KAAN 5. Nesil Savaş Uçağı Projesi

Sayın HKY'nın dediği KAAN için bulkhead üretimi konusu açık kaynaklarda ve Temel Kotil tarafından bir çok kez paylaşıldı.

Titanyum parça üretimi konusunda sıcak döküm ve pres konusu Türkiye'de olmayan bir teknoloji ve Dünya'da da kimse size parasıyla bile  parça dökmez demişti.

Temel Kotil biliyorsunuz doktorası metalurji üzerine yapmış biri.

TAI'nin genel müdürü olup KAAN projesini eline aldığında kafasında klasik üretim  sıcak döküm Titanyum presleme yerine  elektron demet ergitme yöntemi ile titanyum alaşımlarının Üretimi konusunu düşünmüştür ve yol haritasını ona göre planlamış olabilir.

2022 yılında ABD merkezli Sciaky firmasının EBAM 300 serisi 3D yazıcısını TAI 8 milyon dolara satın aldı ve ya o sene kurulumu yapıldı.

Ben o zaman da sormuştum ama kimse net bir cevap verememişti.

Normal de bu sivil bir ürün. Savaş uçaklarının bulkhead üretimi konusunda kullanılması konusu ise askeri ihraç lisanslarına tabi olmasına yol açabilir. Büyük ihtimal daha bu kapsama alınmadı. Yoksa bunu bile verdirmezdi ABD bize.

MKE Ukraynadan 10 bin tonluk pres almıştı ve bunda Uçak parçaları da preslenecek şeklinde açıklama yapılmıştı.

 Ancak bizim üretim yönetimimiz 3b yazıcı ama belki seri üretim sürecinde pres kullanılabilir.

 Bu iş için 10 binlik pres yeter mi bilemiyorum.

Aşağıdaki linkte, F15 uçaklarının titanyum bulkhead üretimi için kullanılan 50bin tonluk preslerle yapılan bulkhead resimleri var.
Titanyumu işlemek çok zor. ABD , Rusya, Çin, Japonya gibi belirli sayıda ülkelerin sahip olduğu bir teknoloji. Avrupa'da Almanya, Fransa ve İsveç'te var.

https://www.loc.gov/resource/hhh.oh1540.photos?sp=19

Türkiye'nin de kayda değer Titanyum rezervleri var. Ama bu materyali işleme teknolojisi bizim için çok yeni.

https://turkbor.com.tr/en/titanium-powder/

Elimizde 50bin tonluk pres olmayınca bulkhead üretimini 3D eklemeli teknoloji ile yapıyoruz. Keskin ve derin temiz hatların elde edilmesi açısından, yavaş da olsa, 3D eklemeli teknolojisi daha verimli bir yöntem.

3D ile nasıl olacak akıl var mantık var 3D dediğin küçük titanyum parçaların bir birine kaynatılması gibi bir proses. Döküm yetmiyor birde döverek sertleştirirlerken onun yerini 3D nin alabilmesi bana akıl alır gelmiyor. Yapmak var yapmak var biraz daha kalındır filan o dayanımı o kalınlıkta yapmak için adamlar dövme gibi ilave şeyler yapıyorlar biz katlanırız az daha ağır olmasına dersek yine aynı dayanımı elde ederiz. Olanda odur bizemi itiraf edecekler. Sonra seri üretimde layığı ile en hafifini yaparız 

3D yazıcından parça çıktıktan sonra güçlendirme amaçlı ikincil bir ısıl işlem yapılıyordur büyük ihtimal.

 

Titanyum birbirine kaynaşan atomik bir yapıya sahip olduğu için belki ikinci bir prosese gerek kalmıyordur.

3D yazıcından parça çıktıktan sonra güçlendirme amaçlı ikincil bir ısıl işlem yapılıyordur büyük ihtimal.

"Gerenk yok Mayk!"

Dr. Mahmut Akşit, hareketli parçada bile 3D ile dövme parçaya nazaran %98 dayanıma eriştiğimizi ifade etmedi mi? Bulkhead gibi hareketsiz bir parçada, haydi haydi istenilen dayanıma erişiriz.

Ha, parça ince olur ama 4 tane değil, 6 veya 8 tane kullanılır. Orasını bilemem.

ChatGPT ye sordum bu konuyu;

Titanyumun Atomik Yapısı ve Bağlanma Özelliği

Kristal Yapı
Titanyum, oda sıcaklığında hexagonal close-packed (HCP) kristal yapısına sahiptir. Bu yapı, atomların birbirine sıkıca yerleşmesini sağlar ve malzemenin atomik bağlanma potansiyelini artırır.
Yüksek sıcaklıklarda ise body-centered cubic (BCC) yapıya geçer. Bu dönüşüm, malzemenin ısıtma sırasında daha kolay şekil almasını ve bağlanmasını destekler.

Yüzey Aktivitesi
Titanyumun yüzeyi, oksijen ile hızla reaksiyona girerek ince bir titanium oxide (TiO₂) tabakası oluşturur. Bu tabaka genelde koruyucu bir bariyer işlevi görür.
Ancak, 3D baskı gibi yüksek enerjili süreçlerde bu oksit tabakası kolayca kırılır ve alttaki aktif titanyum atomları açığa çıkar. Bu atomlar, diğer titanyum atomlarıyla güçlü metalik bağlar oluşturabilir.

