Sohbet...

Belediyelerin de arama kurtarma konusunda yapılanması lazım. Tüm belediye işçilerini AFAD, Kızılay, Umke, Akut gibi birimler eğitmeli ve Allah göstermesin bundan sonra yaşanacak depremlerde belediyelerde hızlıca aksiyon almalı. Özellikle çevre illerden gelecek belediye işçileri ekiplere ciddi destekler sağlayabilir.

Öten yandan belediyelerde de ekipman konusunda değişikliğe gidilmeli. Deprem ülkesi olduğumuzu ve 10 yılda bir büyük bir deprem yaşadığımızı unutmamamız lazım. Bundan önce olmadı ama bu deprem artık bir başlangıç olmalı.

Yukarıda gözümden kaçmış, bazı arkadaşlar bina güçlendirmekten de bahsetmişler. Kısaca bu konuya da değinmek istiyorum. (daha önce bir başka sosyal medya ortamında bu konuda yazdığım yazıyı aynen aşağıya kopyalıyorum)

Bina güçlendirme ve bina sağlamlık testi: Bina sağlamlık testi nedir, nasıl yapılır, deprem yönetmeliğine uygun bina nedir / ne değildir vs. Sorularınızı teknik detaylara girmeden mümkün olduğunca basit bir şekilde yanıtlamaya çalışacağım.

Konuya girmeden önce bina sağlamlık testi için çevre ve şehircilik bakanlığının [https://altyapi.csb.gov.tr/ çevre ve şehircilik bakanlığı] linkinde gerekli bilgi ve yönlendirme bulunabilir.

Öncelikle bina sağlamlık testi dediğiniz şey aslında bir mühendislik çalışmasıdır. Saha ve büro çalışmasından oluşur. Sahadan bilgi toplanıp, büroda statik hesap yapılır. Uzmanlık ister, her mühendis veya mühendislik bürosunca yapılamaz (eğer binanız için yaptırmaya karar verirseniz, anlaştığınız büronun daha önce yaptığı inceleme/güçlendirme işlerini, referanslarını size göstermesini isteyin, sorgulayıcı olun. Çünkü şu anda istanbul'da bir hassasiyet oluştuğundan, bu işi daha önce hiç yapmamış bir çok büro veya mühendis bu işe soyunacaktır, dikkatli olunması gerekir. Yaptığımız birçok gözlemde, güçlendirme adı altında çok inanılmaz uygulamalar görebiliyoruz) genellikle uzun süre alır. (bina büyüklüğüne göre günler veya haftalarca sürebilir) ekip çalışması gerektirir. Oldukça zahmetlidir. Zahmetli olduğu için de bazen bina büyüklüğüne göre oldukça pahalı olabilir. (bazen tek bir kamu binası için on binlerce veya yüzbinlerce lirayı bulabilir) bazı büyük binalarda (örneğin yüksek katlı rezidansta yaşıyorsanız) saha çalışmasını takiben çok karmaşık bir dizi mühendislik analizi sonucu nihai karara varılır. Bu hesabı genelde çok ileri uzmanlar veya akademik düzeyde mühendisler yapabilir. (tabii ki buna bağlı olarak ücret yüzbinlerce lirayı bulup tavan yapar)

Depremden sonra evinize gelip de inceleme yapan mühendisler sadece depremin binada yaptığı "o andaki hasarı" görsel olarak incelerler ve hasar tespit raporu hazırlarlar. Hasar tespit raporu aslında bir teknik rapordan ziyade "tutanak" hükmündedir. Hasar tespit raporunda binanızın "hasarsız" veya "az hasarlı" olması binanızın depreme dayanıklı olduğu anlamına gelmez. Sadece o depremde hasar görmediği anlamına gelir. Bir başka depremde hasar görmeyeceğini "garanti etmez".

