KAAN 5. Nesil Savaş Uçağı Projesi

Burada önemli olan şu: Bizim 5. nesil isterleri karşılayan bir motor üretmemiz. Bunu öğrenmemiz. Yoksa motor bir şekilde bulunur ya da ortak üretilir.

Günün sonunda Türkiye kendi ihtiyaçlarını karşılayan ve bundan sonraki tüm motorları tek başına hızlıca üretebilecek altyapı ve mühendisliğe sahip olmasıdır.

TRmotor Genel Müdürü ve Tusaş Genel Müdürü 5 gün önce BARÜ 6. Ar-Ge Proje Pazarı etkinliğinde ardı ardına konuşmuş...


Anladıklarım ;

TRmotor Genel Müdürü : 2022 yılı ortasında KAAN motoru için çalışmaya başladık...650 tasarımcı (300 deniliyordu sayı da artmış)  olduk ... Bu 650 tasarımcının birazı Ukrayna'da (Ukrayna ile hem APU hem motor için çalışıldığı kesinleşti) birazı TEİ (Eskişehir'de) birazı da Ankara Trmotor merkezinde...
İnşallah 2029'da (2028 yerine 2029 denildi ilk kez) yerli motoru KAAN'a takacağız....

Tusaş Genel Müdürü: KAAN projesinde 1500 Türkiye'nin en zeki mühendisleri çalışıyor..Fırlatma koltuğunu da TUSAÞ yapacak .%100 milli olacak hepsini yerli yapacağız...2028 için söz verdi Trmotor  motorunu teslim edecek...

Burada önemli olan şu: Bizim 5. nesil isterleri karşılayan bir motor üretmemiz. Bunu öğrenmemiz. Yoksa motor bir şekilde bulunur ya da ortak üretilir.

Günün sonunda Türkiye kendi ihtiyaçlarını karşılayan ve bundan sonraki tüm motorları tek başına hızlıca üretebilecek altyapı ve mühendisliğe sahip olmasıdır.

İşin önemli tarafı bu zaten. Ama 7 sene önce 2016'da (Theresa May başbakan olduğunda) İngilizler bize bu belgeyle ve öneriyle geldiler. O gün bu motor işine girseydik ve işin içine TRMotor/BMC/Katar pisliğini karıştırmasaydık, bugün KAAN Özgün ve her istediğimize satabildiğimiz bir motorla uçuyor olacaktı. Bu arada elde edindiğimiz eko sistem ve teknoloji birikimi ile TF35K gibi bir motorun inşasına çok daha önce başlama şansımız olacaktı. Senelerce ortada ve sürüncemede kaldı bu motor işi. Yumurta deliğe gelince eteğimizi ateş aldı şimdi.

Motor öyle dediğiniz gibi bir yerlerde bulunup ortak üretilemiyor Sn Archangel99. Maalesef motor teknolojisini kimse kimseye vermiyor. Parasıyla hazır motor bile alamıyoruz şu anda. Adamların yaptıkları ve ellerini öpene ve üstüne yüzlerce milyon dolar paraya sattıkları  yüksek teknoloji ürünü uçağı yapacağız biz. Bunu istemiyorlar. Projemizi tökezletmek için her türlü engeli kullanıyorlar. F16 istiyoruz alamıyoruz. Parasını verdiğimiz uçaklarımız alıkoyuyorlar. Motor yapalım diyoruz ufak aksesuarlara bile ambargo uyguluyorlar.

100 + 100 adet motor için başvurumuz var. Savaş uçağı bile değil kullanılacağı yer. Kongreden geçecek mi bakalım?

RR ile ortaklık her türlü en iyi seçenek idi. Ama işin arkasında başka işler olunca kendi ayağımıza kurşun sıktık.

Burada önemli olan şu: Bizim 5. nesil isterleri karşılayan bir motor üretmemiz. Bunu öğrenmemiz. Yoksa motor bir şekilde bulunur ya da ortak üretilir.

