MILDEN (Milli denizaltı projesi)

Buradan zırhlı araçlara gelirsek, zırhlı araclarda pil kesinlikle iç alandan yalıtılmış ve piller anında tahliye edilebilirse, araca ise 10-20 dk bile olsa yedek kısıtlı güç sağlayabilecek yine yalıtılmış güç kaynağı olmalı. Yoksa yangın patlama riskine karşı hidrolik yerine elektrik takat kullanıp, mühimmatı yalitmis iken pil çok daha büyük risk getirir.

Sezgilerimize güvenerek çıkarım yapacaksak eğer medeniyetimiz bu piller ile ilgili endişeleri mutlaka aşacaktır çünkü insanlığın tüm umutları bu pillerin üzerine inşa ediliyor şu anda. Benim ilmim yetmiyor anlatmaya ama internetten herkes gibi ceyranlı arabaları filan takip ediyorum oradan anladığım sodyum iyon piller gibi yada katı hal piller gibi bir çok çalışma var. Eninde sonunda insanlar güvenli ucuz yüksek kapasiteli hızlı şarjlı piller ile sorunlarını yeterli seviyede çözecekler.

Konu denizaltı ama benimde dikkatimi çeken Toyota motorları var ...

O konuyuda buraya taşımak lazım içeriğini izleyeyim biraz bahsedelim.

Yine aynı şekil 10 kg lık motordan 40 bg güç almışlar

Bu bahsettiğim motorlar içten yanmalı olabilir.

yahu denizin altinda oksijen en pahali element. icten yanmali motor icin gerekli oksijeni, murettabinin oksijeninden veremezsiniz diye dusunuyorum. Denizalti motoru dedigimiz herhalde pervaneyi ceviren 'elektrik motoru'. Elektrikli araclar gibi dusunuyordum ben bu zamana kadar. Li-Ion pillerdeki yanma ve patlama sorunlari, daha sonra Li-FePo4 dedikleri, lityum demir fosfat kimyasindaki yeni nesil piller ile giderildi. Hatta youtube'de o pillerin maktap ile delindigi, atese atildigi videolari gorebilirsiniz. Daha ucuza uretilebilmelerine karsin, maalesef Li-Ion piller kadar agirligina gore kapasitesi bulunmuyor. Yani daha agir ve daha az kapasiteli. Tesla yeni model 3'lerinde bu kimyasal formullu pilleri kullaniyor. Denizalti, tank gibi yerlerde bu versiyonu kullanilabilinir. Solid state yani kati haldeki lithium pilleri de en nihayetinde havadaki oksijen (Lithium air piller) ile temasa girip elektrik uretiyor. Ben sanmiyorum ki, hic kimse denizaltidaki oksijeni motor ile ya da elektrik uretici ile paylasmak zorunda kalmak istesin.

Denizin altında zaten motor çalışmıyor oksijen alacak kadar su üstüne çıkıyor o zaman dizel motor çalışıyor onunla aküleri dolduruyor sonra dalıyor akü ile gidiyor. Havaya bağımlı bu oluyor mecbur dizeli çalıştırmak için su yüzüne çıkma. Havadan bağımsız ise detayını bilmiyorum ama mesela hidrojen pili gibi kimyasal yollarla ceyran üretip pilleri dolduruyor o zaman su yüzüne çıkmak zorunda kalmıyor. Lityum pil kullanmak bu tartışmanın dışında başka bir mevzu oluyor. Her durumda denizaltılarda aküler var onların doldurulması lazım ister jeneratörler eski usul olur ister başka yolla olur. Bu pilleri yeni teknolojilerle lityum pile çevirmek tabi ki çok faydalı bir şey ama bu havadan bağımsız denizaltı ile alakası olmayan dolayısı ile geminin motoru enerji kaynağı ile lakası olmayan bir başka tartışma konusu.

Konuya dönersek ben havadan bağımsız denizaltı sistemleri için gereken teknolojinin Türkiye'de üzerinde çalışılıp yapılmaması için hiç bir büyük teknolojik engel görmüyorum. Bunlar sonuçta bilinen basit kimyasal işlerle ceyran üretme yolları bir teknolojik zorluk yoktur fikrimce.