Atomik Difüzyon
Yüksek sıcaklıkta ve kontrollü bir ortamda (örneğin inert gaz altında), titanyum atomları arasında difüzyon gerçekleşir. Bu süreç, atomların yüzeyler arasında hareket ederek birbiriyle kaynaşmasını sağlar.

3D Baskı Sürecinde Titanyumun Kaynaması

Ergitme ve Soğuma
3D baskıda kullanılan teknolojiler (örneğin SLM veya DMLS), titanyum tozlarını lazer veya elektron ışınıyla eritir.
Eritilen bölgeler soğurken, atomlar düzenli bir şekilde yeniden organize olur ve güçlü metalik bağlar oluşturur.

Isıl Etki ve Bağlanma
Titanyum, yüksek ısıl iletkenliğe sahip olmadığı için enerji yoğunluğu belirli bir bölgede kalır. Bu durum, atomların birbirine kaynaması için gereken sıcaklık ve süreyi optimize eder.

Katmanlar Arası Bağlanma
Titanyum, katmanlar arasında da güçlü bir bağlanma sergiler. Bu, 3D baskı parçalarının homojen bir yapıya sahip olmasını ve mekanik özelliklerinin iyileşmesini sağlar.

Özel Avantajlar

Kaynak Benzeri Bağlanma
Titanyum atomlarının bu özellikleri, 3D baskı sürecini bir nevi mikro ölçekli kaynak işlemi haline getirir. Bu nedenle, 3D baskı ile üretilen titanyum parçalar, geleneksel kaynakla üretilen parçalara kıyasla daha sağlam olabilir.

Yüksek Mukavemet ve Yorulma Dayanımı
Atomik seviyede güçlü bağlanma, titanyum parçalarının yorulma dayanımını artırır. Bu, özellikle havacılık ve medikal uygulamalarda kritik öneme sahiptir.

Kusur Minimizasyonu
Titanyumun atomik bağlanma yeteneği, mikro çatlakların ve kusurların oluşumunu azaltır, bu da malzemenin uzun ömürlü olmasını sağlar.

3D ile nasıl olacak akıl var mantık var 3D dediğin küçük titanyum parçaların bir birine kaynatılması gibi bir proses. Döküm yetmiyor birde döverek sertleştirirlerken onun yerini 3D nin alabilmesi bana akıl alır gelmiyor. Yapmak var yapmak var biraz daha kalındır filan o dayanımı o kalınlıkta yapmak için adamlar dövme gibi ilave şeyler yapıyorlar biz katlanırız az daha ağır olmasına dersek yine aynı dayanımı elde ederiz. Olanda odur bizemi itiraf edecekler. Sonra seri üretimde layığı ile en hafifini yaparız 

Sn Putty,
Aşağıdaki defenceturk sayfasındaki 2393 ile 2398 no arasındaki iletileri okuyun ltf.

https://www.defenceturk.com/index.php?topic=2713.2390

Milyonlarca dolar ödeyip titanyum işleyecek 6m x 2 m bulkhead üretecek 3D yazıcı aldık bu iş için.
Adamlar bize 50bin tonluk presi satmadılar. Satsalar dahi o prese uygun parça üretimi ve presleme teknolojisini vermezler.
Türkiye'de hidrolik pres olarak 2000-3000 ton arası imalat var.
Bulkhead için 50000ton luk pres lazım.
Zaman gelecek, nasıl tek kristali yaptıysak, onu da becereceğiz. Ama şu anda değil.
Sn Kotil bu işin uzmanıydı. Kendisi bizzat üzerine basarak anlatmıştı.

3D yazıcından parça çıktıktan sonra güçlendirme amaçlı ikincil bir ısıl işlem yapılıyordur büyük ihtimal.

 

Dediğin gibi olabilir. Yine Sayın Ocak'ın bahsettiği gibi atomik yapı belki işlerini kolaylaştırıyordur. Hatta zannedersem döküm malzemeler büyüdükçe ve özel proses olmadıkça  içte fazla kristalli yapı gösteriyor. Bu kadar büyük yapıda katmanlı olarak yazıcıda üretim mümkün olmayabilir ama toz malzemeyi ergite ergite sağlam bir yapı da sağlanıyordur muhtemelen.

3D yazıcından parça çıktıktan sonra güçlendirme amaçlı ikincil bir ısıl işlem yapılıyordur büyük ihtimal.

 

Dediğin gibi olabilir. Yine Sayın Ocak'ın bahsettiği gibi atomik yapı belki işlerini kolaylaştırıyordur. Hatta zannedersem döküm malzemeler büyüdükçe ve özel proses olmadıkça  içte fazla kristalli yapı gösteriyor. Bu kadar büyük yapıda katmanlı olarak yazıcıda üretim mümkün olmayabilir ama toz malzemeyi ergite ergite sağlam bir yapı da sağlanıyordur muhtemelen.

https://www.defenceturk.com/index.php?topic=2713.2390

Yukarıdaki defenceturk sayfasındaki iletileri okuyun bir zahmet!