Günün sonunda Türkiye kendi ihtiyaçlarını karşılayan ve bundan sonraki tüm motorları tek başına hızlıca üretebilecek altyapı ve mühendisliğe sahip olmasıdır.

İşin önemli tarafı bu zaten. Ama 7 sene önce 2016'da (Theresa May başbakan olduğunda) İngilizler bize bu belgeyle ve öneriyle geldiler. O gün bu motor işine girseydik ve işin içine TRMotor/BMC/Katar pisliğini karıştırmasaydık, bugün KAAN Özgün ve her istediğimize satabildiğimiz bir motorla uçuyor olacaktı. Bu arada elde edindiğimiz eko sistem ve teknoloji birikimi ile TF35K gibi bir motorun inşasına çok daha önce başlama şansımız olacaktı. Senelerce ortada ve sürüncemede kaldı bu motor işi. Yumurta deliğe gelince eteğimizi ateş aldı şimdi.

Motor öyle dediğiniz gibi bir yerlerde bulunup ortak üretilemiyor Sn Archangel99. Maalesef motor teknolojisini kimse kimseye vermiyor. Parasıyla hazır motor bile alamıyoruz şu anda. Adamların yaptıkları ve ellerini öpene ve üstüne yüzlerce milyon dolar paraya sattıkları  yüksek teknoloji ürünü uçağı yapacağız biz. Bunu istemiyorlar. Projemizi tökezletmek için her türlü engeli kullanıyorlar. F16 istiyoruz alamıyoruz. Parasını verdiğimiz uçaklarımız alıkoyuyorlar. Motor yapalım diyoruz ufak aksesuarlara bile ambargo uyguluyorlar.

100 + 100 adet motor için başvurumuz var. Savaş uçağı bile değil kullanılacağı yer. Kongreden geçecek mi bakalım?

RR ile ortaklık her türlü en iyi seçenek idi. Ama işin arkasında başka işler olunca kendi ayağımıza kurşun sıktık.

Benim kastettiğim çok kolay bulunur değil zaten. Motoru gerekirse IP haklarını almadan İngilizlerle üretirsin, al parayı ver motoru diyebilirsin. Fransızlarla konuşur parasını verir motoru ürettirebilirsin. Paraya bakıyorlar. Olmadı bazı şeyleri feda eder GE'den F-110 alırsın.

Türkiye'nin ihtiyacı olan bu motoru üretmek, kullanmak değil. Bu motoru yapmayı öğrenmek ve üzerinde istediği değişikliği yapmayı, istediği ülkeye satma özgürlüğüne sahip olmasıdır.

2016'da kabul edilseydi değişen bir şey olmayacaktı. RR IP haklarını vermediler. Bizim isteğimiz buydu. IP hakları sende olmadan Rolls-Royce ile motor yapmakla GE F-110 kullanmak arasında ne fark var ki?

T129 ATAK'ı neden Pakistan'a satamıyoruz? Çünkü motorun IP hakları bizde değil. Lisansı veren istemediğime satamazsın diyor.

Altay'ı MTU motoruyla üretseydik Almanya bunu Azerbaycan'a satamazsın dediği zaman konu kapanmıştı.

İngilizlerin günü gelip bu uçakları Pakistan'a satamazsın, benim ürettiğim motorlarımı taşıyan KAAN'ları Kıbrıs'ta konuşlandıramazsın dediği zaman ne yapacağız?

Mesela KAAN'ın motorlarının tüm IP haklarının bizde olması. Üzerinde istediğimiz değişikliği yapabileceğiz, istediğimiz ülkeye satabileceğimiz motorlara sahip olmak. Yoksa İngilizler dünyanın en kapitalist insanlarıdır. Parasını verip motor ürettirirsin ki bunu kabul ediyorlar zaten. Sorun motor üzerinde tam hakimiyetimizin olmaması.

Bu değişirse, RR gidip TRMotor ya da TEI'ye motor için ücreti karşılığı teknik danışmanlık yaparsa, motorun IP haklarının bizde olduğu, RR'nin sadece paraya bakacağı bir durum olursa neden kabul edilmesin?

