10 TON SINIFI GENEL MAKSAT HELİKOPTERİ PROJESİ

Sn.putty daha önce cougar ve skorsky'ye binmiş biri olarak zaten ayakta beklemiyorsun, koltuk yok onun yerine dizlerinin üstünde duruyorsun,namlular aşağa bakıyor falan filan ve balık istifi gibi tıkıştırılıyorsun çanta sırtında silah aşağa bakıyor falan yurtdışında silahlı kuvvetler resimlerine bakınca orda koltuklu helikopterlerle seyir yapan personel gördüğümde onlara imreniyorum ve bizde niye yok diye iç çekiyorum.

Ukrayna motorunun randımansız oluşu ve bu kadar modern bir helikoptere o kadar eski teknoloji motoru uydurmak zorunluluğu herhalde bizimkileri T700 motoruna yöneltti. Bu da helikopterin tasarımında oynama gerektiriyor olabilir.


Madalyonun öbür yüzünden bakıldığında da; Ukrayna motoru, bizim tasarladığımız koca helikoptere yetersiz kalınca mecburen helikopterin tasarımını değiştirmek zoruında kaldılar olabilir.

Sn.Yasar


Ukrayna motoru dediğiniz TV2-117 serisinden bahsediyorsunuz, peki randımanlı motorlarla kıyaslama yapabilirmisiniz.
Motor ömrü, şu ana kadar kaç adet üretilmiş, bu motlarlar kaç saat uçmuş, hangi coğrafyada görev yapmış, yakıt tasarrufu vs gibi net veriler ile dediğiniz randımanlı motorlarla kıyaslama yaparsanız iyi olur, yoksa teyzemin öğlu kahvehanede maç seyrderken söyle demişti gibi dedikodudan ibarettir.


10 ton sınıfı helikopter projesinde seçilen Ukrayna motoru 11-13 ton kalkış apırlığı olan helikopterleri milyonlarca saat uçarak 50-60 enedir uçuruyor. Bu motorun bir çok modeli var.

Sn Marmara,
Atak 2'yi uçuran motor Motorsich/Klimov TV3-117 motoru. Bu motor 1974 yılının teknolojisi ile üretilmiş bir motor. Maximum kısa süre kalkış gücü, kağıt üstünde 2500HP-2800HP bu motorun. Devamlı maximum güç üretimi ise 2000HP. FADEC falan yok bu motorlarda. Devamlı ürettiği "seyir gücü" ise 1500-1750HP arası. TEİ'nin ürettiği ve Blackhawklara takılan T700-TEI-701D motoru bu motordan daha iyi motor. GE'nin ürettiği ve bizim motorun yüksek verimli versiyonu Ah-64'leri uçuruyor.


Sonra Rus Klimov TV3-117 motorlarının Mi28NM'leri uçuranında FADEC sistemi var. Bu bizim atak-2'ye takılan motorlar Sovyet döneminden kalma teknoloji. Ruslar 2014'den sonra kendi Klimov motorlarını geliştirdiler.


2024 yılının Batı teknolojisi ile ve 3000HP motorlarla uçacak diye tasarlanmış 12 ton kalkış ağırlıklı bir helikopter yapacaksınız; üzerine 1974 yılının teknolojisine sahip çok daha güçsüz bir motor koyacaksınız. Uçururmu? Uçurur! Ama bizim tasarladığımız Atak-2 uçuş zarfı değerlerini karşılarmı? Bir Atak-129 ya da Apache-Ah64 gibi takla atabilirmi?


Kaynak veremeyeceğim ama içeriden gelen kesin hoşnutsuzluk seslerini duyduğum için bu mantığı yürütüyorum. Öyle ki Tusaş'ta memnun değil görünüşe göre ve helikopterin boyutlarını ona göre değiştiriyor. Çıkacak yeni atak-2'yi bekleyelim derim.


Teyzenizin oğlunu tanımadığım için bir şey söyleyemeyeceğim.

Sn Marmara,
Atak 2'yi uçuran motor Motorsich/Klimov TV3-117 motoru. Bu motor 1974 yılının teknolojisi ile üretilmiş bir motor. Maximum kısa süre kalkış gücü, kağıt üstünde 2500HP-2800HP bu motorun. Devamlı maximum güç üretimi ise 2000HP. FADEC falan yok bu motorlarda. Devamlı ürettiği "seyir gücü" ise 1500-1750HP arası. TEİ'nin ürettiği ve Blackhawklara takılan T700-TEI-701D motoru bu motordan daha iyi motor. GE'nin ürettiği ve bizim motorun yüksek verimli versiyonu Ah-64'leri uçuruyor.


