunuz diğer malzemelerin listesini yapın. Yaptığınız bu listeyi mümkünse fotoğraflarla takviye edin. Liste ve beraberindeki fotoğrafları güvenli boş bir kutu içinde ve eşyalardan ayrı bir yerde saklayın.
Yabancı bir yerde iseniz hemen evinize dönün. Evinizden çok uzakta bir bina veya dışarıdaysanız, etrafta kendinize güvenli bir yer arayın.
Fırtına kepenkleri camlar için en iyi koruyuculardır, yoksa camları korumak için pencereye kontrplak yerleştirilebilir. ( Koli bantları camları kırılmaya karşı koruyamaz, sadece kırılan cam parçalarının çok küçük olmamasını sağlar)
Çatıdaki antenleri sökünüz.
Yetkililerce yapılacak açıklamaları takip edin, bulunduğunuz yerden uzaklaşmanız gerekebileceğinden aracınızda yeterli yakıt olup olmadığını kontrol

Hortum Sırasında Yapılacak Þeyler:


Hortum uyarısı yapıldığında suyu, elektriği ve doğalgazı (veya LPG) kaynağından kesin, yanma oluşmuşsa gerekli şekilde müdahale edin.
Þiddetli şimşekli fırtınalar bölgenizi tehdit etmeye başladığında, en son bilgi ve talimatları almak için radyo ve TV haber yayınlarını dinleyin.
Bir hortum görüldüğünde, pencereden, kapılardan ve dış duvarlardan uzakta ka­lın. Başınızı düşen nesnelerden ya da uçuşan döküntüden koruyun. Aşağıdaki gibi durumlarda derhal bir koruyucu örtü altına sığının,
Evde ya da küçük bir yapıda, bodruma zemin katına ya da fırtına hücresine gidin. Eğer bodrum yoksa alt kattaki tuvalet, koridor gibi bir iç bölüme gidin. Her iki durum­da da (ağır bir masa gibi) dayanıklı bir şeyin altına girin ve tehlike geçinceye kadar orada kalın.
Okulda, herhangi bir sağlık biriminde, fabrika ya da alışveriş merkezinde iseniz, önceden belirlenmiş sığınak yerlerine gidin. En alt kattaki iç koridorlar genellikle en güvenilir erlerdir. Pencerelerden ve açık yerlerden uzak durun. Görevli personel ve yetkililer ile işbirliği yapın, onlar olağanüstü durumlarda yapılacak şeyler hakkında eğitilmişlerdir.
Gökdelende iseniz, mümkünse en alt kattaki küçük iç odalara ya da koridorlara ulaşın.
Araçta, treylerde yada karavanda iseniz, derhal oradan çıkın ve daha dayanıklı bir yapıya gidin.
Eğer yakınlarda bir sığınak yoksa en yakın hendeğe veya bir ark (dar ve derince su kanalı) içine ellerinizle başınızı siper yaparak yüzükoyun uzanın.
Araba veya diğer bir araç içinde iseniz hortumdan kaçmaya çalışmayın. Bu fırtınaların süratli ve düzensiz hareketiyle başa çıkılmaz.
Hortumdan Sonra Yapılacak Þeyler:


Þiddetli rüzgârlardan hasar görmüş bir yapıya girerken çok dikkatli olun. Hortumdan zarar görmüş bir yapıya girerken, duvarların, tavanın ve çatının yerinde, yapı­nın temelleri üzerinde sağlam durduğundan emin olun.
Kırılmış camlara, yere düşmüş tahta parçalarına ve kopan elektrik tellerine dikkat edin.
Eğer yaralılar varsa 112 Hızır Acil den yardım isteyin, tehlike altında değilseler hareket ettirmeyin, gerekli ilkyardım bilginiz varsa yerinde ilkyardım uygulayın.