KAAN 5. Nesil Savaş Uçağı Projesi

Havacılıkta gecikme çok normal.

KAAN'ı geçtim pek çok projede, yıllardır onlarca uçak üretmiş şirketler bile ertelemeler yapıyorlar. Boeing gibi bir şirket 30 Milyar $ harcadığı sivil projede bile bir kaç yıl ertelemeye gitti. Airbus A380'de de, A350'de de hep gecikme yaşadı.

F-35 projesi kaç yıl ötelendi.

Bu uçak hazır değilse uçmaması çok normal. En ufak bir sorun uçağın kaybına ve milyonlarca dolarlık uçağın ve motorların kullanılamaz hale gelmesine neden olur. Pilotu katmadım en kötü fırlatma koltuğu ile kurtulacaktır zaten.

Öte yandan bizim ülkede bir de her şeye çamur atma gibi bir adet var. En ufak bir sorunda belli kesimlerden her türlü laf gelme ihtimali var. Yaşanacak bir kaza/kırım ortalığı karıştırıp projede görev yapan insanların motivasyonlarını dahi kırabilir.

Hatırlatmakta fayda var: Bu uçağın ilk uçuş tarihi normalde 2025'ti. Sonra 2024'e çekildi sonrasında 2023 sonuna çekildi.

Bana göre uçak uçmaya hazır değildi. Yetiştirmek için çok zorlandı ama tamamen uçuşa elverişli hale getirilemediği için  ertelendi doğal olarak. Bu şartlarda ertelenmesi de normaldi. Yukarıda saydığım sebepler nedeniyle bir uçağı kaybetmeye gerek yoktu kendimizi şartlandırarak.

Bazı haber kuruluşları uçağın ilk uçuşunun 2024 Ocak'ın ortasına doğru yapılacağını söylüyor. Bekleyeceğiz artık 2 hafta çok önemli değil. Burada önemli olan uçağın ilk uçuşa uygun hale gelmesi ve ilk uçuşun sorunsuz gerçekleşmesi. Erkenden havada göreceğiz diye bir sorun yaşayacağımıza gerekirse 5-6 ay bile ertelenebilir ilk uçuş.

Havacılık çok pahalı ve riskli bir sektör. Her şeyden emin olmak, uçuşun yapılabileceğinden %100 emin olmak gerekiyor. Duygusal davranmaya gerek yok. Bırakın mühendisler işlerini yapsın. Bu uçağın ülke için önemi çok büyük. Bazıları hayal kırıklığına uğrayacak diye %100 uçuşa uygun olmadan uçurulması macera olur. Ekip henüz uçuşa uygun değil diyorsa bir bildikleri vardır.

Tolga Özbek bir video yayinlamiş.

https://www.youtube.com/live/b7u2Yn6cSsA?si=q1IBl9SO30M4VCrT

Beni kızdıran şey erteleme değil. O büyük ihtimalle olacaktı, bundan sonra da olacak.

Kızdığım nokta, TUSAÞ'taki yetkili birisinin sorumluluk alıp, "Þu şu nedenle ilk uçuş ertelendi." diye basit bir twit dahi atmamış olmasıdır. Bunu özellikle Sayın Temel Kotil'den beklerdim. Klavye ellerine mi yapışacaktı, nedir yani?

Böyle kurumsal iletişim olmaz.

Acaba uçak uçmayinca bir yerlerde yikilip kaldi mi? Kendine gelsin yarin aciklar.

Beni kızdıran şey erteleme değil. O büyük ihtimalle olacaktı, bundan sonra da olacak.

Kızdığım nokta, TUSAÞ'taki yetkili birisinin sorumluluk alıp, "Þu şu nedenle ilk uçuş ertelendi." diye basit bir twit dahi atmamış olmasıdır. Bunu özellikle Sayın Temel Kotil'den beklerdim. Klavye ellerine mi yapışacaktı, nedir yani?

Böyle kurumsal iletişim olmaz.

Sayın Merzifonlu Allah sizi inandırsın siz bu mesajınızı açmadan 1 dakika önce aşağıdaki mesajı yazıyordum:

Hocam galiba bir anlaşmazlık yaşıyoruz... İnternette-sosyal medyada da aynı anlaşmazlık var...  Kimse havacılıkta gecikme olmasına birşey demiyor , bakın TS-1400 kaç yıl oldu , TF-6000 ateşlemesi ne zamandır yapılmıyor kimsenin tek laf ettiği var mı? Yok...


Ama sen günlerce-aylarca her videoda , röportajda ,açıklamada TF-6000 13 Ocak'ta ateşlenecek dersen bununla da yetinmeyip Savunma Bakanı vs herkese bunu söyletirsen ve bu gerçekleşmezse  bunun üstüne  o kişi erteleme ile ilgili tek mesaj yazmasan tabiki tepki çekersin..


Bırakın da o kadar tepkimiz , hayal kırıklığımız olsun değil mi Archange99 ...

Beni kızdıran şey erteleme değil. O büyük ihtimalle olacaktı, bundan sonra da olacak.

Kızdığım nokta, TUSAÞ'taki yetkili birisinin sorumluluk alıp, "Þu şu nedenle ilk uçuş ertelendi." diye basit bir twit dahi atmamış olmasıdır. Bunu özellikle Sayın Temel Kotil'den beklerdim. Klavye ellerine mi yapışacaktı, nedir yani?

Böyle kurumsal iletişim olmaz.

Ben bunu genelleyeyim: TC'de genel olarak hesap verilebilirlik sorumluluğu yok. Örneğin, "MKE'de nasıl bir sorun var?" sorusuna Bakan Yaşar'ın verdiği cevap sadece sorun olduğunu doğruluyor, aslında bir cevap değil.

