KAAN 5. Nesil Savaş Uçağı Projesi

RR dünyanın en büyük ikinci uçak motor üreticisi. 80 senelik tecrübesini elbette bir anlaşmayla sana teslim etmez. Bunu kabullenmemiz  lazım. Müzakere gereği hiç olmazsa bir ortamı bulunabilinirdi. Bizim üç kuruşa beş köfteciler bunada yanaşmayınca Rolls Royce en sonunda çekildi. Bravo diyorum çünkü bu derecede aptallık bir marifet.

Biz tam ne istedik RR'den ? Tam olarak bilen var mı?

Biz tam ne istedik RR'den ? Tam olarak bilen var mı?

IP hakları TR Motors'un olsun dedik.

Sırlarının biz de olmayacağı bir motoru RR'nin bir bahaneyle vermeyebileceğini düşünüyorum. (Bu noktada Türkiye kesinlikle haklı)

" RR yapılacak bu antlaşma ile bu motorun sırlarını bize verecekti sadece bu sırları 3.bir ülkeye vermemiz izin vermedi , onun için bu antlaşma olmadı" görüşünü de kesinlikle inandırıcı bulmuyorum.
RR bu motorun sırlarını bize verseydi kesinlikle bu antlaşma  olurdu.


Ben şunu anladım; RR bize ;
1.Sizin için mmu uçağına özel motor geliştiririm
( geliştirme masrafları Türkiye 'ye ait)
2.Bu motordan siz istediğiniz kadar size üretirim.
3.  3.ülkelere uçak satmak isterseniz bu uçaklara da motor yaparım.
4.Ama bu motorun sırlarını size de başkasına da vermem. Tüm haklar benim olur.

Eğer RR iddia edildiği gibi; bu üretilecek motorun sırlarını bize vermeyi kabul etmiş,  bizde bunu kabul etmemişsek Dünya'daki en gerizekalı devletiyizdir...

RR motor sırlarını verecekti de anlaşma olmadı diye bir konu yok zaten. RR, Kale ile ortak bu motoru Türkiye'de üretecekti. Tabii ki adamlar çok hassas sıcak bölge malzemelerini ve bıçaklarını İngiltere'de üretip getireceklerdi. Bu tip hassas teknolojiyi kimse size vermez. Ama Kale'de TEİ'nin GE'den öğrendiği gibi uçak motoru nasıl yapılır, nasıl bir araya getirilir, öğrenecekti.

Bizim F-16'larda kullanılan F-110 motorlarımız TEİ 'de mi üretiliyor? Yoksa hazır olarak ABD'den mi geliyor?

F-110 ve bazı GE motorlarının parçalarını TEİ üretiyor ama sıfırdan F-110 motoru TEİ tesislerinde yapılmıyor diye biliyorum...

Bizim F-16'larda kullanılan F-110 motorlarımız TEİ 'de mi üretiliyor? Yoksa hazır olarak ABD'den mi geliyor?

F-110 ve bazı GE motorlarının parçalarını TEİ üretiyor ama sıfırdan F-110 motoru TEİ tesislerinde yapılmıyor diye biliyorum...

Doğru biliyorsunuz.
Þu anki F16'ların motorlarının bazı parçaları TEI'de üretildi. Ama motorun anası GE'den geldi. Yalnız son zamanlarda TEI, edindiği kabiliyetlerle f110 motorunun %50'sini içeride üretebilecek durumda. Ancak türbin kanatçıklarını üretip üretemeyeceğimiz belli değil.
Belki üretilebilir ama malzeme ve kaplama teknolojisi ile ilgili bir olay bu. Tek kristal bıçak yapmakla iş bitmiyor. O bıçakların yüzey kaplama işlemi de çok önemli.
Yanma odasında oluşan yüksek sıcaklık ile dakikada on binlerce dönüş yapan bir türbin düşünün. (Ts1400'de hatırlarsanız testte 40000 dönüş/dak'ya ulaşılmıştı) . Bu türbin üzerindeki bıçakların yüzey ısısı metalin ergime ısısına yaklaşır. Tek kristal bıçakta uzama oluşmaya başlar. 20000devir/dakikadaki 25cm çapındaki türbinin bıçakları üzerindeki merkezkaç kuvvetle, aynı hızda dönen 80cm çaptaki ve çok daha ağır, türbin bıçaklarının üzerindeki merkezkaç kuvvet çok farklıdır. Büyük türbindeki stresler ve "Creep" değerleri çok daha yüksek olacaktır. Motorun uzun ömrü için bu zorluğun aşılması gerekir. Ts1400'de ve az biraz daha büyüğü, 39cm çaplı T700 motorunda başarılı olduk diye 80cm çaplı F110'da da başarılı olacağız demek değildir.
Çinliler hem Rus ekolü uçak motoru teknolojisinden gelen zorluklar yüzünden hem de malzeme yüzünden motorlarında 500 saatin üzerine çıkabilmiş değiller.