IP hakları bizde değilse, ihracatta özgür olmayacaksak bu işin mantığı nerede olur?

Burada önemli olan şu: Bizim 5. nesil isterleri karşılayan bir motor üretmemiz. Bunu öğrenmemiz. Yoksa motor bir şekilde bulunur ya da ortak üretilir.

Günün sonunda Türkiye kendi ihtiyaçlarını karşılayan ve bundan sonraki tüm motorları tek başına hızlıca üretebilecek altyapı ve mühendisliğe sahip olmasıdır.

İşin önemli tarafı bu zaten. Ama 7 sene önce 2016'da (Theresa May başbakan olduğunda) İngilizler bize bu belgeyle ve öneriyle geldiler. O gün bu motor işine girseydik ve işin içine TRMotor/BMC/Katar pisliğini karıştırmasaydık, bugün KAAN Özgün ve her istediğimize satabildiğimiz bir motorla uçuyor olacaktı. Bu arada elde edindiğimiz eko sistem ve teknoloji birikimi ile TF35K gibi bir motorun inşasına çok daha önce başlama şansımız olacaktı. Senelerce ortada ve sürüncemede kaldı bu motor işi. Yumurta deliğe gelince eteğimizi ateş aldı şimdi.

Motor öyle dediğiniz gibi bir yerlerde bulunup ortak üretilemiyor Sn Archangel99. Maalesef motor teknolojisini kimse kimseye vermiyor. Parasıyla hazır motor bile alamıyoruz şu anda. Adamların yaptıkları ve ellerini öpene ve üstüne yüzlerce milyon dolar paraya sattıkları  yüksek teknoloji ürünü uçağı yapacağız biz. Bunu istemiyorlar. Projemizi tökezletmek için her türlü engeli kullanıyorlar. F16 istiyoruz alamıyoruz. Parasını verdiğimiz uçaklarımız alıkoyuyorlar. Motor yapalım diyoruz ufak aksesuarlara bile ambargo uyguluyorlar.

100 + 100 adet motor için başvurumuz var. Savaş uçağı bile değil kullanılacağı yer. Kongreden geçecek mi bakalım?

RR ile ortaklık her türlü en iyi seçenek idi. Ama işin arkasında başka işler olunca kendi ayağımıza kurşun sıktık.

Benim kastettiğim çok kolay bulunur değil zaten. Motoru gerekirse IP haklarını almadan İngilizlerle üretirsin, al parayı ver motoru diyebilirsin. Fransızlarla konuşur parasını verir motoru ürettirebilirsin. Paraya bakıyorlar. Olmadı bazı şeyleri feda eder GE'den F-110 alırsın.

Türkiye'nin ihtiyacı olan bu motoru üretmek, kullanmak değil. Bu motoru yapmayı öğrenmek ve üzerinde istediği değişikliği yapmayı, istediği ülkeye satma özgürlüğüne sahip olmasıdır.

2016'da kabul edilseydi değişen bir şey olmayacaktı. RR IP haklarını vermediler. Bizim isteğimiz buydu. IP hakları sende olmadan Rolls-Royce ile motor yapmakla GE F-110 kullanmak arasında ne fark var ki?

T129 ATAK'ı neden Pakistan'a satamıyoruz? Çünkü motorun IP hakları bizde değil. Lisansı veren istemediğime satamazsın diyor.

Altay'ı MTU motoruyla üretseydik Almanya bunu Azerbaycan'a satamazsın dediği zaman konu kapanmıştı.

İngilizlerin günü gelip bu uçakları Pakistan'a satamazsın, benim ürettiğim motorlarımı taşıyan KAAN'ları Kıbrıs'ta konuşlandıramazsın dediği zaman ne yapacağız?

Mesela KAAN'ın motorlarının tüm IP haklarının bizde olması. Üzerinde istediğimiz değişikliği yapabileceğiz, istediğimiz ülkeye satabileceğimiz motorlara sahip olmak. Yoksa İngilizler dünyanın en kapitalist insanlarıdır. Parasını verip motor ürettirirsin ki bunu kabul ediyorlar zaten. Sorun motor üzerinde tam hakimiyetimizin olmaması.