Bina sağlamlık testi ülkemizde 2 yönetmeliğe göre yapılır:

1-türkiye bina deprem yönetmeliği: esas yöntemi içerir. Her binaya uygulanabilir. Uzun süre alır, zahmetli ve pahalıdır. (hemen bir parantez açalım. Türkiye bina deprem yönetmeliği dünyanın en ileri ve çağdaş deprem yönetmeliklerinden biridir. Eurocode toplantılarında, "türkler şöyle şöyle yapıyor, biz de öyle yapalım" diyen hocaları duymuştur bu kulaklar)

2-riskli bina tespit yönetmeliği: 8 katı geçmeyen, yüksekliği 25 metreden az binalarda kullanılır. Deprem yönetmeliğindeki yöntemin hızlandırılmış, maliyeti ucuzlatılmış, belli kat yüksekliğini aşmayan binalar için sadeleştirilmiş light versiyonudur. Konut türü binalar için geliştirilmiştir. Her apartman kolaylıkla yaptırabilir.

Peki, deprem yönetmeliğine uygun yapılmış veya deprem yönetmeliğine göre incelenip sağlam bulunmuş bina ne kadar güvenlidir, ne kadar sağlamdır, ne anlama gelir?

Bunu en basit bir şekilde şöyle açıklayabilirim: deprem yönetmeliği aslında euro ncap'e benzer. Euro ncap'den 5 yıldız almış bir mercedes düşünün. Bu mercedes için euro ncap'den alınmış 5 yıldız, herhangi bir ağır kazada, insan hayatını kurtarmak üzere o günün teknolojisine göre tüm güvenlik önlemlerinin alındığını, mercedes pert olsa bile içindeki insanların büyük ihtimalle ölmeyeceğini ifade eder. Euro ncap'den alınan 5 yıldız mercedesinizin pert olmayacağını, kazadan sonra cillop gibi kullanılabileceğinizi "garanti etmez". Kazada arabanızı kaybedebilirsiniz, ama hayatınız kurtulur.

Deprem yönetmeliği de aynen böyledir. Deprem yönetmeliğine uygun yapılmış bir bina depremde "ağır hasar" görebilir, ama yıkılmaz, depremden sonra kum yığını gibi bir tepeye dönüşmez, domino taşı gibi katlar üst üste yığılmaz. Yani deprem yönetmeliği aynen euro ncap gibi insan hayatını garanti eder. Binayı garanti etmez. Depremde binanız ağır hasar görebilir. Binanız bir daha kullanılamayabilir. Zaten tüm dünyadaki çağdaş deprem yönetmelikleri bu amacı hedefler. Bu amaç zaten deprem yönetmeliğinde hedef deprem performans düzeyi olarak belirtilir.

Üzülerek belirtmeliyim ki, yukarıda bazı kullanıcıların bahsettiği şekilde, bir şehrin tamamında, aynı anda bina sağlamlık testi çalışmalarına başlamak ne yetişmiş insan kaynağı olarak, ne de maliyet olarak dünyanın en gelişmiş ülkesinin bile altından kalkabileceği bir şey değildir. Örneğin amerika bugün dese ki; "los angelesdaki, san franciscodaki tüm binaların sağlamlık testini yapacağım, çürük çıkanları güçlendireceğim" dese, amerikadaki tüm mühendisleri bu iki şehre yığsa, ne maliyet olarak, ne de yetişmiş mühendis insan gücü olarak buna yetişemez. Ne bina incelemenin, ne projelendirmenin ne de güçlendirmenin maliyetinin altından kalkamaz.

Çok acı bir gerçek ama her ülke için durum aynen bu.

Peki ne yapmalıyız?

Öncelikle her şeyi devletten bekleyemeyiz. Hiçbir devletin buna gücü yetmez.

Örneğin ülkemizdeki dask sigorta sisteminin daha da yaygınlaşması için ağır şartlar getirilmeli. Deprem sigortası yaptırmak için süre tanıyıp, yaptırmayanın elektrik, su hizmetlerinden faydalanmasını engellemek bir seçenek olabilir. (şu anda dask yaptırmayan konutların sadece alım satımı yapılamıyor o kadar. Bu yeterince caydırıcı değil.) Bu nedenle örneğin trt payı nasıl elektrik faturalarına zorunlu yansıtılıyorsa, konutların dask sigortaları da elektrik ve su faturalarına otomatik yansıtılarak tahsil edilmeli ve deprem sigortası kişilerin inisiyatifine bırakılmamalı.

