KAAN 5. Nesil Savaş Uçağı Projesi

TEI'nin GE'nin en önemli tedarikçilerinden birisi olduğunu düşünürsek bence kalite konusunda sıkıntı olmayacaktır. Gerek TF6000 gerekse TF10000 hedeflenenden dahi daha iyi motor olacaktır.

TF35000'i yapabileceğimize artık yürekten inanıyorum. 2032'de TF35000 kullanan KAAN'ları hizmette göreceğiz buna inanıyorum.

Yasar Abim gerekli noktayi koymus. Cok tesekkurler. Bazi rakamlar da vardi. En zayif parcamizi bilmiyorum ama bazi parcalarin yeni uretim teknikleri ile %20 daha iyi oraninda performans gosterdigini soylemisti Mahmut Bey. Batili muadillerini hizlica gecerse hic sasirmayacagim.

Ancak İHA ve sihalarda motor zorlanmayacağı için yukarıdaki üst sınırı da görebilir. Motoru yıpratan yüksek g uygulaması ve sert dönüşlerde ki streslerdir. Sihalarda bu olmayacağından motor daha uzun ömürlü olur.

Çift motorlu Kızılelma, hava-hava görevleri için özelleştirilse, bu duruma bir istisna teşkil eder Sayın Yaşar. Görevi bu olan bir Kızılelma, insanlı uçaklarda görülemeyecek yüksek G değerlerindeki manevraları yapabilir. O şartlarda, motorun ömrü de epeyce bir kısalır tahminimce. 

TEİ bu sayede ilk elden şunu öğrenir: Çok yüksek G değerleri, kısa sürede, nasıl ve hangi parçaları üzerinden motorları pert ediyor? Çok değerli tecrübeler edinecekler sanırım. 

1500-2000 saat ömrü olsun, bizim olsun.

  İlerledikçe yavaş yavaş kalite yükseltilir, ilk motorlardan çok yüksek beklenti içine girmeyelim derim.

  Ama her zamanki gibi, bizim mükemmeliyetçi kuvvetimiz illa 5000-6000 saat diye tutturur ve her projede olduğu gibi bu proje de uzun yıllarımızı alır.

Öte yandan askeri motorlar için test onayları sivil motorlar gibi olmayacağı için, ben kısa zamanda Kızılelma üzerinde Tf-6000 motorunu en azından test amaçlı göreceğimizi düşünüyorum, bence sayın Bayraktar bu riske girecektir.

Ülkemiz şartlarında bir askeri motorun test süreci, ilk ateslemeden sonra 3 yıl olmalı diye düşünüyorum zaten üretim yöntemlerimiz ile Batı sisteminden farklılaştık bu pratik durumun test sürecinde de böyle olacağını düşünüyorum.

Yani Batı gibi 10 yıl düşün, 10 yıl üret, 10 yıl test et, gibi bir lüksümüz yok, bizim acelemiz var.

Kısacası ben tf-6000 motorunu test uçağında değil bizzat platformda deneneceğini düşünüyorum.

Kaan motoru için bu süreç 5 yıl olacaktır, bence 2030 öncesi ilk yerli motoru görürüz.

Jet uçak motorları yolcu uçak motorlarından ömrü kısadır.
Mesela F-16/F-15 F110 motoruyla Airbus A320 motorunun gücü yaklaşık aynıdır ama aralarındaki boyut farkı çok büyük
Motor ufak olacak ama güçlü olmak zorunda, hele kalkış sırasında veya art yakıcı ile hızlı uçtuğunda kabaca motorun anasını ağlatır.

Motorun ömrü, metalurji teknolojisi ve kullanılan değişik metalleri bir araya toplayıp yapılan motorun parçalarına bağlı. Hava ve yer testerine binlerce saat tutulduktan sonra ortaya çıkar, ortalama 15 senelik bir süreçtir.  Soğuk ve sıcak kısmının ömürleri farklı olacak, sıcak kısmında kompresördeki dişler metal eşinmesi sonucu mesela 500-1000-1500 saat sonra değişir, soğuk kısmındakilerin ömrü daha uzun olur.

3-5 senede 5000-6000 saat ömrü olan jet uçak motoru çıkması imkansız. Belirli test sürecine ve zamana ihtiyacı var.
İlk etapta 15 senelik zaman diliminde  1000-1500 saat ömrü olan motor ortaya çıkar. Sonra da 3000-5000-7000 saate kadar çıkar 20 - 30 senelik süreçte.

3-5 senede 5000-6000 saat ömrü olan jet uçak motoru çıkması imkansız. Belirli test sürecine ve zamana ihtiyacı var.
İlk etapta 15 senelik zaman diliminde  1000-1500 saat ömrü olan motor ortaya çıkar. Sonra da 3000-5000-7000 saate kadar çıkar 20 - 30 senelik süreçte.

Aynı fikirdeyim. İlk defa bu işe girişiyorsanız hele. Soğuk sektör tecrübesi de bir yere kadar kurtarır...

Boş verin yaw. 1500 Saat ömrü olsun, ama bizim olsun! 

Biz bu ise sifirdan baslamadik ki? Oncelikle Bati uretimi bircok motorun zaten bilgisi var. Ayrica yine ciddi bir uretim teknikleri paylasimi yapildi. Ben ortalama bir rakam bekliyorum ilk etapta.

10 senede 1500 saatlik jet motor ortaya çıkarsa dünya rekoru kırmış olur. Bu arada askeri teknoloji sanayisinde TR son 10-15 senede yapamaz, beceremez dediklerinde bile bir çok sektörde şaşırttı. Motor konusunda 2035 bekleyelim. O zamana kadar bir çok defa test uçuşlarını yapar, medyadan duyurulur, uçacak/uçtu/uçuyor hazırdır falandır diyecekler, bunlar normal süreçtir. Tam operasyonel, uçağı her koşulda uçurabilecek, savaşabilecek motor 2035'ten erken ortaya çıkmaz. Bebek gibi düşünün, yürümeyi öğrenir, sonra koşmayı, fizik gücü artar, antreman yapar, sonra profesyonel boksör olur en erken 18-20 yaşlarında. Zaman lazım...

Bu arada Çin bile 30 sene uğraştı jet motoru yapmak için ve hala bazı konularda geride, parayla olacak iş değil.
Tecrübe, alt yapı, teknoloji birikimi, işçi kadrosu vs gibi uzar gider, işte bunlar önemli.

Bizim ilk prototip bile 1500 saat yapar.

Çin hiç bir zaman 5000 saatlik bir motor üretme derdinde değildi. 2. Nesil , Ucuz olsun, seri üretim olarak hızlı ortaya çıksın ve eskiyi çıkar, yenisini tak mantığı ile kurgulanmış bir üretim süreci var.

Biz bu parça ömür testlerini,parçayı belirli bir strese tabi tutup yapamıyor muyuz?

Yani malzeme mukavemet testi misali parçayı strese ve yaşlandırma testlerine tabi tutup az çok ne kadar dayanabilceğini ne kadar sürede çizikler,aşınmalar,kopmalar meydana geleceğini ölçemez miyiz?

Yoksa Asıl mesele bu testleri komple motor yada ekosistemde yapmak mı marifet ?