KAAN 5. Nesil Savaş Uçağı Projesi

İBRAHİM SÜNNETCİ
SAHA Expo'da dün edindiğim bir bilgi daha :

Ivchenko Progress/Motor Sich standında edindiğim bilgiye göre Türkiye'ye MMU/TF-X kapsamında AI-322 Turbofan Motorunu baz alacak AI-9500 adı verilen yeni bir TF Motoru birlikte geliştirmeyi önermiş. Ancak SSB ilgili daireye sunulan bu çalışma henüz başlangıç seviyesinde daha olgunlaşmamış bir öneriymiş/çalışmaymış. AI-9500, AI-322 temelli ancak ondan daha büyük ve daha güçlü olacak şekilde tasarlanıp geliştirilecek ve itki gücü de MMU/TF-X'in ihtiyacını karşılyabilecekmiş. Ancak görüşlerine başvurduğum motor konusunda yetkin bir dostum AI-322'nin eski bir teknoloji içerdiğini ve Batı mimarilerinden farklı bir mimariye sahip olduğunu o nedenle yeni teknoloji girdisi olmadan MMU için itki sağlayabilecek seviyeye çıkarılsa bile uygun bir motor olmayacağına dikkat çekti. İtki gücü isteri açısından motor büyütülmek suretiyle bu ihtiyaca cevap sağlanabilirse de supercruise vb gibi 5'inci nesil motor isterleri için AI-322'nin doğru bir temel olmayacağına işaret etti.

https://mobile.twitter.com/BRAHMSNNETC1/status/1458838243647148033

Bizde daha uygun bir temel varsa onu değerlendirmek daha iyi tabi.

Yalnış hatırlamıyorsam Çin'lilerin hafif atak ve eğitim uçağı L-15'in motorlarıda(2x) bunlardan ve aşağı yukarı Hürjet'in spesifikasyonlarında...

Supercruise motorun özelliği değil ama, S = (Hava direnci x Ağırlık) / İtki sayısının bir sonucudur, benim bildiğim kadarıyla... Yani F110'a bile uygun bir gövde ile supercruise yaptırılabilir.

Ya ben eksik biliyorum, ya uzman eksik biliyor, ya da aktaran kişi eksik aktardı.

"Ukrayna motoru çok yakıyor" dese, tamam. "Çok ısıl iz bırakıyor" dese, tamam. "Sık bakıma giriyor" veya "Ağır" dese, o da tamam. Ama "O motorla supercruise olmaz" demesi bence tuhaf olmuş.

Peki bizimkiler F-110 motorları ile güzel bir aerodinamik dizayn uygularsa  MMU'yu supercruise yeteneğine kavuşturabilirler mi?

 Sn İbrahim Sünnetçi Bey'in de bahsettiği gibi Ukrayna motorlarından 5.nesil motor çıkmaz arkadaşlar ancak 4.nesil bir motor çıkar.Üzerine epey bir teknolojik birikim koymamız gerekir.Bu iş için biçilmiş kaftan ve en uygun firma RR dir.Neden anlaşılmıyor bir türlü aklım almıyor.5.nesil motor altyapısına sahip tek seçenek RR sonuçta

Supercruise motorun özelliği değil ama, S = (Hava direnci x Ağırlık) / İtki sayısının bir sonucudur, benim bildiğim kadarıyla... Yani F110'a bile uygun bir gövde ile supercruise yaptırılabilir.

Ya ben eksik biliyorum, ya uzman eksik biliyor, ya da aktaran kişi eksik aktardı.

"Ukrayna motoru çok yakıyor" dese, tamam. "Çok ısıl iz bırakıyor" dese, tamam. "Sık bakıma giriyor" veya "Ağır" dese, o da tamam. Ama "O motorla supercruise olmaz" demesi bence tuhaf olmuş.

+1

Sn İbrahim Sünnetçi Bey'in de bahsettiği gibi Ukrayna motorlarından 5.nesil motor çıkmaz arkadaşlar ancak 4.nesil bir motor çıkar.Üzerine epey bir teknolojik birikim koymamız gerekir.Bu iş için biçilmiş kaftan ve en uygun firma RR dir.Neden anlaşılmıyor bir türlü aklım almıyor.5.nesil motor altyapısına sahip tek seçenek RR sonuçta

Aslında 4üncü nesil bir motorda çıkmaz. Adamlarda tek kristal türbin kanadı üretim teknolojisi yok. "Directional Solidification" metoduyla türbin kanadı imal ediyorlar. Yüksek ısılarda ve büyük ebatlarda sorun yaşarlar. Motor ömürleri çok kısa olur. F110 ebadında ve kalitesinde ve gücünde motoru TEI'nin yapabilme şansı daha yüksek.

