KAAN 5. Nesil Savaş Uçağı Projesi

Akşit Bey, TEİ'nin imkan ve kabiliyetlerinin İspanya ve Kore'de olmadığını ifade ediyor, siz 1986 hikayesinden başlayarak Hindistan ile karşılaştırıyorsunuz Tolga Bey.

Teşekkürler...Peki siz Merzifonlu hocamın " .... Prof. Akşit'in bu kadar güvenli konuşuyor , belki kimsede olmayan bir tek kristal geliştirdik ve o yüzden bu kadar güvenli konuşuyor. Veya belki de dediğiniz gibi RR katkısı var. Göreceğiz artık..." görüşüne ned diyorsunuz?

Bende forumdaki yorumlarımda turbofan motoru geçtim seri üretime geçmiş turbojet motor bile yapmamış bir şirketin TF-6000'den direkt TF-35000'e geçeceğiz düşüncesini absürd bulmuş mutlaka ara bir güçte (20-25 ibf'lik) bir motorun geliştirilmesinin gerekliliğini savundum...
Ama bunlar ısrarla TF-35000 ibf'lik dünyanın 2.büyük 5.nesil motoruna geçiş yapmaları "Acaba gizli bir kozumuz mu var?" düşüncesini Merzifonlu hocamın dediği gibi aklıma getirdi...

TEI'nin yaptığı ve seri üretimde olan tek motor T700 turboşaft motorudur. Bu motorun, sıcak kesimleri de dahil, %70'e yakını TEI tarafından imal edilmektedir. TS1400 tamamen kendi tasarım ve imalatı bir motor olacak TEI'nin. Tabii yıllar önce lisans altı ürettikleri F110 ve Atak helikopteri için lisans altı üretim olan LHTech800 motorlarını saymazsak.

TAI bizi Kaan ve Hürjet'le şaşırttı. Bakalım TEI, TF10K ve TF35K ile aynısını yapabilecekmi.
Hintlilerde turboşaft motor yaptılar. Lisans altında Rus AL31F serisi turbofan motoru %51'i lokal olmak üzere montaj olarak imal ettiler. Ama kendi tasarımları Kaveri turbofan motorunu 1996'dan beri beceremediler. Safran'ın kapısındalar şimdi.

Bizim avantajımız, GE gibi bir dev ile birlikte motor imalatı yapıyor olmamız. Bir çeşit Japon IHI gibiyiz. Onlarda XF9 motorunu çalıştırmışlardı. Bu motor kompresör bıçaklarının özel geometrisiyle radar sinyallerini yansıtmayan yapıya sahip ve 1800 derece santigrat TIT değeri olan bir motordu.

Ben, ateş olmayan yerden duman çıkmaz düşüncesiyle, RR ile, sınırlı da olsa, danışmanlık bazında ve THY'deki alımlarımızı da pazarlık kefesine koyarak çalıştığımızı düşünüyorum.

Tek kristal teknolojisi, tek başına, motorun çalışırlığını garanti edemez. Sn Akşit'in çok emin konuşmasının arkasında, TF6000 motorundan edindiği iyi intibalar yatıyordur.

Sn.  Merzifonlu,
Türbin ve kristal bıçaklarınsıcaklık dayanımlarından bahsediyorum;  zaten üstteki iletimde paylaştığım tüm kaynaklar da  kristal bıçakların ısı dayanımı  üzerineydi.

Sn. mehmet05,
"Akşit Bey'in TF-6000 sonrası açıklamalarından planlananın bypass oranının yüksekliği ile daha bir motor olduğunu anlıyorum. "