Bu değişirse, RR gidip TRMotor ya da TEI'ye motor için ücreti karşılığı teknik danışmanlık yaparsa, motorun IP haklarının bizde olduğu, RR'nin sadece paraya bakacağı bir durum olursa neden kabul edilmesin?

IP hakları bizde değilse, ihracatta özgür olmayacaksak bu işin mantığı nerede olur?

RR'nin o günkü teklifine göre üretilecek olan TFX motorunun üçüncü ülkelere satışında hiçbir engel yoktu. Adamlar sadece motorun fikri mülkiyetini bize vermiyordu. Yani motoru geliştirme hakkımız onlardan izin alarak ve onların onayıyla veya denetimiyle olacaktı.
Bugünkü belgede de bu öyle. O günde öyleydi.
Kendi motorumuzu yapmadıkça o serbestiyi elde edemeyiz. TF35K , o bakımdan çok önemli. Kimse bize TF35K için yardım etmez. Onu biz kendimiz üreteceğiz. Aynen TS1400 ve TF6000 deki gibi.
Atak129'u Pakistan'a satamamamızın asıl nedeni, ilk LHTEC-800 motoru için lisans anlaşması yapıldığında, 3üncü partilere satış serbestisinin alınmamış olmasıdır. RR bu serbestiyi TFX için vermişti.
O gün o motoru lisans anlaşmasıyla RR ile yapar, kendi motorumuz için de çalışma başlatırdık. Akıllıca olanı oydu.

Arkadaşlar rr özelinde tartışma devam ederken bir sorum var?

Biz TF35K geliştiriyoruz tasarım tamam parça kesimine başladık .En azından açıklamalar bu yönde

Peki bu saatten sonra Kaan üzerindeki motorda Rr bize ne verebilir?

Konuyuda şöyle açayım;

Biz ilk 20-40 adet üretim için f110 ge 129 istiyoruz prototipler için sorun yok iken seri üretimde durum belirsiz.

Peki TF35 k'lı ilk uçak denemesi 2028-2029 olacağı söyleniyor

İşte tam bu noktada;

Rr için işimize yarayacak yani halihazırda 100 kn ve üzeri bir motoru yok.

Birlikte geliştirsek en önemli soru ne zaman tamamlanır?

Aynı şekil bizim TF35K girişimimizi baltalar mı?

Gücü ne olur?

Rr motoru kaan'ın İlk parti uçaklar için konuşuluyorsa yani 2028 -2029 için yani 20-40 uçaklık bir motoru yetiştirmek için ise rr ile masaya oturmak için geç kalmadık mı?

Diyelim Kaan için rr motoru seçildi geliştirmeye başlandı ve hatta bizim TF35 k motorundan bile vazgeçildi.biz bu motora ait uçağı Arjantin vesaire ülkelere satabilcek miyiz?

Yani kendimiz motor geliştirirken başka bir ülke ile tekrar motor geliştirme işine girmek ne kadar mantıklı?kaynakları ikiye ayırmak zorunda kalmayacağız mı?

Bunlar Kaan ve rr özelindeki sorularım ve düşüncelerim

Cevaplarınız için şimdiden teşekkürler.

Yani kısaca rr un Kaan için halihazırda motoru olmadığı için seçim yapmadığımızı,planımızın ilkbaş hazır motor daha sonra yerel kendi motorumuzla uçurmak üzere planın olduğunu düşünmekteyim

Aynı şekil rr ile Kaan için motor geliştirmeye kalksaydık bile geç kaldığımızı düşünmekteyim.

Son olarak tf6000 ve tf1000 prototiplerinden sonra ne ge'ye ne rr'ye ihtiyacımız olmadığını düşünmekteyim gelinen noktada,bu işin altından kalkacağımıza inancım tam

Saygılarımla

Uzun lafin kisasi yapabilmen için gerekli bilgi birikimi ve destegi saglarim ama bunları baskalarina veremezsin demek mi?

