Genel Maksat Helikopteri Projesi

Ben halen siteyi tanımaya uğraşıyorum.. Biraz man kafalı mühendis alışkanlıklarımdan kurtulsam iyi olacak anlaşılan..  Kısaltmalar mevzusu alındı, anlaşıldı..

"Süzme site sakini" tanımı yanlış anlaşılmış galiba.. Ben burayı biraz da bazı forumlardaki çok yavan muhabbetten, "1000 şundan 2000 de bundan alalım dünyaya hükmedelim" muhabbetinden sıkılıp kendine daha korunaklı bir yer arayan üyelerin bir araya gelerek oluşturduğu bir yer zannı ile ele almıştım.. Olay odur.. Benzer yüzeyselliği burada yakalayınca da şaşırıyorum ister istemez.. Benim hatam..

Bu arada, belki yeniden karşılaşırım aynı hitabet ile diye söylüyorum.. "İçeriden aldığım bilgilerle burada bilmişlik ediyorum, siz ise bunları bilmiyor ve dolayısı ile zırvalıyorsunuz.." gibi bir şey bana göre değil.. Zaten üretken bir şey de değil.. İçeriiden aldığım bilgiyi bu kadar açık ortamda paylaşma alışkanlığım yoktur.. Hatta yeri gelir o bilgi henüz açık edilmedi ise, aksini bile bile dahi savurum "öyle bir bilgi yok" diye.. Bunun için başka forumlarda takıştığım üyeler dahi var.. 

..

TAI Türkiye'nin bir malı, artık ne Locheed Martin'in (LM), ne de EADS'in borusu öter.. Zaten yakın zamanda LM hisseleri de alındı.. Zaten öyle de olmalı, zira milli gizlilikli projeleri var artık bir dolu.. İş sadece NATO gizli proje portföyünden çoktan çıktı..

..

AW-149 uzun süre ortalarda görünmedi, yıllarca sadece 3boyutlu "render"larından gördük tayyareyi.. Sonra pat diye ortaya çıktı.. Ben dahil, sandık ki projeye önerilen bu tayyare halen kavramsal tasarım aşamasında.. 2015'lerde falan uçup kaçacak.. Alakası yok, aha da tayyare sertifikasyon peşinde.. 
Elbette ki bu hiç tasarım işi kalmadı demek değil... Misal, AW-149'un ne özel operasyon modeli var, ne de yangın söndürmecisi, ne marine dilmiş, yani deniz şartlarına uyarlanmış modeli.. Bu saatten sonra, tasarım çalışması olsa olsa bu raddede olur.. Tabi üzerine, bu platformlar yaşayan platformlar.. Sürekli üzerlerinde iyileştirme çalışması var.. Hatta ilk 10-20 tanesi üretilen bazı benzer platformlara yeri geliyor 2 yıl içinde bazı iyileştirmeler retrofit ediliyor, yani sonradan takılıyor/tadil ediliyor..
Ama bu tayyarenin artık anıldığı gibi bize sıfırdan helikopter tasarlamayı öğretir bir hali kalmamış gibi.. Kalmış mı?.. Ey ahali!..

Üstelik, Türkiye bir kere o yola zaten yıllar önce girmiş.. Igor Sikorsky 40'lar 50'lerde bu işi yapmayı nasıl öğrendiyse benzer şekilde.. Tamamen boş kağıttan çizmeye başlayarak.. Üstelik tamamen kendi ihtiyaçlarını belirleyerek.. Ona göre kavramlar geliştirerek.. İTÜ Rotem'deki Arı projesi bunun gibi bir şey.. Yakın zamanda ilk motor çalıştırma denemelerini falan yapacak bu minik tayyare, evet belki şimdi kaba saba ve belki bazı anlamlarda düdük gibi olacak, ama işte okul bu.. Burada öğrendiğini sana İtalyan öğretemez.. Ha İtalyan'dan öğrendiğini yarın tekrar eder, bunun üzerinden geçerken kullanırsın, işte o zaman öğrenirsin.. Tabi helikopter teknolojisi edinmekten bahsediyorsak.. Yoksa, bir tayyareyi askeri sertifikasyon testlerine hazırlamak ve gerekli testleri yapmayı öğrenebilirsin..