aynen  öyle,  doğru anlıyorsunuz.
TS1400'de  dört yıldır çalışan  kristal bıçaklar 1350  derece  üzerinde ısıda rahatça çalışıyormuş.
paylaştığım  linklerde  resmi kaynak bu bilgiyi vermiş.
GE129'daki  Türbin giriş sıcaklığı  1510 derece ve  blisk  olmayan bir motor  o.
fan motorlarda  itkinin  iki temel kaynağı var.
ilki  çekirdeğin içinden geçen ve yanma odasında  yanan  sıcak  hava,  ikincisi  çekirdeğin içine hiç girmeyip  çekirdek dışından  geçen  soğuk hava.
eğer çekirdeğin etrafından geçen soğuk hava  miktarını  istedikleri oranda tutturabilirlerse,  muhtemelen 1500  derecenin altındaki türbin sıcaklığıyla  ve  bliskin  sağlayacağı  ek   itki verimindeki artışla  16000lb  ve hatta üzerinde bir  kuru  itkiyi  yakalamak  mümkündür.
yani   1650 derece ısıya dayanıklı kristal bıçak yapmaya hiç gerek kalmayabilir.
16000lb  de  şu an uçağı uçuran motor oluyor işte.

eğer ABD motor  işinin suyunu çıkartırsa,  20  blok 10  için 40  adet +8  adet yedek  motor gerekecek.
20  adet de çoktan emekli olması gereken F4  vardı.
en az bir 48  motor da   onların yerini alacak  çift motorlu  ağır bomba taşıyan  uçağa  gerekecek.
yani   şu anki GE129  motorundan  ben diyeyim 96  siz deyin 100  motor gerekiyor ilk etapta.
16000lb  kuru itki üreten  motoru bu şekilde  yapıp,  parti parti  güç   arttırırlar.
2040'a  geldiğimizde bir modernizasyon başlatılır ve tüm uçaklar en son motorla güncellenir.

"110 cm sabit çaplı motordan yüksek by pass ile 35.000 lb güç elde edilebilir mi, "

bizim  uçak da büyük,  haliyle  motorun çapı da büyük olmalı.
F110  veya F119 gibi  mevcut motorların çapıyla kendinizi sınırlamayın.
geçen yıllarda "dünyanın en büyük ikincisi"  şeklinde bir ip ucu verilmişti.
hangi açıdan dünyanın en büyük ikincisi?
benim aklıma ilk gelen  savaş uçağı  motoru ebatı açısından.

"Zira TF-10000de, yüksek bypass oranı ile F-404 ile aynı çapa sahip olmasına rağmen "

motor çapının  milimi milimine doğru  verildiğinden emin değiliz.
onu sadece firma biliyordur.
---
tabi bunlar ,  bir videoda edilmiş bir cümleyle kapıldığım kuşkular.
belki de 4 yıllık süreç aynen devam ediyordur.

Sn Korsan alıntı yaptığınız bölümü editledim, cümlenin doğru hali, "Akşit Bey'in TF-6000 sonrası açıklamalarından planlanan bypass oranının yüksekliği ile daha soğuk çalışan bir motor olduğunu anlıyorum" Önceki yazıda ilgili kısmı editlerken yanlışlıkla silmişim galiba.

fan motorlarda  itkinin  iki temel kaynağı var.
ilki  çekirdeğin içinden geçen ve yanma odasında  yanan  sıcak  hava,  ikincisi  çekirdeğin içine hiç girmeyip  çekirdek dışından  geçen  soğuk hava.

Burası doğru.

eğer çekirdeğin etrafından geçen soğuk hava  miktarını  istedikleri oranda tutturabilirlerse,  muhtemelen 1500  derecenin altındaki türbin sıcaklığıyla  ve  bliskin  sağlayacağı  ek   itki verimindeki artışla  16000lb  ve hatta üzerinde bir  kuru  itkiyi  yakalamak  mümkündür.
yani   1650 derece ısıya dayanıklı kristal bıçak yapmaya hiç gerek kalmayabilir.

Burası doğru değil işte. Soğuk havanın kütlesini ve hızını (yani momentumunu) artırabilmek için ön fanlar daha hızlı dönmelidir. (Blisk teknolojisi her koşulda gerekli) Ön fanlar daha hızlı dönecekse, bunu gerçekleştirmenin tek yolu, tek kristal bıçaklara daha sıcak hava göndermektir. Yani TIT değeri illa ki 1650 dereceleri görecek.

Yanlış düşünüyorsunuz özetle.