Biz olsak, biz de aynı şartları koşardık bir başkasına, öyle değil mi? Bence gayet doğal bir koşul.

Doğru anlamismiyim diye sordum, yoksa gayet doğal..

Bana kalsa ben kimseye hiç bir şey vermem, ABD gibi yaparım...biz peynir ekmek gibi herkese ortak üretim, teknoloji transferi vs dagitiyoruz..,ister milgem olsun, ister zırhlı araç olsun, ister SIHA olsun...üstüne üstluk nasıl anlaşma yapiyorsak sonra o ureticiler gibip bize ihalelerde rakip oluyor...örnek  zırhlı araçlardan BAE in falan bizden tasarimini alip kendi üretip sattigi araçlar var

Arkadaşlar rr özelinde tartışma devam ederken bir sorum var?

Biz TF35K geliştiriyoruz tasarım tamam parça kesimine başladık .En azından açıklamalar bu yönde

Peki bu saatten sonra Kaan üzerindeki motorda Rr bize ne verebilir?

Konuyuda şöyle açayım;

Biz ilk 20-40 adet üretim için f110 ge 129 istiyoruz prototipler için sorun yok iken seri üretimde durum belirsiz.

Peki TF35 k'lı ilk uçak denemesi 2028-2029 olacağı söyleniyor

İşte tam bu noktada;

Rr için işimize yarayacak yani halihazırda 100 kn ve üzeri bir motoru yok.

Birlikte geliştirsek en önemli soru ne zaman tamamlanır?

Aynı şekil bizim TF35K girişimimizi baltalar mı?

Gücü ne olur?

Rr motoru kaan'ın İlk parti uçaklar için konuşuluyorsa yani 2028 -2029 için yani 20-40 uçaklık bir motoru yetiştirmek için ise rr ile masaya oturmak için geç kalmadık mı?

Diyelim Kaan için rr motoru seçildi geliştirmeye başlandı ve hatta bizim TF35 k motorundan bile vazgeçildi.biz bu motora ait uçağı Arjantin vesaire ülkelere satabilcek miyiz?

Yani kendimiz motor geliştirirken başka bir ülke ile tekrar motor geliştirme işine girmek ne kadar mantıklı?kaynakları ikiye ayırmak zorunda kalmayacağız mı?

Bunlar Kaan ve rr özelindeki sorularım ve düşüncelerim

Cevaplarınız için şimdiden teşekkürler.

Yani kısaca rr un Kaan için halihazırda motoru olmadığı için seçim yapmadığımızı,planımızın ilkbaş hazır motor daha sonra yerel kendi motorumuzla uçurmak üzere planın olduğunu düşünmekteyim

Aynı şekil rr ile Kaan için motor geliştirmeye kalksaydık bile geç kaldığımızı düşünmekteyim.

Son olarak tf6000 ve tf1000 prototiplerinden sonra ne ge'ye ne rr'ye ihtiyacımız olmadığını düşünmekteyim gelinen noktada,bu işin altından kalkacağımıza inancım tam

Saygılarımla

Yapılan anlaşmalara bağlı belki de...

Motor istemiyoruz ama örneğin tasarım desteği, malzeme biliminde desteği vs ile ilgili anlaşma yapıp kendi motorumuzu daha hızlı şekilde üretmeyi de düşünüyor olabiliriz...

Yani RR bize motor yapar, biz uretiriz, satmaya gelince izinleri gerekir...Bu bir model

RR bize motor yapar, biz sonra istediğimiz herseyi yapar, istediğimize satarız bu başka model (en düşük ihtimal)

Motoru biz yaparız ama RR bize mühendislik desteği vererek başarı sansinizi attırır ve süreyi kısaltır, motor her yönü ile bizim olur başka model...