Sonra Rus Klimov TV3-117 motorlarının Mi28NM'leri uçuranında FADEC sistemi var. Bu bizim atak-2'ye takılan motorlar Sovyet döneminden kalma teknoloji. Ruslar 2014'den sonra kendi Klimov motorlarını geliştirdiler.


2024 yılının Batı teknolojisi ile ve 3000HP motorlarla uçacak diye tasarlanmış 12 ton kalkış ağırlıklı bir helikopter yapacaksınız; üzerine 1974 yılının teknolojisine sahip çok daha güçsüz bir motor koyacaksınız. Uçururmu? Uçurur! Ama bizim tasarladığımız Atak-2 uçuş zarfı değerlerini karşılarmı? Bir Atak-129 ya da Apache-Ah64 gibi takla atabilirmi?


Kaynak veremeyeceğim ama içeriden gelen kesin hoşnutsuzluk seslerini duyduğum için bu mantığı yürütüyorum. Öyle ki Tusaş'ta memnun değil görünüşe göre ve helikopterin boyutlarını ona göre değiştiriyor. Çıkacak yeni atak-2'yi bekleyelim derim.


Teyzenizin oğlunu tanımadığım için bir şey söyleyemeyeceğim.

Futbol yorumcusu Erman Toroğlu'nun lafı vardı bilmeden kafadan atıp tutanlar için, "Lafonten'den masallar(La Fontaine) anlatmayın"


Yukarıda sordum dediğiniz randımanlı motor GE T700 serisi imiş, o zaman bu motor TV3-117 daha eski motor 1960'lara ait.
2024 gibi yeni motor olamaz AH-64 motoru, yeni modelleri geliştirimiş ama Ukrayna motorundan daha eski motor.


2 motorun kıyaslamasını yapmanızı sormuştum, dediğiniz randımanlı GE T700 ile TV3-117 kıyaslaması.


TUSAÞ'ın lisanslı ürettiği GE T701D motoru 1960'ların teknolojisine ait 60 yıllık motorun farklı modelidir, yeni motor falan değil.


TV3-117VMA TUSAÞ'ın lisanslı ürettiği motordan daha güçlüdür, bu yeni motor deyip kaç saat uçmuş? Ömrü ne kadar?

Sn Marmara,
Atak 2'yi uçuran motor Motorsich/Klimov TV3-117 motoru. Bu motor 1974 yılının teknolojisi ile üretilmiş bir motor. Maximum kısa süre kalkış gücü, kağıt üstünde 2500HP-2800HP bu motorun. Devamlı maximum güç üretimi ise 2000HP. FADEC falan yok bu motorlarda. Devamlı ürettiği "seyir gücü" ise 1500-1750HP arası. TEİ'nin ürettiği ve Blackhawklara takılan T700-TEI-701D motoru bu motordan daha iyi motor. GE'nin ürettiği ve bizim motorun yüksek verimli versiyonu Ah-64'leri uçuruyor.


Sonra Rus Klimov TV3-117 motorlarının Mi28NM'leri uçuranında FADEC sistemi var. Bu bizim atak-2'ye takılan motorlar Sovyet döneminden kalma teknoloji. Ruslar 2014'den sonra kendi Klimov motorlarını geliştirdiler.


2024 yılının Batı teknolojisi ile ve 3000HP motorlarla uçacak diye tasarlanmış 12 ton kalkış ağırlıklı bir helikopter yapacaksınız; üzerine 1974 yılının teknolojisine sahip çok daha güçsüz bir motor koyacaksınız. Uçururmu? Uçurur! Ama bizim tasarladığımız Atak-2 uçuş zarfı değerlerini karşılarmı? Bir Atak-129 ya da Apache-Ah64 gibi takla atabilirmi?


Kaynak veremeyeceğim ama içeriden gelen kesin hoşnutsuzluk seslerini duyduğum için bu mantığı yürütüyorum. Öyle ki Tusaş'ta memnun değil görünüşe göre ve helikopterin boyutlarını ona göre değiştiriyor. Çıkacak yeni atak-2'yi bekleyelim derim.