Savunma sanayisi çalışanları özellikle bu işi çok iyi bilen Akşit Bey gibi kişilerin zaman algısı ile bizimkisi farklı arkadaşlar. Akşit Bey haklı olarak TS1400'ü anlatırken ne kadar hızlı olduğundan bahsediyor. Konuşulan rakam da 7 sene. Bizim gibi hobisi savunma sanayisi olanlar için 7 sene çok uzun Kısaca videodaki en kısa sürede lafına çok fazla anlam yüklemeyin.

fan motorlarda  itkinin  iki temel kaynağı var.
ilki  çekirdeğin içinden geçen ve yanma odasında  yanan  sıcak  hava,  ikincisi  çekirdeğin içine hiç girmeyip  çekirdek dışından  geçen  soğuk hava.

Burası doğru.

eğer çekirdeğin etrafından geçen soğuk hava  miktarını  istedikleri oranda tutturabilirlerse,  muhtemelen 1500  derecenin altındaki türbin sıcaklığıyla  ve  bliskin  sağlayacağı  ek   itki verimindeki artışla  16000lb  ve hatta üzerinde bir  kuru  itkiyi  yakalamak  mümkündür.
yani   1650 derece ısıya dayanıklı kristal bıçak yapmaya hiç gerek kalmayabilir.

Burası doğru değil işte. Soğuk havanın kütlesini ve hızını (yani momentumunu) artırabilmek için ön fanlar daha hızlı dönmelidir. (Blisk teknolojisi her koşulda gerekli) Ön fanlar daha hızlı dönecekse, bunu gerçekleştirmenin tek yolu, tek kristal bıçaklara daha sıcak hava göndermektir. Yani TIT değeri illa ki 1650 dereceleri görecek.

Yanlış düşünüyorsunuz özetle.

Burada ilginç bir durum var. Yüksek bypassta çekirdek dışı geçen hava oranı yüksek, yine bu hava ile çekirdek dışarıdan bir nebze soğutulup, termal iz de azaltılabiliyor. Ancak çekirdek çapı ne kadar küçülürse, yanma etkisi dışında, fandan uflenen hava miktarına bağlı olarak da ısı artıyor olmalı. Zira dar alanda gaz basıncının artması da ısıyı artırıyor. İstenen güç ve motor altyapısının dayanabileceği ısı bakımından optimum çap, bypass oranının elde edilmesi de önemli olmalı.

Sn.  Merzifonlu,
Türbin ve kristal bıçaklarınsıcaklık dayanımlarından bahsediyorum;  zaten üstteki iletimde paylaştığım tüm kaynaklar da  kristal bıçakların ısı dayanımı  üzerineydi.

Sn. mehmet05,
"Akşit Bey'in TF-6000 sonrası açıklamalarından planlananın bypass oranının yüksekliği ile daha bir motor olduğunu anlıyorum. "

aynen  öyle,  doğru anlıyorsunuz.
TS1400'de  dört yıldır çalışan  kristal bıçaklar 1350  derece  üzerinde ısıda rahatça çalışıyormuş.
paylaştığım  linklerde  resmi kaynak bu bilgiyi vermiş.
GE129'daki  Türbin giriş sıcaklığı  1510 derece ve  blisk  olmayan bir motor  o.
fan motorlarda  itkinin  iki temel kaynağı var.
ilki  çekirdeğin içinden geçen ve yanma odasında  yanan  sıcak  hava,  ikincisi  çekirdeğin içine hiç girmeyip  çekirdek dışından  geçen  soğuk hava.
eğer çekirdeğin etrafından geçen soğuk hava  miktarını  istedikleri oranda tutturabilirlerse,  muhtemelen 1500  derecenin altındaki türbin sıcaklığıyla  ve  bliskin  sağlayacağı  ek   itki verimindeki artışla  16000lb  ve hatta üzerinde bir  kuru  itkiyi  yakalamak  mümkündür.
yani   1650 derece ısıya dayanıklı kristal bıçak yapmaya hiç gerek kalmayabilir.
16000lb  de  şu an uçağı uçuran motor oluyor işte.