Konuyla alakası yok ama; Birbiriyle zıt/çelişkili durumlar da olsa kendi cenahından kaynaklanıyor diye herseyi sorgulamadan olumlayan, savunan, ilkeye göre değil duruma göre yorumlayan
ve bahanesini bulan  kişilere nedensiz ayar oluyorum.

Günü gelince uçacaktır elbet. Neye göre gecikme kime göre gecikme.. zaten ilk uçuş normalde p2 ile 2025'te planlı değil miydi? Ben o tarihe göre kıyaslarım sahsen. O tarihten önce olacak bir ilk ucuş , bana göre süper başarıdır.

En sevdiğim kısım geldi ! "ben demiştim "kısmı ;

MMUda sorun sadece motor değil. Çok başka sorunlar da kapıyı çalıyor kulaklarımızı kapadık duymak istemiyoruz. Herşey tak bir motor uçsun gitsin olsaydı keşke.

Günümüz uçan sistemleri artık bir veya iki motor bir levye bir de pilot, hadi gazla da git değil, artık uçaklar aklımıza gelmeyecek sistemlerin, sensörlerin , komuta kontrol motor gruplarının bileşiminden oluşuyor ve bunların bir potada birleştirilmesi ahenk içinde çalışmaları çok ciddi yazılım mühendisliği gerektiriyor ki buna ek olarak uçak mühendisliğini de ilave etmemiz lazım. Daha bugüne kadar doğru düzgün uçak yapmamışken bir anda 5.ci nesil bir uçağı yapıyoruz deyip 2 günde bunu uçuşa hazır hale getirmek zordu, çok ciddi geriden gelen tecrübe gerektiriyordu, hatırlarsınız nispeten kat kat hazır olan T129 da bile ne kadar sorun yaşadık kaç sene geçti, sırf eksik olan ekipmanın ağırlıkları uçuş geometrisini etkilediği için heli.ye ağırlık ilave ettik ki stabilitesi artsın. Demem o ki bu uçağın bu tarihte uçması zaten mucizeydi uçsa bile eskilerin lafı ile lalettayin bir uçuş olacaktı, olmadı, Temel Kotil zaten sürekli gülücük dağıtan bir kişilik dediğinin çıkmamasına pek takılacağını zannetmem umut dağıtmaya devam eder.
Yapılması gereken daha çok projeye asılmak paraysa para , çalışansa çalışan ,artık ne gerekiyorsa, çünkü tüm paramızı siyaha bastık topun siyahta durmaması diye bir olasılığı kabul edemeyiz.

Biz çok duygusal bir milletiz. Çok çabuk gaza geliyor yine çok çabuk hayal kırıklığına uğruyoruz.

En ufak bir olumlu durumda göklere çıkarken en ufak bir olumsuzlukta hemen yerin dibine batırıyoruz.

Biraz sakin. Kolay mı 5. nesil uçak yapmak? Ertelenmeler, ötelemeler her daim olacak.

Elbette pozitif kalmaya devam edilecek. Ne istiyorsunuz çıkıp her durumda negatif mi olsunlar?

Maalesef burada da çok oluyor. Küçük bir olumsuz durumda hemen moral motivasyon bozuluyor.

En sevdiğim kısım geldi ! "ben demiştim "kısmı ;

MMUda sorun sadece motor değil. Çok başka sorunlar da kapıyı çalıyor kulaklarımızı kapadık duymak istemiyoruz. Herşey tak bir motor uçsun gitsin olsaydı keşke.

Günümüz uçan sistemleri artık bir veya iki motor bir levye bir de pilot, hadi gazla da git değil, artık uçaklar aklımıza gelmeyecek sistemlerin, sensörlerin , komuta kontrol motor gruplarının bileşiminden oluşuyor ve bunların bir potada birleştirilmesi ahenk içinde çalışmaları çok ciddi yazılım mühendisliği gerektiriyor ki buna ek olarak uçak mühendisliğini de ilave etmemiz lazım. Daha bugüne kadar doğru düzgün uçak yapmamışken bir anda 5.ci nesil bir uçağı yapıyoruz deyip 2 günde bunu uçuşa hazır hale getirmek zordu, çok ciddi geriden gelen tecrübe gerektiriyordu, hatırlarsınız nispeten kat kat hazır olan T129 da bile ne kadar sorun yaşadık kaç sene geçti, sırf eksik olan ekipmanın ağırlıkları uçuş geometrisini etkilediği için heli.ye ağırlık ilave ettik ki stabilitesi artsın. Demem o ki bu uçağın bu tarihte uçması zaten mucizeydi uçsa bile eskilerin lafı ile lalettayin bir uçuş olacaktı, olmadı, Temel Kotil zaten sürekli gülücük dağıtan bir kişilik dediğinin çıkmamasına pek takılacağını zannetmem umut dağıtmaya devam eder.
Yapılması gereken daha çok projeye asılmak paraysa para , çalışansa çalışan ,artık ne gerekiyorsa, çünkü tüm paramızı siyaha bastık topun siyahta durmaması diye bir olasılığı kabul edemeyiz.

2032 yılına kadar yerli üretim motor seri üretime girer ise en azından Rafale ve Eurofighter ile baş edebilecek bir uçağımız olur
ümidindeyim. O yüzden motor konusu bu projenin kızıl elması. Söylenen tarihlerde 5. nesil bir uçağımız olacağına da hiç bir zaman inanmadım. İnanan çok insan da görmedim. İnşallah yanılırız