Teyzenizin oğlunu tanımadığım için bir şey söyleyemeyeceğim.

Futbol yorumcusu Erman Toroğlu'nun lafı vardı bilmeden kafadan atıp tutanlar için, "Lafonten'den masallar(La Fontaine) anlatmayın"


Yukarıda sordum dediğiniz randımanlı motor GE T700 serisi imiş, o zaman bu motor TV3-117 daha eski motor 1960'lara ait.
2024 gibi yeni motor olamaz AH-64 motoru, yeni modelleri geliştirimiş ama Ukrayna motorundan daha eski motor.


2 motorun kıyaslamasını yapmanızı sormuştum, dediğiniz randımanlı GE T700 ile TV3-117 kıyaslaması.


TUSAÞ'ın lisanslı ürettiği GE T701D motoru 1960'ların teknolojisine ait 60 yıllık motorun farklı modelidir, yeni motor falan değil.


TV3-117VMA TUSAÞ'ın lisanslı ürettiği motordan daha güçlüdür, bu yeni motor deyip kaç saat uçmuş? Ömrü ne kadar?

Sn Marmara,
Ya öküzün altında buzağı aramaya çalışıyorsunuz, ya da yazılanları anlamamakta israr ediyorsunuz. Sorduğunuz soruların cevaplarını sizde arayıp bulabilirsiniz.


GE-T700 motoru ilk 1973 yılında çalışmış; 1964 değil. O günden bu güne 1500HP'den 3000HP güce ulaşacak şekilde evrimden geçmiş. Þu anda TEİ'nin de ürettiği motorun üzerinde yekpare ve 3D teknolojisiyle üretilmiş yanma odası, 3ncü nesil tek kristal türbin kanatları, "Full Authority Digital Engine Control" sistemi var; fanları ve kompresörleri de Blisk olarak imal edilerek daha randımanlı hale getirilmiş. Son T901 modeli ayrı bir teknoloji harikası. CMC parçalar içeriyor.


Ukrayna'nın yaptığı TV3-117VMA 1989'a takılmış kalmış. Rusya'nın yaptığı TV3-117'nin bir versiyonu olan Klimov-VKM2500 ise güç olarak ve modern teknolojiye ayak uydurması açısından çok daha ileride.


Yazdıklarımla ve benimle aynı fikirde olmayabilirsiniz. Ama bu gerçekleri değiştirmez. Alaycı ve iğneleyici yazılara da gerek yok. Kim takar Erman Toroğlu'nu.


Yakında, Apache'de de kullanılan ve TEİ'nin de ürettiği 701D motorunu Atak-2'de görürsek hiç şaşırmayalm.


Motorun içindeki yanma odası ebatlarından tutun, kompresörlerinin ve türbinlerinin yapısal direncine varıncaya kadar, yeni teknolojilerle imal edilmiş motorlar, bilhassa zor şartlarda, helikopterin genel performansını çok etkiler. Bakınız, Çin'in Z10 helikopterini deneyip duruyor Pakistan, ama bizim CTS-800 motorlu Atak-129 performansını alamıyor.

Sn Marmara,
Ya öküzün altında buzağı aramaya çalışıyorsunuz, ya da yazılanları anlamamakta israr ediyorsunuz. Sorduğunuz soruların cevaplarını sizde arayıp bulabilirsiniz.


GE-T700 motoru ilk 1973 yılında çalışmış; 1964 değil. O günden bu güne 1500HP'den 3000HP güce ulaşacak şekilde evrimden geçmiş. Þu anda TEİ'nin de ürettiği motorun üzerinde yekpare ve 3D teknolojisiyle üretilmiş yanma odası, 3ncü nesil tek kristal türbin kanatları, "Full Authority Digital Engine Control" sistemi var; fanları ve kompresörleri de Blisk olarak imal edilerek daha randımanlı hale getirilmiş. Son T901 modeli ayrı bir teknoloji harikası. CMC parçalar içeriyor.


Ukrayna'nın yaptığı TV3-117VMA 1989'a takılmış kalmış. Rusya'nın yaptığı TV3-117'nin bir versiyonu olan Klimov-VKM2500 ise güç olarak ve modern teknolojiye ayak uydurması açısından çok daha ileride.


Yazdıklarımla ve benimle aynı fikirde olmayabilirsiniz. Ama bu gerçekleri değiştirmez. Alaycı ve iğneleyici yazılara da gerek yok. Kim takar Erman Toroğlu'nu.