Böylece ülkemizin her deprem sonrası ağır bedeller ödemesinin bir miktar da olsa önüne geçilebilir.

Hocam sizi yakalamışken size ciddi bir sorum olacak. Bunu ben bir çok kişilere danıştım ama bana somut bir cevap veremediler. 2019 26 Eylül'de  Silivri Selimpaşa'da 6 şiddetinde bir deprem yaşadık. Bizim Sokak panik ve bağırtı içinde birbirine girdi karıştı ama bizim evde ne olsun lamba bile sallanmadı. Bize bağırdılar çıkın deprem var diye biz şaşırdık hiç en ufak bir sarsıntı evimizde hissetmedik. Temel bilgi olarak size şunu söyleyim benim yazlık 20 senelik ve dere kumu kullanıldı beton ve çimento karışım için. Sadece betonun dozajı zannederim biraz fazla kaçtı çünkü duvarlar çelik gibi ve matkapla delmesi hayli zor ve bir sürü matkap uçları bu yüzden kırıldı. Temeli de sağlam ama en ufak bir sarsıntı yaşamamız beni şaşırttı. Merkez üssü depremden bizden tam 3,5 km mesafedeydi. Bunu ben kime sorduysam kime danıştıysam bana tam olarak somut bir cevap veremediler. Yanıbaşımızdaki bina bizden aşağı yukarı 5 metre mesafede yay gibi sallandı bizimkisi sağlam dururken. Buna nasıl birkanı getirebilirsiniz bir fikriniz var mı?

o sallanmayan bina güven vermesin çünkü her binanın bir rezonans karakteristiği var depremin ritmi büyüklüğü bir sürü parametresi ile alakalı yanı aynı sağlamlıkta iki binadan biri yerinde hiç kıpırdamazken öbürü beşik gibi sallanabilir. Başka zaman ki depremde tam tersi de teorikte olabilir. Binanın şekli şemali depremin ritmi şiddeti yani rezonans bu bina ile deprem ritimleri bir birini söndürebilir. Bunlar benim ilmimi aşan konular ama bu rezonans işi bilinen bir mevzu

Sn Serkan1976,
Bu binaların hepsi aynı müteahhitin elinden çıkmış.
O çöken binanın altındaki toprak yapısı farklı olabilir.

o sallanmayan bina güven vermesin çünkü her binanın bir rezonans karakteristiği var depremin ritmi büyüklüğü bir sürü parametresi ile alakalı yanı aynı sağlamlıkta iki binadan biri yerinde hiç kıpırdamazken öbürü beşik gibi sallanabilir. Başka zaman ki depremde tam tersi de teorikte olabilir. Binanın şekli şemali depremin ritmi şiddeti yani rezonans bu bina ile deprem ritimleri bir birini söndürebilir. Bunlar benim ilmimi aşan konular ama bu rezonans işi bilinen bir mevzu

Sizin bu dediğiniz bilgiye güvenirsek depremde binası yıkılan her müteahhit ; "Hakim bey depremin ritim büyüklüğü benim yaptığım binanın rezonans karakteristiği ile uyumlu değil yani benim suçum yok" deyip işin içinden çıkar...

video yu ben çekmedim serkan bu bilim inşaat mühendislerine öğretiyorlardır bunları bana niye itiraz ediyorsun. Hakim rezonans dedi diye çaresiz kalmaz merak etme betonun kalitesine bakar projeye uyulmuş mu bilir kişinin raporuna bakar karar verir merak etme. 

video yu ben çekmedim serkan bu bilim inşaat mühendislerine öğretiyorlardır bunları bana niye itiraz ediyorsun. Hakim rezonans dedi diye çaresiz kalmaz merak etme betonun kalitesine bakar projeye uyulmuş mu bilir kişinin raporuna bakar karar verir merak etme.

Hocam bu sistem kullanılamaz mı? "Sesimi duyan var mı?" şeklinde seslenmek yerine bu aletle enkaza bakıp , kimse yoksa diğer enkaza geçilemez mi?