Öte yandan Sikorsky'ye bakılınca, Sikorsky'nin "tasarımı diz dize oturup yapalım" gibi bir söylemi yok.. Zaten aslında pek öyle bir iş de yok.. Tabi ki tayyare yaşadıkça, modernizasyonlar da oldukça tasarım işi olacak.. Ancak bu elbette ki helikopter tasarım bilgisi kazanmaya yetmez.. Zaten onun için X-2 projesine katılım falan öneriyor..

Burada önemli olan nokta aslında Polonya gibi olabilmek.. Başkasından medet ummadan, gerekli bilgi ve birikim kaidesini kendin, eşeleyerek kurabilmek.. Taşın alına elini sokmak.. Ondan sonra da gerektiğinde hem karı hem de riski paylaşarak, görece ucuz ve çok yetkin teknik kadrosu olan bir ülke olarak bir ortak geliştirme işine soyunmak.. Hem ortaklıkla geliştirmek, hem de işe para/emek koymak, ama sonra da her satılan tayyareden kar etmek.. Her aldığın tayyarede parayı bir cebinden diğerine koymak.. Katma değer üretmek.. Yoksa "Sen benden helikopter alıyorsun, ben de sana yanında bunu nasıl tasarladığımı öğreteyim" demez ki.. Biz parayı tayyareye veriyoruz..

Aksinin örnekleri var.. Misal bizim Altay projesinde yaptığımız gibi.. Kendin tasarlar, ama bütün mühendislik bilgi desteğini, yol göstericiliği Kore'den alırsın.. Ama çatır çatır parasını ödeyerek.. Bunu bir de GMHP'ne süperpoze edin.. Bizim olan AW-149'u değil, onun yerli geliştirileni TAW-159'u almamız gerekirdi.. Ama değil.. Aha da tayyare uçuyor.. Sertifikasyon testlerine girmek üzere.. 
Bunun benzerini G. Kore Fransızlar ile yaptı kendi GMH projesi için.. Ortaya da bir mini-Cougar çıktı..

Neyse,
Sikorsky'nin bu konuda önerebileceği pek bir şey olmaz.. Belki, belki CH-53K projesinde bir kaç modülün tasarımını verir.. Tıpkı TAI'nin A-400 gövde modüllerinde olduğu gibi.. Ancak, acaba AW-149'un göz boyadığı şey aslında ne kadar bizim istediğimiz şey?.. "Biz Türkler'e balık tutmayı öğreteceğiz.." ama nasıl?.. Neyle?.. Ha bunu ortak üretelim, ARI ile ortaya çıkan prototipi de sivil ve askeri sertifikasyonu olan, ticari olarak karlı bir proje haline getirelim.. Ben de bu işe 1 Milyar $ koyuyorum, mu diyor?.. Sanki pek demiyor gibi.. Der gibi duruyor, ama demiyor aslında.. 
Ya da, biz ARI ile tecrübe kazanalım.. Uçsun o hele.. Sonra diyelim ki "Ben bundan yola çıkarak askeri standartta bu boyda bir tayyare projesine giriyorum.. Gel AW, sen de 1 Milyar € koy.. Bunun adı TAW-209 olsun.. Bunun için de şu kadar market var.." Eğer bu iş karlı bir iş ise, AW bu işe yine gelir ki.. senin GMHP'ni AW ile yapman gerekmez..

Dolayısı ile "Tasarımcı olacağız.." diye gaza gelmemek gerek.. Hemen Amerikan'ın, İtalyan'ın ipini çekmemek gerek.. Ya da madem o kadar istiyoruz bu işi.. Açın yahu Arı projesi ile ilgili başlık.. Asıl değer orada çünkü.. Gidin bir gün İTÜ Uçak Uzay'a, ya da Makine'ye.. Hocaların kapısını vurup girin.. Hiç biri hiç bir şey saklamıyor ki..  Yok mu Maslak'a Gümüşsuyu'na yakın oturan biri?..