Yakında, Apache'de de kullanılan ve TEİ'nin de ürettiği 701D motorunu Atak-2'de görürsek hiç şaşırmayalm.


Motorun içindeki yanma odası ebatlarından tutun, kompresörlerinin ve türbinlerinin yapısal direncine varıncaya kadar, yeni teknolojilerle imal edilmiş motorlar, bilhassa zor şartlarda, helikopterin genel performansını çok etkiler. Bakınız, Çin'in Z10 helikopterini deneyip duruyor Pakistan, ama bizim CTS-800 motorlu Atak-129 performansını alamıyor.

GE T700 motorunun tasarımı, teknolojisi 1960'lara ait 60 yıllık motor, seri üretime 1970'lerin başında geçmiştir.
Uçak, helikopter veya araba motorları belirli süreç içerisinde modernize edilir ama bu onu yeni motor yapmaz. 150HP Toyota motoruna türbin ve karbüratör yerine injektör eklemeyip gücü 300HP olunca ortaya yeni motor ortaya çıkmaz.


Öncelikle TV3-117 Ukrayna değil Rus motoru, 117 kodlaması Klimov bürosunun kod numarası.
Bu motoru Klimov tasarladı, motorun geliştirlimesi, seri üretime hazırlanması vs ve bütün haklar onlara ait idi, Ukrayna'da sadece üretici fabrika var, yeni motor tasarlayacak alt yapısı kısıtlı.
Dediğiniz son modeli 1989 Sovyetler döneminde ortaya çıktı, sonra ülke dağıldı ve Klimov sıfırdan Rusya'da fabrika kurdu. Bu motorun devamı Rusya'dır Ukrayna değil, ismi Vladimir Klimov VK-2500 serisi olarak değiştirildi, Ukrayna'da kalan TV3-117 yarı ölü motor.


VK-2500 kristal türbin, FADEC(full authority digital control system) yeni modern helikopterlerinde ne varsa bu motorda vardır. Motor ömrü de çok uzun 12000 saat, bazı modern batı motorlarından bile fazla uçuş ömrüne sahip.


GE T700D ile son model VK-2500PS-03 kıyaslaması yapılırsa daha doğru olur, ama her yönüyle VK-2500 üstündür, seyir uçuş kuvveti 2000HP, kalkış sırasında veya özel şartlarda 2700HP güç üretir. TV3-117 bu motor karşısında çok ilkel kalır.

10 Ton Genel Maksat Helikopteri T925'te tasarım değişikliği ve 2026'da teslimat

"TUSAÞ Genel Müdürü Mehmet Demiroğlu: "İlk başta Deniz Kuvvetleri'nin isteğine göre tasarlanmış rampalı bir mock-up vardı. Daha sonra diğer kuvvetlerle de yaptığımız görüşmelerde ihtiyacın daha çok şu andaki genel maksat helikopteri olan GÖKBEY veya T-70 helikopterine yakın olmasını uygun gördük..."

Yeni/eski

Hedef yerli t70 ise 2500 beygirlik çift motora ihtiyaç yok. 3 tane ts1400 koysunlar bitsin bu iş.

Hedef yerli t70 ise 2500 beygirlik çift motora ihtiyaç yok. 3 tane ts1400 koysunlar bitsin bu iş.

3 motorlu olsun demek yepyeni tasarım gerekli demek...

Hürjet'e 1 motor daha ekleyelim demek gibi birşey bu...Keşke o kadar kolay olsa 

Bazı konularda planlamaları berbat yapıyoruz berbat. Yani bir anda onlarca tasarım mühendislik hesaplamaları heba oldu.

Sonra prototip cennetine döndük neden seri üretime geçemiyoruz diye eleştiriyoruz.

Bir kişinin bugün Twitter'da twittini gördüm. Diyordu ki Hürkuş SSİK kararı alındığında yeni evlenmiştim. Þu an çocuğum üniversite 2 de okuyor. Yani ilk proje hatalar oldu vs vs sonuçta 20 seneden fazla oldu mu oldu. Bunun bu kadar uzamasının ana nedeni planlama kötülüğüdür.