Havadan bağımsız İtki, AIP (Air Independent Propulsion) teknolojisi yukarıda anlatıldığı gibi hidrojen yakıt hücresi sistemi ile çalışan ve elektrik üreterek bataryaları dolduran bir yöntem.
Ancak bu sistemle elde edilebilen hızlar 4-5 knot. Daha fazla hız yaptığınızda bataryaları çabuk tüketiyor ve yeterli şarj yapamıyorsunuz.
AIP denizaltilarda konvansiyonel dizel ve akü var zaten. Gerekirse denizaltı bu sistemle tahrik alabilir.
Burada önemli olan, Japonların gelistirdikleri Lityum pil sistemi ile 10-12 gün su altında kalabilecek denizaltı yapmış olmaları. Bu piller ile yüksek hızda sessiz seyir ve görev yerinden çabuk kaçabilecek bir denizaltı tahrik sistemi geliştirmiş olmaları.
Lityum suyu görünce patlayarak yanan bir madde. Denizin altında bu madde ile mücehhez bir batarya dan söz ediyoruz. (Sodyumda suya atıldığında patlayan bir madde. Ama zehirli ve aktif Klor gazı ile birlesince yediğimiz tuz oluyor. Lityum da Japonların emniyetli hale getirip bataryalar uyarladikları anlaşılıyor. Lityum bataryalar hem daha uzun şarj tutuyor hem de daha verimliler. Bizde de bu konuda çalışmalar var. Milden için düşünülüyor.

Yalnız bir nokta daha var üzerinde konuşulması geteken; o da Navantia'nın geliştirdiği AIP sistemi; ABD menşeli bir teknoloji kullanıyor ve iddia edildiğine göre, yüksek hizlarda tahrik sağlıyor. Alman AİP sisteminden 10-15 gün daha uzun su altında da kalabiliyor denizaltı.

Denizin altında zaten motor çalışmıyor oksijen alacak kadar su üstüne çıkıyor o zaman dizel motor çalışıyor onunla aküleri dolduruyor sonra dalıyor akü ile gidiyor. Havaya bağımlı bu oluyor mecbur dizeli çalıştırmak için su yüzüne çıkma. Havadan bağımsız ise detayını bilmiyorum ama mesela hidrojen pili gibi kimyasal yollarla ceyran üretip pilleri dolduruyor o zaman su yüzüne çıkmak zorunda kalmıyor. Lityum pil kullanmak bu tartışmanın dışında başka bir mevzu oluyor. Her durumda denizaltılarda aküler var onların doldurulması lazım ister jeneratörler eski usul olur ister başka yolla olur. Bu pilleri yeni teknolojilerle lityum pile çevirmek tabi ki çok faydalı bir şey ama bu havadan bağımsız denizaltı ile alakası olmayan dolayısı ile geminin motoru enerji kaynağı ile lakası olmayan bir başka tartışma konusu.

Konuya dönersek ben havadan bağımsız denizaltı sistemleri için gereken teknolojinin Türkiye'de üzerinde çalışılıp yapılmaması için hiç bir büyük teknolojik engel görmüyorum. Bunlar sonuçta bilinen basit kimyasal işlerle ceyran üretme yolları bir teknolojik zorluk yoktur fikrimce.

Deniz altılarda bulunan dizel sistemler denizin altındaykende çalışırlar. çıkan egzos gazı kompresörlerle başınçlı tüplere sıkıştırılırlar. ayrıca o2 de depolanmış vaziyette bulunur dizel sistemler için.
tanklarda depolanan co2 limitlerine ulaşınca denizaltı yüzeye çıkar ve yüksek basınçlarla co2 yi havaya püskürtür. gereken o2 alınıp fazlasıda sıkıştırılınca tekrar su altına dalabilirler.
bizimkilerin kritik kütle co2 projesi vardı. denizaltında depolanan co2 lerden enerji üretmekle ilgil. yeni tip bir aıp sistemi olabilecek bir projeydi son durumunu bilmiyorum ama prototiple denemeler yapılmıştı.co2 ısıtıldığında 16 kat genleşerek türbinleri çevirebilecek basınca ulaşabilmektedir. kapalı bir sistemle sürekli bir enerji döngüsünü çok küçük müdahalelerle kazanabiliyorsunuz bu sistemle.

darpa nın deniz altıların yüzeyde bıraktığı co2 iziyle yakalanması yada takip edilmesiyle ilgili projesi vardı. yaptılar mı yapmadılar mı bilmiyorum.nükleer denizaltılarda bu sorun yok dolayısı ile ses ve titreşim sadece reaktörlerindeki su pompalarından kaynaklanıyor.
dizel denizaltılar denizin altında eğer tehlike söz konusu değilse dizel motoru çalıştırabiliyorlar ve elektrik üretebiliyorlar.

   Sessizlik dışında sonarda daha az görünürlük için ne gibi sistemler var? Milden de bu konuda bizim yaptığımız bir çalışma var mı?

Benim bildiğim sonar dalgaları emmek için ram yani radar absorbe eden sistemlerin bir benzeri denizaltılarda kullanılıyor.