Motor tasarımında devrimsel bir yenilik yapamazsak, bu iş uzun sürer. Hem de pahalıya mal olur.

Turbofan motor teknolojisi olgunlaşmış ve eski bir teknoloji olduğuna göre, tasarımda devrimsel bir yenilik yapma ihtimali de çok çok düşüktür.

Korkarım durum Muğla'nın şimdiki durumu kadar iç karartıcı. Turistlere ne pazarlayacaksın, yanmış ormanların görüntülerini mi? 

Motor tasarımında devrimsel bir yenilik yapamazsak, bu iş uzun sürer. Hem de pahalıya mal olur.

Turbofan motor teknolojisi olgunlaşmış ve eski bir teknoloji olduğuna göre, tasarımda devrimsel bir yenilik yapma ihtimali de çok çok düşüktür.

Korkarım durum Muğla'nın şimdiki durumu kadar iç karartıcı. Turistlere ne pazarlayacaksın, yanmış ormanların görüntülerini mi? 

Devrimsel bir değişiklik ile kastınız  turbojet motordan turbofan motor teknolojisine geçiş gibi bir değişiklik mi?

Þu anda da turbofan motor teknolojisinde büyük ülkeler değişken bypass oranlı turbofan motoru yapmaya çalışıyorlar...

Ben 6.nesil uçak özelliklerinden birinin de bu uçağın
değişken bypass oranlı motora sahip olacağını düşünüyorum...

Motor tasarımında devrimsel bir yenilik yapamazsak, bu iş uzun sürer. Hem de pahalıya mal olur.

Turbofan motor teknolojisi olgunlaşmış ve eski bir teknoloji olduğuna göre, tasarımda devrimsel bir yenilik yapma ihtimali de çok çok düşüktür.

Korkarım durum Muğla'nın şimdiki durumu kadar iç karartıcı. Turistlere ne pazarlayacaksın, yanmış ormanların görüntülerini mi? 

Devrimsel bir değişiklik ile kastınız  turbojet motordan turbofan motor teknolojisine geçiş gibi bir değişiklik mi?

Þu anda da turbofan motor teknolojisinde büyük ülkeler değişken bypass oranlı turbofan motoru yapmaya çalışıyorlar...

Ben 6.nesil uçak özelliklerinden birinin de bu uçağın
değişken bypass oranlı motora sahip olacağını düşünüyorum...

Öyle değil. Bizim sorunumuz, türbin bıçaklarını şu anda turbofan motoru kaldıracak kadar iyi yapamıyor olmamız. Üstelik vaktimiz de yok. 25 cm Veya 40 cm çaplı türbinler için görece eski teknolojiyle bile olsa bıçak üretebiliyoruz. Bu motorlar da taş çatlasa 3000 beygirlik motorlar.

F110 muadili turbofanlarda ise 50.000 beygirden ve 80 cm civarında türbin çaplarından (motor değil türbin çapı, dikkat) bahsediliyor. Arada büyük bir fark var.

Bizim üretebileceğimiz niteliklerdeki türbin bıçaklarıyla, F110 itkisini almamız gerekiyor. Yani ard yakıcısız 7.5 ton, ard yakıcıyla 13 ton. Bunu da ancak yepyeni bir motor tasarımıyla yapabiliriz. Ki bunu başarabilme ihtimalimiz de çok düşük. Turbofan motoru teknolojisi, tıpkı dizel motor teknolojisi gibi eski ve oturmuş bir teknoloji.

Siz en yetkili kişi olsaydınız yerli turbofan motor üretebilmek için sırasıyla neler yapardınız?