T925 doğru planlansaydı bu kadar ihtiyacın olduğu noktada yavaş yavaş envantere alabilirdik belki de. Daha motoru bile yok. Güzelim teknolojik helikopteri hiç olmayacak Ukrayna motoru ile o da üretebilirlerse uçururuz diye planlamaya sahibiz. O olmadı mı 6 sene TS2500 i bekleriz nasıl olsa. Atak 2 de böyle olmayacak mı? Elimizdeki imkanların hep birkaç üstünü hedefleyerek planlama yapıyoruz sonra dımdızlak kalıyoruz. Bazen çok iddialı ve hayalci oluyoruz. Tamam o zaman hiç mi yapmayalım derseniz tabiki yapalım ama bu helikopteri tasarlayan mühendisleri önce Hürjette Hürkuşta Gökbeyde kullansak daha verimli  olmaz mıydı. TUSAÞ'için adım adım gitmek mali durumu için de daha iyi olmaz mıydı. Gökbey bugün hala ve hala teslim edilmedi dikkatinizi çekerim. Yıl 2025 olmasına sadece 3 ay kaldı. Bu helikopter 2023 da envantere girmesi gerekiyordu. Þahsen daha T925 e hiç başlamamış olunmasını ama 40 adet Gökbey'in envanterde olmasını bugün ki duruma yeğlerim.

Bazı konularda planlamaları berbat yapıyoruz berbat. Yani bir anda onlarca tasarım mühendislik hesaplamaları heba oldu.

Sonra prototip cennetine döndük neden seri üretime geçemiyoruz diye eleştiriyoruz.

Bir kişinin bugün Twitter'da twittini gördüm. Diyordu ki Hürkuş SSİK kararı alındığında yeni evlenmiştim. Þu an çocuğum üniversite 2 de okuyor. Yani ilk proje hatalar oldu vs vs sonuçta 20 seneden fazla oldu mu oldu. Bunun bu kadar uzamasının ana nedeni planlama kötülüğüdür.

T925 doğru planlansaydı bu kadar ihtiyacın olduğu noktada yavaş yavaş envantere alabilirdik belki de. Daha motoru bile yok. Güzelim teknolojik helikopteri hiç olmayacak Ukrayna motoru ile o da üretebilirlerse uçururuz diye planlamaya sahibiz. O olmadı mı 6 sene TS2500 i bekleriz nasıl olsa. Atak 2 de böyle olmayacak mı? Elimizdeki imkanların hep birkaç üstünü hedefleyerek planlama yapıyoruz sonra dımdızlak kalıyoruz. Bazen çok iddialı ve hayalci oluyoruz. Tamam o zaman hiç mi yapmayalım derseniz tabiki yapalım ama bu helikopteri tasarlayan mühendisleri önce Hürjette Hürkuşta Gökbeyde kullansak daha verimli  olmaz mıydı. TUSAÞ'için adım adım gitmek mali durumu için de daha iyi olmaz mıydı. Gökbey bugün hala ve hala teslim edilmedi dikkatinizi çekerim. Yıl 2025 olmasına sadece 3 ay kaldı. Bu helikopter 2023 da envantere girmesi gerekiyordu. Þahsen daha T925 e hiç başlamamış olunmasını ama 40 adet Gökbey'in envanterde olmasını bugün ki duruma yeğlerim.

+1 ateşledim.

10 tonluk helikopter konusu tam dayaklık. Arkadaş, 4 kurum oturun, karar verin, ortak bir helikopterde buluşun, bu kadar zor değil bu işler. Denizciler farklı mı istiyor, 5 tane, 10 tane hazır helikopter alsınlar o zaman. Hala ortada olmayan bir motor üstünden helikopter yapmaya çalışıyoruz, bu da beni ayrıca deli ediyor. Ukrayna bitik, savaş bitse bile bitik.

Gökbey konusu ise ayrı bir olay. Neredeyse bitmiş helikopterin ağırlık isterleri değiştiği için tekrar yapıldı. O zaman baştan isteseydiniz.

Bu 70 yıllık hazır alım, yiyici, çantacı tayfa tarafında talan edilmiş bir ülkenin kalıntıları. Ne yazık ki düzelecek gibi de değil. Ben artık bu 10 tonluk helikopter projesini sildim. Her hangi bir beklenti içinde olmayacağım.

Belki ABD ile aramız düzelirse T-70 işi hızlanır.

Tabi birde denizciler için acil helikopter lazım onu kimse dillendirmiyor bile.