Sonuçta, bu mevzu ile ilgili tevatür çok.. İşler kızışık.. Düşünün bir.. Opsiyonlar telaffuz ediliyor, 210'a vardı rakam.. 20 yıllık iş.. Amerikan Kara Kuvvetleri bu sınıfta kaç tayyare kullanıyor ki?.. Onun yanında dahi çok ciddi rakam..

...

Ben AW'ın tam olarak ne vermeyi taahhüt ettiğini anlayamadım aslında.. Bir vaveyla kopuyor ama.. Ortalıkta konuşulan bir dolu şey konusunda neyin nasıl yapılabileceği hakkında ciddi şüphelerim var.. Misal; kompozit pal üretim teknolojisi.. Çok güzel.. İtalyan bunu söylüyor.. Ama tasarım, ya da dayanım verileri?.. Yıllar içerisinde AW'ın bulduğu, tecrübe ettiği bulgular?.. Sanmam.. Evet, bize fiberleri dizip onu nasıl epoksi ile empregne edeceğimiz konusunda fikir verebilirler.. Ama acaba aynı zamanda biz ARI'nın kompozit pallerini kendimiz tasarlayabilecek miyiz?.. Sanmam.. O çok ciddi bir bilgi transferi, hatta "download"u olur.. Kolay değil..

Sikorsky'nin ise neler vaad ettiğini az çok anlayabilyorum artık.. Ne yalan söyleyeyim, bunda son dönemde frekansı artan basın demeçlerinin de etkisi büyük.. Kelime kelime "Yahu ne demiş olabilir bu adam?" diyerek analiz ettiğinizde aslında ayakları yere basan bir şeyle karşılaşıyorsunuz..
Evet, Sikorsky "Gelin UH-60M'i baştan tasarlayalım" demiyor.. Diyemez de zaten, tayyare hazır, bitmiş.. Ellerinde öyle pek de bize uyan tayyare projesi de yok.. Belki CH-53K hariç.. Ama adam diyor ki, 'Senin elinde zaten 150'ye yakın Hawk var (olacak), zaten elinde büyük bir idame altyapın, birikimin var.. Bu proje ile daha da artacak.. Beni seçersen, ben seni bölgedeki "helikopter endüstri merkezi" haline getiririm.. Sen artık benim ortağım olursun.. İlişkimiz şekil ve boyut değiştirir.. Artık sana iş getirmek ile yükümlü olurum ve bu işler de sıradan işler olmaz.."

Bunlar neler?
Bölgedeki S-70 modernizasyon işlerini mekanik olarak buraya getirmek..
Modernizasyon için gerekli mekanik kitleri burada ürettirmek
Hatta Aselsan'ın bu proje için geliştireceği aviyonik süitini, yani baştan aşağı bir sistemi, bu modernizasyonlar için bir alternatif olarak önermek..
Bölgede bu tayyareden alan olursa mümkün olduğunca bunu TAI'den sağlamak..

Adetler ve işin derinliği düşünüldüğünde bu gerçekten ciddi bir iş.. "Bizi kazıklarlar bunlar" denip geçilemeyecek kadar ciddi bir şey..

Aynı senaryoyu Sikorsky'ye işletelim: Biz ARI ile tecrübe kazanalım.. Uçsun o hele.. Sonra diyelim ki "Ben bundan yola çıkarak askeri standartta bu boyda bir tayyare projesine giriyorum.. Gel Sikosrky, sen de 1 Milyar € koy.. Bunun adı TS-71 olsun.. Bunun için de şu kadar market var.." Eğer bu iş karlı bir iş ise, Sikorsky bu işe yine gelir ki..

Burada artık karar, Türkiye'nin hedeflerine, önerilenlerin bu hedeflere ne kadar izmet ettiğine ve ne kadar yapılabilir olduğuna bağlı.. Bu denklemdeki bilgi eksikliklerimizi de projenin karar balanma tarihi yaklaştıkça daha da hızlı kapatabileceğiz gibi geliyor bana..