Sn İbrahim Sünnetçi Bey'in de bahsettiği gibi Ukrayna motorlarından 5.nesil motor çıkmaz arkadaşlar ancak 4.nesil bir motor çıkar.Üzerine epey bir teknolojik birikim koymamız gerekir.Bu iş için biçilmiş kaftan ve en uygun firma RR dir.Neden anlaşılmıyor bir türlü aklım almıyor.5.nesil motor altyapısına sahip tek seçenek RR sonuçta

Aslında 4üncü nesil bir motorda çıkmaz. Adamlarda tek kristal türbin kanadı üretim teknolojisi yok. "Directional Solidification" metoduyla türbin kanadı imal ediyorlar. Yüksek ısılarda ve büyük ebatlarda sorun yaşarlar. Motor ömürleri çok kısa olur. F110 ebadında ve kalitesinde ve gücünde motoru TEI'nin yapabilme şansı daha yüksek.

Zaten rus motorlarının genel sorunu ömürlerinin batı muadillerine göre kısa olması.Umarım bu teklif kabul görmez eğer üstüne teknolıjik birikim koyamayacaksak.Ayrıca low bypass, yüksek itki/ağırlık oranı termal gizlilik nasıl halledilecek bunlar birer soru işareti.Ayrıca motor için TEİ ile sözleşme imzalanmış da değil.TR Motor isimli ne idüğü belirsiz bir oluşum birşeyler yapıyor güya neler yapıyorlar göreceğiz

Sn İbrahim Sünnetçi Bey'in de bahsettiği gibi Ukrayna motorlarından 5.nesil motor çıkmaz arkadaşlar ancak 4.nesil bir motor çıkar.Üzerine epey bir teknolojik birikim koymamız gerekir.Bu iş için biçilmiş kaftan ve en uygun firma RR dir.Neden anlaşılmıyor bir türlü aklım almıyor.5.nesil motor altyapısına sahip tek seçenek RR sonuçta

Aslında 4üncü nesil bir motorda çıkmaz. Adamlarda tek kristal türbin kanadı üretim teknolojisi yok. "Directional Solidification" metoduyla türbin kanadı imal ediyorlar. Yüksek ısılarda ve büyük ebatlarda sorun yaşarlar. Motor ömürleri çok kısa olur. F110 ebadında ve kalitesinde ve gücünde motoru TEI'nin yapabilme şansı daha yüksek.

Zaten rus motorlarının genel sorunu ömürlerinin batı muadillerine göre kısa olması.Umarım bu teklif kabul görmez eğer üstüne teknolıjik birikim koyamayacaksak.Ayrıca low bypass, yüksek itki/ağırlık oranı termal gizlilik nasıl halledilecek bunlar birer soru işareti.Ayrıca motor için TEİ ile sözleşme imzalanmış da değil.TR Motor isimli ne idüğü belirsiz bir oluşum birşeyler yapıyor güya neler yapıyorlar göreceğiz

Ukrayna'nın bizden ileri olduğu nokta, komple bir türbofan motoru yapıp, uçan bir platformda çalıştırmasını becermiş olmasıdır.
Biz TEİ olarak türbofan motorun bir çok parçasını bir RR ve GE kadar iyi üretebiliyoruz. Katmanlı üretim tekniği ile motorun 13 parçadan oluşan bölümünü tek parça olarak imal edebiliyor, kompresör bıçaklarını yekpare blisk olarak "long Chord Blisk Fan" üretebiliyoruz. T700 motorunun ve ts1400 motorunun en sıcak bölmelerini, türbin bıçaklarını tek parça kristal teknolojisi ile üretebiliyoruz. Ama henüz komple bir türbofan motor yapabilmiş değiliz.
Ruslar da İzdeliye 30 motoru hariç diğer tüm motorlarında "directional solidification" metodu ile türbin bıçağı üretiyorlar. Ancak yüzey kaplama ve soğutma kanalı teknolojisinde geliştirdikleri yöntemlerle türbin giriş sıcaklıklarında 1700 derece C nin üzerine çıkabilmekteler. Ama tek kristal olmadığından motor ömürleri hala Batılı üreticilerinkinin çok gerisinde. Gene de tüm bir motoru hem de F110'dan daha güçlü olanını çalıştırıp SU35, SU57 gibi uçakları uçurmayı başarmış durumdalar. İzdeliye30 motorunda ise, ayn zamanda "variable by-pass" teknolojisi de kullanarak tek kristal türbin bıçaklı motor yapmaya çalışıyorlar. O bakımdan hala motor hazır değil. 2025'den önce de hazır olacağa benzemiyor.
Motorlarda termal gizlilik için ABD'nin ne paralar harcadığı ayrı bir konu. F22'nin Nozzle yapısı ve kullandığı malzeme teknolojisi kendi başına bir mühendislik harikası. Rusların bunu yakalaması biraz zor.
TR Motor, benim anladığım kadarıyla havanda su döven ve milletin gazını alan bir yapı. Bence boşa kürek çekiyorlar.
En son haberde TFX için Ukrayna'lı  Ivchenko Progress ile çalışılacağından bahsediliyordu. Bu firma esas olarak bir çizim ve tasarım bürosu (TRMotor gibi) . Sovyetlerin dağılmasından sonra tek bir motor imalatı yaptırmamış Motor Sich firmasına. Bize ne faydası olacak acaba?