eğer ABD motor  işinin suyunu çıkartırsa,  20  blok 10  için 40  adet +8  adet yedek  motor gerekecek.
20  adet de çoktan emekli olması gereken F4  vardı.
en az bir 48  motor da   onların yerini alacak  çift motorlu  ağır bomba taşıyan  uçağa  gerekecek.
yani   şu anki GE129  motorundan  ben diyeyim 96  siz deyin 100  motor gerekiyor ilk etapta.
16000lb  kuru itki üreten  motoru bu şekilde  yapıp,  parti parti  güç   arttırırlar.
2040'a  geldiğimizde bir modernizasyon başlatılır ve tüm uçaklar en son motorla güncellenir.

"110 cm sabit çaplı motordan yüksek by pass ile 35.000 lb güç elde edilebilir mi, "

bizim  uçak da büyük,  haliyle  motorun çapı da büyük olmalı.
F110  veya F119 gibi  mevcut motorların çapıyla kendinizi sınırlamayın.
geçen yıllarda "dünyanın en büyük ikincisi"  şeklinde bir ip ucu verilmişti.
hangi açıdan dünyanın en büyük ikincisi?
benim aklıma ilk gelen  savaş uçağı  motoru ebatı açısından.

"Zira TF-10000de, yüksek bypass oranı ile F-404 ile aynı çapa sahip olmasına rağmen "

motor çapının  milimi milimine doğru  verildiğinden emin değiliz.
onu sadece firma biliyordur.
---
tabi bunlar ,  bir videoda edilmiş bir cümleyle kapıldığım kuşkular.
belki de 4 yıllık süreç aynen devam ediyordur.

Sn korsan2,
Bayağı bir karıştırmışsınız etliyle sütlüyü.
Blisk nedir? Ne işe yarar?
Blisk = Bladed disc
Konvansiyonel turbofan motorlarda, fan ve kompresör bıçakları tek tek imal edilir ve teker teker bir yatağa dizilirler. Bu düzen, fan bıçaklarının aerodinamik yapısını ters etkiler. Randımanı düşürür. Ayrıca her kademe çok daha ağır olur. Bu bıçakları, yerleştirilecekleri fan çemberi üzerine kaynatarak yekpare hale getirirseniz, hem hafifletir hemde tüm kademeyi daha aerodinamik yaparsınız. Bu da çok daha randımanlı bir şekilde havayı sıkıştırmanızı sağlar.

Yeni yapılan tüm F110 motorlarında (hem F16V70 hem de F15EX, hem de KAAN) artık Blisk kullanılıyor. Ve blisk kullanımı, TIT değerini değiştirmiyor. Ama motor, zorlanmadan daha randımanlı çalıştığı için ömrü uzuyor ve daha az yakıt kullanıyor.

F16 motorları F110GE129C ve D versiyonlarıdır.
F15EX motorları F110GE129E  versiyonudur.
Bunlar turbofan motordur.
F4 Phantom motoru ise JE79 Turbojet motordur.
F110GE129 motorları 17155lbf kuru, 29500lbf yaş itki üretirler.
j79 motorları ise 11900lbf kuru, 17850lbf yaş itki üretirler.

Motor çapını hiç ölçmeye kalkmayın. İçinden çıkamazsınız. Boşuna da fikir yürütmeyin.
Motorun itkisi tabiiki çap büyüdükçe artar. Ama bu konuşulan çap :
1. Ana fan çapı , ve
2. Kompresör, yanma odası ve türbin çaplarıdır.

F110 motorunun giriş fan çapı 90.6cm dir. (Oysa motor çapı 118cm olarak verilir)

F404 ile TF6000 aynı çapta değillerdir. Her iki motorun fan, kompresör, türbin ve yanma odası çaplarını bilmiyorsanız ve de TIT değerleri elinizde yoksa boşuna konuşmuş olursunuz.

KAAN'ın 3. Test uçuşu 2 ay icinde gerceklestirilecek.

View this post on Instagram

MMU KAAN'DA SERİ ÜRETİMİ ÖNE ÇEKECEK HAMLE - SAVUNMA SANAYİ