Gidin bir gün İTÜ Uçak Uzay'a, ya da Makine'ye.. Hocaların kapısını vurup girin.. Hiç biri hiç bir şey saklamıyor ki..   Yok mu Maslak'a Gümüşsuyu'na yakın oturan biri?..

Bunu ben denedim aslında ama şahsen değil.A.Rüstem Aslan proje yürütücü yardımcısı ROTAM'da.Kendisine bir mail atıp projenin bizde yarattığı heyecanı dilim döndüğünce anlatmaya çalıştım ve eğer mümkün olursa diye bazı teknik bilgilerle helikopterin ortaya çıkma zamanına yönelik bikaç soru sordum.Malesef aldığım cevap olumlu olmadı;kendisi heycanımız için tşk ederek bir süre daha beklememiz gerektiğini salık veri.Hazır bu konu açılmışken bir mail daha atmanın zamanıdır sanırım.

Þu aşamada tek sorun bilgi kirliliği gibi gözküyor...AW ve ya Sikorsky tam olarak ne önerdi bilemiyoruz...

Ama alışılageldik bir biçimde ABD bizi kazıklar korkusundan dolayı herkes gözü kapalı İtalyanları destekliyor...Bunda Atak Projesinin de etkisi var...Ama işin ilginç kısmı neler vaad edildiğini biz de bilmiyoruz...

Yukarıdaki yazıda en sevdiğim kısımlardan biri de Altay Projesi gibi bir GMH Projesi başlatılması fikriydi...Biraz daha uzun soluklu bir proje haline gelir fakat şu anda AW ya Sikorsky'yi seçmekten çok daha yerinde karar olur...Baştan itibaren tasarımı ülkemizde yapılacağı için çok sağlam bir altyapı kurulur...Þu andaki helikopter filosu da bunu izin verecek genişlikte...Yani 100+ Blackhawk , 17 Mi-17 ve bilmem ne kadar Cougar bizi uzun süre daha idare eder...

Türkiye artık uzun dönemi düşünmeli...Kısa vadede bilmem ne kadar helikopterin tasarım işine fazla girmeden programlanmış makine gibi onları üretmek bize göre olmamalı...İlerde yeni bir GMH Projesi başlatıldığında İtalyanın Amerikanın eline bakmamalıyız...Direkt yurtiçi tasarım ve seri üretimle bu işi bitirmeliyiz...Yok İtalyan şunları önerdi , gel birlikte balık tutalım dedi , Amerikalılar şunu önerdi demeden yurtiçi geliştirmeyle bu işi bitirmek istiyorsak en mantıklısı Altay Projesindeki mantığı GMH Projesine oturtmak...3-4 yıl neyse bekleyelim ama sağlıklı birşey olsun...Bizden sonraki nesiller aynı sıkıntıları yaşamasın...

Bilgi kirliliği ve dezenformasyon bu tür projelerin ayrılmaz bir parçası.. Kasıtlısı da kasıtsızı da.. Artık bununla yaşamayı öğreneceğiz..   

Benim Altay modeli helikopter geliştirme proje hayalim, ki aslında hayal değil, bunu 3-5 seneye görecek gibiyiz, aslında ~10t'luk bir tayyare için değildi.. Bu işe yetişemeyiz.. Kolay değil.. Ama istek helikopterde bağımsızlıksa, bunu kendi elimizle, tırnağımızla yapmak zorundayız.. Bu iş muhtemelen UH-72 Lakota, ya da işte bildik OH-58 Kiowa ve bunların sivil verisyonları sınıfı bir şekilde gerçekleşebilir.. Hintli'nin Dhruv'u gibi..

Bu işlere 20 yıl önce başlasaydık, deli gibi muharebe tecrübesi olan helikopter yapmış ve pazarlıyor olurduk..

70'li yılların "Nato's Sixteen Nations" dergisinden hatırlarım.. Agusta-Bell o zamanlar AB-204/5'lerin reklamında 74 Kıbrıs müdahalesinin fotoğraflarını kullanıyordu..