Mahallenin gençlerinin erkeklerinin balyozu alıp yukardan aşağı tavan betonlarını dele dele inmesi kiriş kalınlığı kadar katlar arasındaki boşluklara sıkışan varsa kurtarması gerekiyor bence. Bir zamanlar kalp masajını da yapmayın uzmanları bekleyin diyorlardı insanlar ölüyordu riski var tamam ama baktılar insanlar ölüyor şimdi yapın diyorlar. Binaları da ellemeyin yıkılır diyorlar ama bence ellemek gerek tavan dediğin çekiçle keski ile dahi on dakika da delinir çıkan demirde keskiyle bile kesilir. Uzmanlarında yaptığı aynı şey bina çökmüş gözün alıyorsa delersen ne olacak çökmüş zaten bir daha çökmez ki. İki tane video konsa insanların basireti bağlanmaz seferber olurlar. Basit ama çok yaygın çözümler en işe yarayan çözümlerdir her zaman. İnsnalar binaya bakıyor iskambil kağıdı gibi katlar birleşmiş ama o katlar arasında kiriş boşluklarında insanlar yaşıyor haberleri yok. Tavanın köşesine bakın yatay kiriş var çökünce halı ile tavan arasında 40 cm boşluk kalacak insanlar orada yaşıyor işte del kurtar oldu bitti tavanı delmek çekiçle bir saat sürer balyozla 5 dakika sürer çıkan demiride ya testere laması ile kes ya makasla yada keski ile kes hatta komik ama bıçakla bile çekici az az vur vur kesilir o demir

video yu ben çekmedim serkan bu bilim inşaat mühendislerine öğretiyorlardır bunları bana niye itiraz ediyorsun. Hakim rezonans dedi diye çaresiz kalmaz merak etme betonun kalitesine bakar projeye uyulmuş mu bilir kişinin raporuna bakar karar verir merak etme.

Hocam bu sistem kullanılamaz mı? "Sesimi duyan var mı?" şeklinde seslenmek yerine bu aletle enkaza bakıp , kimse yoksa diğer enkaza geçilemez mi?

Belki ama, çöken duvar arkasında oda gibi bir boşluk olmadığı için belki hayır. Yada bu tip bir kullanım amacına uygun geliştirilen yazılım ile programlanması gerekebilir.

Deprem izolatörü İzmir'de yeni yapılan bir kaç binada var ama biraz pahalı gelmişti zamanında insanlara . Zannedersem %20 gibi bir ek maliyet getiriyordu.

Diğer taraftan her zaman çok sert beton da bazen istenilen birşey değil. Binaların hafif salınması da isteniyor.

Bir ara kolon ve kirişlerin bildiğiniz streç film ile kaplanması deneyleri vardı, bütünlüğü korumada çok başarılı sonuçlar veriyordu. İçten çatlaklar vs oluşabilir ama yıkılmayi, kolon kiriş patlamasını kesinlikle engelliyordu ama zannedersem duvar bağlantı yerleri dolayısıyla asla pratikte kullanımı olmadı. Ancak bence sprey türevi vs olursa kullanımı olabilir. Diğer taraftan bu halde de içte ciddi çatlama yorgunluk var mı diye depremler sonrası röntgen  taraması gibi bir kontrol gerektirecektir.

Özet...

2007 deprem yönetmeliği sonrasında yapılan binalarda çökme yaşandımı bilgisi olan varmı

Hem de nasıl , daha bir yaşında rezidans ! lar çöktü, ama herkesin müteahit, önüne gelenin mühendis , ipinin koparanın yapı denetmeni olduğu yerde normal .
Kayıp sayısı da her zamnki yalan dolanımıza uygun. 6000 ne yakın bina yıkıldı deniyor değil mi? Her binada ortalama 6 daire bulunsa ki , bir çoğu çok lazımmış gibi zebellah gibi binalar ama ortalama 6 diyelim ne eder 6 x 6000 = 36.000 daire
Her dairede ortalama 2 kişi yaşasaydı . Kaç kişi enkazdan kurtarıdı 8bin mi 10bin mi ? Gerisini sizlerin tahayyülünüze bırakıyorum
Üzgünüm bu iş böyle .