Beceri kapı gibi anlaşma yapabilmede..hangi mahkemede karara baglanacagindan tazminatına kadar...mühendislik becerisinden daha önemli...ticaret hukuku bilgin olacak, İngilizcenin bile hukuk açısından uzmanı olacaksın kelime oyunlarına düşmemek için...

Arkadaşlar rr özelinde tartışma devam ederken bir sorum var?

Biz TF35K geliştiriyoruz tasarım tamam parça kesimine başladık .En azından açıklamalar bu yönde

Peki bu saatten sonra Kaan üzerindeki motorda Rr bize ne verebilir?

Konuyuda şöyle açayım;

Biz ilk 20-40 adet üretim için f110 ge 129 istiyoruz prototipler için sorun yok iken seri üretimde durum belirsiz.

Peki TF35 k'lı ilk uçak denemesi 2028-2029 olacağı söyleniyor

İşte tam bu noktada;

Rr için işimize yarayacak yani halihazırda 100 kn ve üzeri bir motoru yok.

Birlikte geliştirsek en önemli soru ne zaman tamamlanır?

Aynı şekil bizim TF35K girişimimizi baltalar mı?

Gücü ne olur?

Rr motoru kaan'ın İlk parti uçaklar için konuşuluyorsa yani 2028 -2029 için yani 20-40 uçaklık bir motoru yetiştirmek için ise rr ile masaya oturmak için geç kalmadık mı?

Diyelim Kaan için rr motoru seçildi geliştirmeye başlandı ve hatta bizim TF35 k motorundan bile vazgeçildi.biz bu motora ait uçağı Arjantin vesaire ülkelere satabilcek miyiz?

Yani kendimiz motor geliştirirken başka bir ülke ile tekrar motor geliştirme işine girmek ne kadar mantıklı?kaynakları ikiye ayırmak zorunda kalmayacağız mı?

Bunlar Kaan ve rr özelindeki sorularım ve düşüncelerim

Cevaplarınız için şimdiden teşekkürler.

Yani kısaca rr un Kaan için halihazırda motoru olmadığı için seçim yapmadığımızı,planımızın ilkbaş hazır motor daha sonra yerel kendi motorumuzla uçurmak üzere planın olduğunu düşünmekteyim

Aynı şekil rr ile Kaan için motor geliştirmeye kalksaydık bile geç kaldığımızı düşünmekteyim.

Son olarak tf6000 ve tf1000 prototiplerinden sonra ne ge'ye ne rr'ye ihtiyacımız olmadığını düşünmekteyim gelinen noktada,bu işin altından kalkacağımıza inancım tam

Saygılarımla

TF35K motorunu diyelimki 2027'de ateşledik. Ne zaman uçar acaba?
TS1400'e bakalım. 2018'de ilk ateşlemesi yapılmış. 2019'da ilk prototip yapılmış. Daha motor yeni uçtu. Yani 4 yıl sonra. Seri üretime girmesi için en az 2 senesi var.
Demekki aynı mantıkla, 2033'den önce bu motor bu uçağa seri üretim olarak takılamaz.

RR'nin F110 gibi bir motoru yok. Ama 23800lbf kuru itkili Pegasus motoru var. Bu motorun uçaklara uygulanmayan (Harrier üretimi durduğundan) son versiyonu 26000lbf kuru itki üretiyordu. Bu motora art yakıcı koyun. Alın size TF35000. Pegasus motoru 2008 den sonra yapılmıyor. Ancak aynı motor teknolojisi kullanılarak F35B'nin dikey iniş kalkış motoru üretilmiş.
RR'un GE ile beraber geliştirdiği F136 motoru 28000lbf kuru itkili motordu. Art yakıcılı 43000lbf itki üretiyordu.

Kaan Stealth olarak 2035'den önce uçamayabilir. Oysa RR ile ortak bir stealth motor üretip 2029'da stealth uçak uçurabiliriz. Bu arada TF35K da olgunlaşır.

Önce bir TF-6000'i yapsınlar ak mı kara mı işte herşey o zaman açığa çıkar , gerekirse gider İngilizlerin kapısında yatılır (Tabi TF-6000 olmazsa)