..

Neyse.. @Avcı, Hocam randevu al git bence.. Yazmak üşendirici bir şey..

Neyse.. @Avcı, Hocam randevu al git bence.. Yazmak üşendirici bir şey..

Bunu müsait bir zamanda değerlendirilmek üzere kaydediyorum HDS.

Ama yeni bir mail yolladım bile birkaç can alıcı soru sordum duruma göre ziyaret işine hız verebilirim.

Sayın HDS,
Yersiz alınganlık gösterdiğimi söylemişsiniz.Kusura bakmayın ama Defence Türk'te ''süzme bir site sakini kitlesi''nin olmadığını söylemeniz sizce normal bir şeymi? O zaman bende,konuların hepsine vakıf 3-5 kişi kendileri çalıp,kendileri söylesin,derim.Hoş olurmu?Olmaz tabiki.
Burası bir forum ortamı ve sizin gibi konu ile yakından ilgili-bilgili insanlar da olacak,ilgisi olup sizin kadar bilgisi olmayan insanlar da olacak.Asıl sizin bunu idrak ederek ''tahammül etmeniz'' gerekmekte.
Sayın Avcı,''Lakırdı''nın kelime anlamı,''boş ve anlamsız söz,gereksiz içi boş konuşma''dır.
Burada benim amacım kimseye çatmak değil,kimseye ahlak dersi vermek değil,haşa! Hepimiz ''üzüm yemeye'' çalışıyoruz.''Kendinizi tanıtın'' bölümünde de dediğim gibi,bu siteye bir şeyler öğrenmeye geldim.Ama bazen insanlara,karşısındaki insanlara nasıl hitap etmesi gerektiğini hatırlatmakta fayda görüyorum!
Tüm bunları bir kenara bırakacak olursak,verdiğiniz ''teknik bilgiler'' için çok teşekkür ediyor,bu tür konularda bizi aydınlatmaya devam etmenizi rica ediyorum Sayın HDS.

Eh be Hocam.. Tamam ozur dilerim.. Ne icin bilmiyorum ama, ozur.. Bir daha yapmam..

  Estağfurullah Sayın HDS...Kusura bakmayın bende biraz gergindim,bende özür dilerim
Değerli bilgilerinizi esirgemeyiniz lütfen,saygılarımla

bu proje mevcut arkadaşlar

Özgün Genel Maksat Helikopteri (ÖGMH):
Dünya'da ve Türkiye'de yapılan pazar araştırmaları en çok ihtiyaç duyulan helikopter sınıfının genel maksat helikopteri olduğunu göstermektedir. TUSAÞ, hem Türkiye'deki mevcut helikopter ihtiyacının karşılanması, hem de Türk özgün tasarım helikopterinin tasarlanması ve üretilmesi ile dünya pazarında rekabetçi bir ürün ortaya koyabilmek hedefiyle Özgün Genel Maksat Helikopteri Projesi (ÖGMH) çalışmalarına başlamış bulunmaktadır. Helikopter tasarım ve üretim çalışmalarına başlamak için hafif/orta sınıf genel maksat helikopteri uygun bir ilk adım olarak değerlendirildiğinden, proje hedefinin ağırlığı 3000 ile 4500 kg arasında olan, CS27/CS29 sınıf bir genel maksat helikopteri olması öngörülmüştür.

http://www.tai.com.tr/page.aspx?contentDefID=179&page=___Kabiliyetler__NONE_____Entegre Helikopter Sistemleri Tasarım ve Mühendislik__CONTENT__179

Bu proje daha çok,helikopter tasarım ve üretim teknolojilerine adapte olunması,bir atlama taşı niteliği taşıması ve eğer başarılı olursa eldeki UH-1 ve AB-205 versiyonlarının yerini alması amacıyla geliştiriliyor.Sonrasında 8-10 tonluk yada o zamanın ihtiyacına göre belki 12-15 tonluk bir genel maksat helikopteri asıl amaç olarak ortaya çıkacaktır.